Zuid-Afrikaanse stamhoofden worden rechter
Nieuws, Afrika, Zuid afrika -

Zuid-Afrikaanse stamhoofden worden rechter

Het Zuid-Afrikaanse parlement buigt zich over een voorstel om traditioneel gezag te erkennen in de rechtbank. De wet zou slecht nieuws betekenen voor de rechten van zo'n twaalf miljoen vrouwen op het platteland.

dinsdag 29 mei 2012 12:27
Spread the love

Met de zogenaamde Traditional Courts Bill, die eind 2012 in werking moet treden, krijgen traditionele leiders in afgelegen gebieden unilateraal de macht om het gewoonterecht vast te leggen en te laten naleven.

Volgens het wetsvoorstel mogen ze burgerlijke rechtszaken behandelen, zoals geschillen over contractbreuk, schade aan eigendom, diefstal en crimen injuria, daaronder valt in het Zuid-Afrikaanse recht “het onwettelijk, onopzettelijk maar ernstig aantasten van iemands waardigheid”.

Nabij de kraal

Heel wat activisten en organisaties noemen het voorstel ongrondwettelijk. Volgens Jennifer Williams, directeur van het Centrum voor Vrouwenrechten in Kaapstad, komt op die manier “alle macht in handen van één individu die rechter, jury en uitvoerder wordt. En in bijna alle gevallen is dat een man”.

Niet alleen geeft het wetsvoorstel de macht aan een individu om het gewoonterecht in een bepaalde gemeenschap te interpreteren, het verbiedt de beklaagde ook om een advocaat te nemen – zelfs bij strafzaken. Bovendien is er geen optie om de zaak voor een gewone rechtbank te brengen.

Vooral vrouwen zullen het slachtoffer worden van deze rechtsgang, luidt het. “In het verleden werden deze processen voor de traditionele rechtbank gehouden nabij de kraal (omsloten ruimte voor vee), en volgens onze gebruiken mogen vrouwen zich niet in de omgeving van kralen bevinden”, zei Siyasanga Mazinyo van de Landelijke Volksbeweging in Grahamstown begin mei in een kranteninterview.

Patriarchaal systeem

Heel wat gelijkaardige tradities bestaan vandaag nog, aldus Williams. “Volgens de tribale gebruiken mogen vrouwen geen hoorzitting bijwonen als ze ongesteld zijn of in de rouwperiode, in het geval van weduwen. In de praktijk zal een man haar vertegenwoordigen tijdens de hoorzitting, en kent ze haar lot pas wanneer de rechter zijn beslissing heeft genomen.”

Williams stelt dat de Traditional Courts Bill “duidelijk zijn wortels heeft in een patriarchaal systeem”. Een van de grootste uitdagingen voor Zuid-Afrika volgens haar, is het gewoonterecht met het huidige rechtssysteem harmoniseren.

“Het wetsvoorstel slaagt daar niet in. We belanden opnieuw in een positie waarin mannen het gewoonterecht interpreteren op een niet altijd even consistente of duidelijke manier”, zegt Williams.

Gespecialiseerde rechtbanken

Ook de Zuid-Afrikaanse Commissie voor Gendergelijkheid (CGE) heeft het voorstel afgeschoten. “Heel wat bepalingen zijn ongrondwettelijk, en we zijn bezorgd over de vertegenwoordiging en participatie van vrouwen in traditionele rechtbanken”, verklaart Janice Hicks, voorzitter van dit onafhankelijke beleidsorgaan.

Recentelijk vergaderde de CGE hierover met Lulu Xingwana, de minister van Vrouwen, Kinderen en Mensen met een Handicap. “Ze zei dat het voorstel geen plaats heeft in een democratisch Zuid-Afrika, en heeft zich er openlijk tegen verzet”, aldus Hicks.

“Als er zo’n grote vraag is om het gewoonterecht te reguleren, zouden we dan niet eerder gespecialiseerde rechtbanken oprichten voor specifieke zaken uit het gewoonterecht?”, vraagt Jennifer Johnny van de Zuid-Afrikaanse Commissie voor de Hervorming van het Recht zich af in een interview met Independent Newspapers.

take down
the paywall
steun ons nu!