Enkele minuten voor ik in Londen aan boord zou gaan van een vliegtuig richting Zuid-Afrika, stuurde een vriend me een verontwaardigde sms: George Zimmerman is vrijgesproken.

Het zou een understatement zijn te zeggen dat de vrijspraak – door een bijna volledig blanke, uitsluitend vrouwelijke jury – me niet verbaasde.

Wannabe politieagent

Zimmerman, een wannabe politieagent, beweerde dat hij handelde uit zelfverdediging. Een claim gesteund op tegenstrijdige verklaringen. Tijdens een confrontatie die Zimmerman zelf zocht, schoot hij een tiener door het hart, ondanks een uitdrukkelijk politiebevel zich terug te trekken. Toch werd hij vrijgesproken.

Het verdict staat symbool voor de vele structurele problemen die de kern van de Amerikaanse maatschappij doordrongen hebben sinds haar oprichting in koloniale tijden.

De Amerikaanse tiener Trayvon Martin had net snoep en Ice Tea gekocht en was op weg naar zijn vaders huis, te voet en ongewapend, toen Zimmerman hem in het vizier kreeg. Bij de aanblik van een zwarte tiener met hoodie (een trui met kap, n.v.d.r.), verwittigde Zimmerman meteen de politiecentrale om te melden dat Martin “iets van plan was” en eruit zag alsof hij drugs genomen had.

Die vaststellingen, bij nacht en regen, ruiken verdacht veel naar raciale profilering. Dat werd tijdens het proces ook uitgespeeld door de aanklager. Zimmermans verdediging daarentegen vermeed de kwestie angstvallig.

Steeds weer hetzelfde verhaal

Aan de ene kant was ik, net als de vriend die me sms’te, woedend omdat Zimmerman niet eens veroordeeld werd voor minder ernstige delicten dan moord, laat staan op de vingers getikt, na zijn misselijkmakende bekentenis een jongen te hebben gedood die hem zogezegd in elkaar sloeg tijdens een schermutseling.

Aan de andere kant liet het me deels onverschillig, omdat ik in detail terugdacht aan de vele gelijkaardige verhalen waar ik in de loop van mijn dertigjarige carrière als journalist over geschreven heb.

Te vaak ben ik getuige geweest van raciaal getinte rechtszaken waarin een vrijwel kleurloze jury blanke beschuldigden vrijsprak, hoewel duidelijke bewijzen hun onschuld uitsloten. Hun schuld werd echter in nevelen gehuld door nalatige openbaar aanklagers en andere perverse juridische procedures/instellingen.

Nalatigheid

Ik herinner me hoe ik ooit schreef over een zwarte tiener uit Philadelphia die beschuldigd werd van verkrachting. In afwachting van zijn proces zat hij een jaar onterecht in de gevangenis, omdat gemakzuchtige politieagenten en openbaar aanklagers niet de moeite hadden genomen de opnames te bekijken van een bewakingscamera, waaruit zijn onschuld bleek.

Ook herinner ik me een stuk over een rechtszaak in dezelfde staat, enkele maanden na de vrijlating van de zwarte tiener. Een rechter kende toen grote vrijheden toe aan blanke tieners, die aangeklaagd waren voor de verkrachting van een 13-jarig meisje in een basebalstadion.

Fascinerend genoeg, lijken nalatige openbaar aanklagers en perverse juridische systemen geen invloed te hebben op de vervolging van minderheden, in het bijzonder van zwarten.

Zo bestaat meer dan de helft van de gevangenispopulatie in Florida uit zwarten en hispanics, hoewel slechts iets meer dan een derde van Florida’s inwoners tot deze minderheidsgroepen behoren. Begaan zwarten onevenredig meer misdaden? Ja! Maar de massale opsluiting van minderheden houdt geen rekening met het feit dat ook blanken misdaden plegen, terwijl een onevenredig aantal van hen níet opgesloten wordt in gevangenissen die veel weg hebben van kerkers.

Vluchtmisdrijf

Een van mijn eerste rechtszaken waarin huidskleur een rol speelde, ging over een blanke tiener, in de jaren 70, die beschuldigd werd van de dood van een 5-jarig zwart kind. De tiener was roekeloos een straatje in Zuid-Philadelphia ingevlamd, overreed daarbij het kind en pleegde vervolgens vluchtmisdrijf. Bovendien reed hij achteruit en was hij dronken.

Net zoals bij de Trayvon Martin-moord – en het ging hier wel degelijk om moord, ook al zegt de rechtbank van niet – ging de openbaar aanklager er slechts toe over de dronken tiener voor de rechter te brengen nadat een woedende menigte haar ongenoegen had geuit.

Net zoals bij de Martin-moord leidde het gebrekkige onderzoek van de openbaar aanklager ertoe dat een volledig blanke jury de tiener vrijsprak.

De openbaar aanklager die aan de zaak werd toegekend had amper ervaring in de rechtszaal. Hij was immers, als staflid, uit de juridische bibliotheek geplukt van de officier van justitie. Ik heb altijd gedacht dat men dat bewust deed om de kans op veroordeling in te perken.

Hoewel de blanke tiener niet op de proppen kwam met een tegenstrijdige verklaring waarin hij claimde te hebben gehandeld uit zelfverdediging, zoals Zimmerman deed, steunde zijn verdediging op een kromme redenering. In feite was dit zijn verklaring: “Oeps… Ik heb een domme dronkemansfout begaan… Sorry… Stuur me alsjeblieft niet naar de gevangenis, tussen al die neg… ik bedoel zwarte mensen, échte misdadigers”. En die bullsh*t werkte nog ook.

Knoeiboel

Na Zimmermans vrijspraak gingen er vele verontwaardigde stemmen op dat de openbaar aanklager zich had gedragen als een lid van het verdedigingsteam. De aanklagers maakten een zodanige knoeiboel van de zaak, dat redelijk bekwame rechtslieden er het schaamrood van op de wangen kregen.

Die knoeiboel kwam inderdaad goed uit voor Zimmermans verdediging en haar misleidende pogingen de jury te doen geloven in Zimmermans zogezegde onschuld, die door de bewijslast sterk in twijfel werd getrokken.

Had een agressieve, zwarte openbaar aanklager het beter gedaan dan de idioten die de Zimmerman-zaak nu toegewezen kreeg? Daarover valt te discussiëren. Het staat echter wel vast dat er, toen Zimmerman de jonge Martin doodde, weinig niet-blanke aanklagers werkten op het kantoor van de officier van justitie met bevoegdheid over Sandford, Florida.

Hoewel het kantoor beschikte over bijna drie dozijn aanklagers, kon het aantal niet-blanken onder hen geteld worden op de vingers van één hand. Met een paar vingers overschot.

Dat feit stelde ik vast toen ik contact opnam met rechtbankbeambten in het Sanford-district, op zoek naar informatie die een licht kon werpen op dergelijke rassenkwesties. Informatie die structurele tekortkomingen blootlegt die door de massamedia – zowel conservatief als liberaal – consequent over het hoofd gezien worden.

‘Wettige zelfverdediging’

Vergeet niet dat de openbaar aanklager aanvankelijk achter de Sanford-politie stond. Die topagenten hadden – duidelijk na bijzonder veel denkwerk – Zimmermans verklaring dat hij handelde uit zelfverdediging geslikt als zoete koek.

Noch wetteksten, noch eerdere uitspraken van het hof omtrent Florida’s controversiële Stand Your Ground-wet[1], rechtvaardigen echter dat iemand een confrontatie uitlokt, daarin het onderspit delft, het slachtoffer van zijn agressie neerschiet en dat alles een daad van wettige zelfverdediging noemt.

Gebrek aan diversiteit bij rechters

In een rapport uit 2008 bekritiseert het Hooggerechtshof van Florida het gebrek aan diversiteit bij aanklagers, rechters, magistraten en juristen in de ‘Sunshine State’. Dat leidt immers niet alleen tot vooroordelen, maar doet ook ‘het concept rechtvaardigheid’ onrecht aan.

Het rapport was een vervolg op een initieel verslag uit 1990, van datzelfde Hooggerechtshof, over rassenvooroordelen in het juridische systeem. Daarin werd kritiek geuit op het feit dat minderheden ‘ondervertegenwoordigd’ waren bij Florida’s rechters.

Op het moment dat in Sanford – een kleine stad op ongeveer 30 km van Orlando, bekend om dat ene wereldberoemde themapark – Martin gedood werd door Zimmerman, hadden er in het district zestien rechters dienst. Slechts een van hen behoorde tot een minderheid (de hispanics).

Profetische woorden

In het rapport uit 2008 werd een burgerrechtenactivist aan het woord gelaten wiens woorden ijzingwekkend profetisch zouden blijken. De activist, afkomstig uit een stadje vlakbij Sanford, vertelde de onderzoekers van het Hooggerechtshof dat de meeste zwarten in Florida geloven dat “als je als blanke een zwarte doodt, de kans bijzonder klein is dat je daarvoor gestraft wordt.”

Diepgewortelde vooroordelen droegen er inderdaad toe bij dat juryleden de vrijspraak vroegen van Zimmerman, de zoon van een voormalig parketmagistraat in Virginia.

In die staat bevond zich tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog de hoofdstad van de Confederatie, het verbond van zuidelijke staten die vochten voor het behoud van de slavernij. Een van de eerste staten om zich bij dit verbond te voegen, was Florida.

Geen wonder dat het Amerikaanse politieke lichaam zich angstvallig in alle mogelijke bochten wringt om rassenkwesties te vermijden.

Racisme ‘behoort tot het verleden’

Ter verdediging van zijn zoon schreef Zimmermans vader een e-boek waarin hij uit de doeken doet hoe hij geloofde dat racisme tot het verleden behoorde. Uit die droom werd hij zogezegd ruw wakkergeschud toen zijn zoon gemolesteerd werd door levensechte racisten: de NAACP (de oudste burgerrechtenorganisatie in de VS) en de Congressional Black Caucus[2].

Dat zijn twee organisaties die ten strijde trekken tegen de discriminatie waar minderheden dagelijks mee te maken krijgen, maar waar Zimmerman Sr. blijkbaar blind voor is.

Zulke misvattingen over het voortbestaan van rassenvooroordelen (die in de voormalige rechtszaal van Zimmerman Sr. zonder twijfel de rechtspraak gecorrumpeerd hebben) zijn hardnekkig en wijdverspreid.

De ontkenning dat racisme een rol heeft gespeeld in Zimmermans vrijspraak is vergelijkbaar met de houding van sommige van de rechters die in 2008 meewerkten aan het rapport van het Hooggerechtshof van Florida. Uit het rapport bleek dat 70 procent van de blanke rechters in Florida ervan overtuigd was dat de rechtbanken in hun staat blanken en zwarten gelijk behandelden. Die mening strookte evenwel niet met de bevindingen van andere rapporten van het Hooggerechtshof uit 1990, 2000 en 2008.

Hoewel in de VS zwarten en blanken tegenwoordig van dezelfde waterfonteintjes mogen drinken en een zwarte man er twee maal de presidentsverkiezingen won, behoort juridische ongelijkheid er nog steeds niet tot het verleden.

Amerikanen bekritiseren graag de verfoeilijke Zuid-Afrikaanse apartheid, maar vergeten daarbij wel dat de architecten en aanhangers ervan hun systeem verdedigden met de stelling dat het gebaseerd was op Amerikaanse gebruiken.

Linn Washington, Jr.

De auteur is een van de oprichters van de nieuwswebsite This Can’t Be Happening en werkte mee aan het boek Hopeless: Barack Obama and the Politics of Illusion (AK Press). Hij woont in Philadelphia.

(Vertaling: Karen Van Crombrugge)

[1] Wet die stelt dat je het recht hebt om geweld te gebruiken als je het gevoel hebt bedreigd te worden, ook al kan je vluchten, n.v.d.r.

[2] Organisatie die de Afro-Amerikaanse leden van het Amerikaanse Congres vertegenwoordigt, n.v.d.r.