Het is nu duidelijk dat elk land op zijn eigen manier met de COVID-19 pandemie omgaat, zelfs binnen een verenigd Europa. Tegelijkertijd legt dit eens te meer de toestand van de gezondheidszorg in de verschillende landen bloot. België scoort niet meteen het best met onduidelijke regels die vaak snel veranderen. Maar het kan nog erger, bijvoorbeeld in Roemenië, waar een gezondheidszorgstelsel dat al op losse schroeven stond, volledig dreigt in te storten.

Actie Dorpen Roemenië-Vlaanderen (ADR) en haar Roemeense zusterorganisatie The Open Network for community development (TON), werken al meer dan 20 jaar aan het verbeteren van de gezondheidszorg in Roemenië door middel van duidelijk uitgewerkte pilootprojecten die in aanmerking komen als “Best Practices”. ADR/TON hebben hiervoor ook een taskforce met Roemeense specialisten in het veld. Deze goed gedocumenteerde projecten geven ook duidelijk aan dat Roemenië nog steeds een van de slechtste studenten in de Europese klas is op het gebied van gezondheidszorg. Roemenen die in België wonen, geven ook onomwonden aan dat ze alleen overwegen om terug te keren naar hun land als de gezondheidszorg aanzienlijk zou verbeteren.

Het is dus opnieuw met belangstelling uitkijken naar de komende nationale verkiezingen in Roemenië op 5 en 6 december. Zullen de toekomstige leiders van Roemenië de juiste keuzes maken op het vlak van de gezondheidszorg ten behoeve van hun bevolking?

Grote uitdagingen

Natuurlijk kreeg Roemenië na de revolutie van 1989 een enorme taak op zich om het model van staatsgeneeskunde om te vormen tot een nieuw, geprivatiseerd model werkbaar voor het ganse land. Vaak werd het kind met het badwater weggegooid, zodat ook goed werkende en zinvolle activiteiten werden opgeofferd. Aan de andere kant waren de uitdagingen groot:

• Er moest een privatisering worden doorgevoerd waarbij artsen niet langer aan een standplaats werden toegewezen, maar zich vrij konden vestigen, met een leegloop van zorgverstrekkers in de dorpen tot gevolg. Privatisering die ook leidde tot een verlaging van het basisverzekeringspakket en “onder de tafel betalingen”.
• Het aantal ziekenhuizen moest/moet worden afgebouwd en er moet meer aandacht besteed worden aan eerstelijnszorg.
• Medische infrastructuur en apparatuur moeten worden aangepast aan steeds veranderende inzichten over medische procedures en digitalisering.
• Er moest een nieuwe ziekteverzekering worden opgebouwd met persoonlijke bijdragen, wat nieuw was voor Roemenië.
• De onderwaardering van het medisch personeel in combinatie met corrupte praktijken leidde ertoe dat velen naar het buitenland trokken. Dit naast de aanwerving van medisch personeel door andere Europese landen met een tekort aan personeel in de gezondheidszorg.
• Het opstellen en uitwerken van een opleidings- en juridische kader van ziekenhuismanagement met het bieden van mogelijkheden voor het voeren van een patiëntgericht beleid.
• Het ontwikkelen van een duidelijke zorgstructuur met de afschaffing van bureaucratie en positieonzekerheid op alle niveaus. Stop aan de verticale herbenoemingen en verandering van macht op alle niveaus na elke lokale en nationale verkiezing.
• Het belang van een serieuze stijging van het budget voor gezondheidszorg in Roemenië (nu ongeveer 4,5% van het BBP).

Positieve toekomst?

Het gezondheidsprobleem in Roemenië is daardoor zeer complex. Het moet dan ook door de overheid als een prioritair thema worden behandeld. Daarvoor kijken we uit naar de uitslag van de landelijke verkiezingen van 5-6 december 2020. Er zijn van de andere kant al enkele voorbeelden en gunstige tekenen waaruit de Roemeense regering inspiratie kan putten, zoals:

• ADR/TON schreef een “Masterplan Roemeense Gezondheidszorg 2015-2024” waarvan het al een aantal voorstellen heeft ontwikkeld.
• De afgelopen 20 jaar heeft ADR/TON lokale “Gezondheidsraden” opgericht vanuit het maatschappelijk middenveld die ze nu proberen te laten doorgroeien tot een “Lokaal Gezondheid Consortium” in samenwerking met lokale overheden.
• Met financiële steun van de “Zwitsers-Roemeense samenwerkingsovereenkomst” startte ADR/TON een thuiszorgproject op in Roemenië en deed voorstellen voor een wet betreffende “Langdurige Zorg”.
• Aan het einde van de jaren ’90 richtte de VZW Geels Roemeniëkomitee en ADR-Vlaanderen, i.s.m. LCM een Roemeense stichting FDAAM (Fundatia pentru Dezvoltarea Asociatiilor de Ajutor Mutual) op met als doel de installatie van lokale “Medisch-Sociale Gezondheidscentra” die worden beheerd door de leden door middel van een mutualistisch systeem. Zulk lokaal gezondheidscentrum ADAM (Asociatia de Ajutor Mutual) is momenteel actief in Slatina-Timis, Armenis, Moldovita, Bunesti. En in oprichting in Ladesti/Lapusata. Het ADAMSlatina-Timis pilootproject is ook geëvalueerd en gedocumenteerd in de Case Study van 2016 “How some communities can be healthier than others”.
• In de afgelopen jaren heeft het consortium FDAAM-ADR-TON gewerkt aan een conceptnota voor de verdere ontwikkeling van gezondheidsprojecten in Roemenië. Die zit nu in de implementeriengsfase met de hoop deze in de tweede helft van 2021 operationeel te hebben.
• Positieve initiatieven kunnen ook worden gemeld door de input van CDR (Coaliţia pentru Dezvoltarea României). Dit is een particulier, niet-politiek initiatief dat de meest representatieve organisaties voor het ondernemingsklimaat in Roemenië samenbrengt. Het belangrijkste doel van de coalitie is het creëren van een coherente basis voor overleg met de regering en andere openbare instellingen over onderwerpen die van invloed zijn op het bedrijfsleven en het economische klimaat in Roemenië. Een van de task forces is Healthcare, waarin ADR/TON 2 vertegenwoordigers heeft via BEROCC (Belgian Luxembourg Romanian Moldovan Chamber of Commerce). Vorige week, werd een nieuwe wet over “Tele-Medicine” gestemd in Roemenië, die werd in de voorbereiding geamendeerd door CDR “Task Force Health.” Nu wordt ook het opstellen van de methodologische normen mee voorbereid en geamendeerd door CDR.
• Politieke partijen vragen ook input voor hun partijprogramma’s n.a.v. de komende nationale verkiezingen. Natuurlijk blijft de boodschap welke coalitie na de verkiezingen gevormd zal worden en wat het concrete beleidsprogramma zal zijn.

De projecten kunnen ondersteund worden via het “Vrienden van ADR-Vlaanderen Fonds” beheerd door de Koning Boudewijnstichting op rekeningnummer BE10 0000 0000 0404, Gestructureerde mededeling: “018/1440/00045” (fiscaal aftrekbaar voor 60% in 2020 vanaf 40 euro).

Meer informatie

Voor meer informatie over de gezondheidszorg en de aankomende nationale verkiezingen kan u contact opnemen met Jozef Goebels, voorzitter van ADR-Vlaanderen en TON. Telefonische te bereiken via +32-477-72.84.00 of via mail (jozef.goebels@kuleuven.be). Meer informatie over ADR-Vlaanderen en TON vindt u op www.adrvlaanderen.be en www.theopennetwork.ro.