Recht op gezondheid hoog op agenda

Het Zuid-Afrikaanse gezondheidssysteem zit in een diepe crisis. De zorg in de private ziekenhuizen is onbetaalbaar en er is inefficiëntie en slechte zorg in de publieke sector. Daarnaast is er ook nog extreme ongelijkheid in toegang tot zorg. People’s Health Movement South Africa probeert hier een antwoord op te vinden. De FOS-partner wil het middenveld verenigen en mobiliseren voor het recht op gezondheid. Een nationale bijeenkomst moet het startschot betekenen.

Falende gezondheidszorg

Het gezondheidssysteem in Zuid-Afrika bevestigt en versterkt de ongelijkheden in het op een na meest ongelijke land ter wereld. Het publieke systeem levert vooral in de rurale gebieden slechte zorgverlening. Er is onvoldoende en gedemotiveerd personeel, gebrek aan basismedicatie, inefficiëntie, gebrek aan middelen en ga zo maar door.

Daartegenover staat de luxueuze private gezondheidszorg, waar een overnachting in een ziekenhuis doet denken aan een verblijf in een hotel. De zorgverlening is voor velen onbetaalbaar. Maar ook de kwaliteit laat soms te wensen over. Het winstbejag moedigt overconsumptie aan. Zo gebeuren 70% van de bevallingen met een keizersnede, wat eigenlijk slechts 20% zou moeten zijn. Veel vrouwen ondergaan een niet-noodzakelijke operatie, met alle risico’s van dien.

De gezondheidscrisis vraagt brede aanpak

De Nationale Gezondheidsverzekering (NHI) moet soelaas brengen. Alle inwoners van het land zouden toegang krijgen tot zorgverlening via een basisverzekering. De momenteel immens grote privéverzekeraars zouden enkel ‘aanvullende’ zorgverlening op zich nemen. Het is een poging van de overheid om gezondheidszorg voor iedereen toegankelijk te maken.

Toch kan de NHI op zichzelf niet afrekenen met de gezondheidscrisis in het land, zelfs al zou het alle obstakels kunnen overwinnen en succesvol en op tijd uitgerold worden. Zelfs een goed functionerend gezondheidssysteem kan de onderliggende oorzaken van de crisis niet aanpakken.

Ongelijkheid, armoede, torenhoge werkloosheid en slechts beperkte vooruitgang op vlak van het opnemen van rechten in de Zuid-Afrikaanse grondwet zijn bepalend voor de gezondheid van de bevolking. Veel mensen leven en werken in moeilijke en ongezonde omstandigheden. Bovendien is er ook wantrouwen tussen Zuid-Afrikanen onderling. Er is een totaal gebrek aan sociale cohesie of gemeenschapsgevoel. Dat resulteert in hoge criminaliteits- en geweldcijfers.

Het zijn die maatschappelijke hangijzers die de oorzaken van de gezondheidscrisis zijn. Er is dus niet alleen actie nodig in het gezondheidszorgsysteem, maar ook in de andere beleidssectoren.

Provinciale Gezondheidsbijeenkomsten

Om verandering te brengen in de gezondheid van de Zuid-Afrikanen, ziet People’s Health Movement een belangrijke rol weggelegd voor de burgers en het middenveld. Gemeenschappen weten als geen ander wat ze nodig hebben om een gezond en gelukkig leven te leiden. Hun participatie in het opstellen van gezondheids- en ander beleid is dus cruciaal.

Daarom organiseert People’s Health Movement provinciale bijeenkomsten over gezondheid, waarop verschillende actoren uit het middenveld, gemeenschappen en individuen samenkomen om te praten en reflecteren over hun eigen gezondheid en die van hun familie en gemeenschap.

Mensen delen hun ervaringen met het publieke en het private zorgsysteem. Ze analyseren de oorzaken van slechte gezondheid en hoe leef- en werkomstandigheden je gezondheid beïnvloeden. Gezondheidswerkers uit gemeenschappen en zorgverleners aan huis delen hun ervaringen op het terrein. Gezondheidscomités, die de brug moeten maken tussen de gezondheidscentra en de bevolking, discussiëren over de aansprakelijkheid van het zorgsysteem tegenover de bevolking. Al die verschillende ervaringen maken dat de bijeenkomsten zicht geven op de Zuid-Afrikaanse gezondheidscrisis.

Nationale Gezondheidsbijeenkomst

Alle ervaringen, reflecties en discussies zullen gebundeld en gebruikt worden tijdens de Nationale Gezondheidsbijeenkomst van 24 tot 26 juni. Vertegenwoordigers van de provinciale gezondheidsbijeenkomsten zullen er verder nadenken over een antwoord op de gezondheidscrisis. Maar bovenal zal de bijeenkomst een belangrijke stap zijn in het opzetten van een brede sociale mobilisatie rond het recht op gezondheid.

16 juni 2016
Auteur: Naomi De Bruyne
Contact: Ann.Verbeke@fos-socsol.be