Het
wetsontwerp, dat op 8 oktober 2014 voor de derde keer werd herzien,
zorgt al enige weken voor onrust in het Zuid-Soedanese parlement.
Sommige politici verlieten tijdens de debatten het parlement, terwijl
anderen debatteerden over amendementen in het wetsontwerp.

“Zelfs
als het parlement dit wetsontwerp goedkeurt, zou president Kiir zijn
veto moeten uitspreken zodat het voorstel terug op de parlementaire
banken belandt”, zegt Amnesty-onderzoekster Elizabeth Ashamu
Deng in een verklaring op 16 oktober 2014.

Ongrondwettelijk

Volgens
Amnesty geeft de derde revisie van het wetsvoorstel ongekende
vrijheden aan de nationale veiligheidsdienst van Zuid-Soedan (NSS),
waaronder de bevoegdheid om verdachten aan te houden en op te sluiten
of de mogelijkheid om onbeperkt af te luisteren en huiszoekingen te
houden.

“Deze
uitbreiding van bevoegdheden gaat in tegen de internationale normen
en zelfs de Zuid-Soedanese grondwet, die bepaalt dat de NSS een
zuivere inlichtingendienst moet zijn”, protesteert directeur
Daniel Bekele van Human Rights Watch. “Bovendien geeft het
wetsontwerp geen extra garanties voor een eerlijke rechtsgang of een
humane behandeling van verdachten.”

Verder
bepaalt het wetsvoorstel niet duidelijk genoeg wanneer de NSS een
bevelschrift moet vragen. Dat is belangrijk om de grondwettelijk
verankerde rechten van het land te waarborgen, menen verschillende
mensenrechtenorganisaties. “Eigenlijk moet er voor elke daad van
afluistering, huiszoeking, inbeslagname of aanhouding een
bevelschrift worden opgemaakt”, eisen ze.

Mensenrechtenschendingen

Uit
ervaring met andere landen blijkt dat veiligheidsdiensten die
uitgebreide bevoegdheden krijgen, sneller overwegen om verdachten te
folteren of andere onmenselijke daden te begaan, zegt
mensenrechtenadvocaat Lutz Oette van de ngo REDRESS.

“De
kans op mensenrechtenschendingen is het grootst als er geen
wettelijke garanties zijn voor een eerlijk proces. De overheid zou
bijvoorbeeld het gebruik van geheime gevangenissen moeten verbieden
en rechtsbijstand door een advocaat moeten verplichten”, meent
hij.

Toch
zijn er volgens Amnesty ook enkele verbeteringen op te merken in de
nieuwste herziening van het wetsontwerp. Zo krijgen verdachten het
recht om binnen 24 uur na hun aanhouding te worden verhoord door een
onderzoeksrechter en kunnen ze klachten versturen naar een speciale
commissie. Verder verliezen ambtenaren van de veiligheidsdiensten
immuniteit van vervolging als ze criminele daden stellen tijdens een
onderzoek.

Angstklimaat

Niettemin
blijft een strikt wettelijk kader noodzakelijk volgens de
mensenrechtenorganisaties. Volgens hen heeft de Zuid-Soedanese
veiligheidsdienst NSS een slechte reputatie als het gaat om respect
voor mensenrechten. Sinds de onafhankelijkheid van het land in 2011
heeft de NSS verschillende keren journalisten bedreigd en opgesloten,
waardoor er een angstklimaat ontstaat.

“Als
het parlement de NSS buitengewone bevoegdheden geeft zonder
beperkingen, zal ze misbruik maken van haar macht”, zegt
coördinator Edmund Yakani van de mensenrechtenorganisatie Community
Empowerment for Progress Organisation (CEPO). “Dit wetsvoorstel
moet teruggestuurd worden naar het parlement. De Zuid-Soedanese
politici moeten ervoor zorgen dat het wetsvoorstel de internationale
mensenrechtennormen respecteert”.

South
Sudan’s New Security Bill will Create a Police State, Warns Human
Rights Watch

Human
Rights Watch Report: South
Sudan’s New War. Abuses by Government and Opposition Forces