Opinie - Jan De Winter

Zou u graag een fokzeug zijn?

Naar aanleiding van het bericht dat fokzeugen geselecteerd worden op het aantal tepels, nodigde Reyers Laat (23-02-2015) varkenshouder Marc Bauwens en filosoof Johan Braeckman uit voor een gesprek. Beiden zeggen dierenwelzijn belangrijk te vinden, maar lijken onvoldoende te begrijpen wat dit allemaal kan inhouden.

donderdag 26 februari 2015 10:59
Spread the love

In het gesprek
speelt het thema dierenwelzijn een centrale rol. Johan Braeckman
benadrukt dat dieren welzijnsgevoelige wezens zijn, en dat er daarom
een ethische grens is aan hoe we hen mogen behandelen. Marc Bauwens
reageert door te verwijzen naar veertig jaar geleden, toen de varkens vaak
buiten in de kou liepen en vaak schendingen aan de poten hadden. Hij
meent dat de dieren nu gelukkiger liggen in een stal van 18°C.

Johan Braeckman
merkt op dat er volgens hem wel problemen zijn met dierenwelzijn,
maar zegt: “Ik twijfel er geen moment aan dat de varkens bij Marc
zeer goed behandeld worden. Waarschijnlijk de meeste kwekers doen hun
best. Dat is natuurlijk juist.”

Dierenwelzijn
en mensenwelzijn

Een vraag die
hierbij opduikt, luidt: is het zorgen voor een aangename temperatuur, het
voorkomen van schendingen aan de poten, het aanbieden van genoeg
voedsel, enzovoort, voldoende om te spreken van een goede behandeling
van de dieren? In debatten over dierenwelzijn ligt de nadruk vaak op
dergelijke noden, maar het innerlijke leven van bijvoorbeeld varkens
is wellicht veel ingewikkelder dan dat.

Wat voelen
fokzeugen bijvoorbeeld wanneer hun biggen worden weggenomen? Bij
mensen vinden we het gruwelijk wanneer een moeder haar kind gedwongen
moet afstaan. Maar met betrekking tot dieren lijken velen het de
normaalste zaak van de wereld te vinden – zolang het niet buiten in
de kou gebeurt.

We kunnen een
wezen ook heel zijn leven opsluiten in een kamer waar het
zich nergens aan kan bezeren. Als we ons afvragen of we dit met een
mens mogen doen, beseffen we al snel dat we hem/haar zo de kans
ontnemen om een volwaardig leven te leiden, inclusief de fysieke en
emotionele pijnen die ermee gepaard gaan. Dezelfde bedenking wordt
veel minder vlug gemaakt wanneer het betreffende wezen een varken is,
alsof de behoeften van een varken niet verder reiken dan eten,
drinken en ongeschonden poten.

Wetenschap
over dieren

Om te weten wat
een volwaardig leven zou kunnen zijn voor een dier, zijn we geneigd
om ons te richten tot de wetenschap, meer bepaald tot
wetenschappelijke studies over het denken en voelen in dieren.
Terwijl dergelijke studies reeds verschillende opmerkelijke complexe
emoties in dieren zoals varkens aan het licht hebben gebracht, is het
echter mogelijk dat het mentale leven van dieren nog veel
ingewikkelder en ruimer is dan deze studies laten uitschijnen.

Vooraanstaand
primatoloog Frans de Waal pleit ervoor dat wetenschappers de
mogelijkheid niet te snel uitsluiten dat bepaalde typisch menselijke gedachten en gevoelens
ook in dieren voorkomen. Wanneer
mensen en dieren gelijkaardig gedrag vertonen, dan is het mogelijk
dat de onderliggende mentale processen gelijkaardig zijn.
Wetenschappers verwerpen deze mogelijkheid vaak te snel. Recent
onderzoek toont zelfs aan dat ook Frans de Waal zelf soms te snel is
om te besluiten dat bepaalde gevoelens/gedachten niet voorkomen in
bepaalde diersoorten.

Erkennen van
dierenleed

Hoe komt het dat
wetenschappers vaak ontkennen dat dieren bepaalde complexe gedachten
of emoties hebben, zonder dat zij het nodige wetenschappelijke
bewijsmateriaal hebben om dit uit te sluiten? Een mogelijke
verklaring is dat het ons goed uitkomt. Hoe eenvoudiger het mentale
leven van dieren lijkt, hoe minder dierenleed er lijkt te zijn in de
vee-industrie, in experimenten op dieren, enzovoort. En dus: hoe
minder onverantwoord ons gebruik van dieren lijkt te zijn. Het
ontkennen van bepaalde gedachten of gevoelens in dieren maakt het
leed dat miljarden dieren vandaag ervaren draaglijker –niet voor de
dieren, maar voor ons.

Het is belangrijk
dat wetenschappers het mentale leven van dieren en de mogelijke
complexiteit ervan meer au sérieux nemen. Dit is essentieel om het
hedendaagse dierenleed correct te kunnen inschatten, en om het welzijn
van dieren op de juiste manier te bevorderen. Het erkennen van de
verschillende mogelijke mentale eigenschappen van dieren moet
doorgetrokken worden naar debatten over dierenwelzijn. Deze mogen
niet beperkt blijven tot discussies over aangename temperaturen en
ongeschonden poten, maar moeten ook aandacht hebben voor de meer
complexe behoeften van dieren.

take down
the paywall
steun ons nu!