Mooie Woorden & Boeken & Beelden tijdens een voormiddag geregisseerd flaneren in hartje Antwerpen en Utopia.
Met Joke Hermsen (live) en Kairos, ook Shakespeare en Cervantes, Eco en More en nog meer artistieke curiosa.
Over boekdrukkunst, boekhandel, boekenbewaarplaatsen en boeken als wereldverbeteraars.
Imagining, sharing and acting for a better world
Noortje heeft er, zoals steeds, weerom haar uiterste best voor gedaan om dit een mooie beleving te laten zijn.
Alles in het kader van het BOEK en 500 jaar Utopia van Thomas More, de 400ste sterfdag van Shakespeare en Cervantes, het sterfjaar van Umberto Eco, meer bepaald omwille van “De naam van de roos” en het explosieve-boeken-thema.
Het begint al in Museum Plantin-Moretus waar Dirk Vander Beken ons Mooie Woorden van Shakespeare en Cervantes debiteert en het ook over boekverbranding heeft.
Even een toelichting omtrent het museum Plantin & Moretus
Intact. Drukklaar. Zo staan ze erbij, de oudste drukpersen ter wereld. Heel het atelier van de wereldberoemde uitgeverij ligt er na 440 jaar bij alsof zetters, lettergieters, drukkers en proeflezers elk moment aan de slag kunnen gaan .
Dit UNESCO Werelderfgoed omvat een collectie drukpersen en boekdrukkunst, kunstwerken, manuscripten, archieven en familiegeschiedenis want het prachtige pand was ook honderden jaren de woonst van de families Plantin & Moretus
Uit onze leidraad gelicht:
Mooie Woorden
van Shakespeare
“Ik zou een tegendraadse wereld scheppen: geen handel stond ik toe, geen ambtenaren en geen geleerden; niemand rijk of arm, geen dienstbaarheid, geen erfrecht of contracten, geen grondbezit, geen land- of wijnbouw, niets; weg met metaal en graan, met wijn en olie, geen arbeid; alle mannen zouden luieren, de vrouwen ook- maar zuiver en onschuldig; geen machthebbers…”
[uit De storm]
van Cervantes
“Je moet zorgen dat je betoog eenvoudig, in treffende, fatsoenlijke, welgekozen bewoordingen en welluidende, geestige zinsneden is gesteld, waarbij je je bedoeling
zo goed mogelijk schetst en je ideeën uiteenzet zonder ze ingewikkeld en duister te maken. Zorg ook dat bij het lezen de zwaarmoedige lezer een lach opbrengt, de
goedlachse zijn lach verbreedt, de simpele niet wordt gekwetst, de schrandere je vindingrijkheid bewondert, de ernstige geen aanstoot neemt en de voorzichtige je
zijn lof niet onthoudt.”
[Uit Don Quichot]
door Dirk Vander Beken
Cervantes
“Het niet altijd even leesbare boek vertelt het verhaal van een Spaanse edelman en zijn bediende die in het spoor van ridderfantasieën de wereld rond reizen. Deze
Don Quichot is een beetje gek (het is echt een round character, Cervantes kan beslist vertellen), terwijl zijn bediende een simpelaar is met een ruw “soort gezond verstand, met wie de lezer zich onverwijld zal identificeren, die tracht de fantastische overtuigingen van zijn baas te ontmythologiseren.”
Aldus Umberto Eco in zijn boek “Plato in de bananenbar; parodieën en travestieën”
post scriptum:
“Cervantes die op 23 april 1616 zou begraven zijn en Shakespeare die op 23 april
1616 stierf zijn beide slechts stromannen. Zij schreven de wereldberoemde
stukken niet. Dat deed Francis Bacon.”
Over zijn geheim kan je lezen in een boek van Jettie H. Van den Boom
We stappen nu buiten onder de deskundige leiding van Noortje en gaan langs het Leeuwenstraatje, Pelgrimstraat, Vlaeykensgang en Papenstraatje. Komen uit op de Handschoenmarkt en wegens de frisheid worden we verwelkomd in het Hilton hotel waar we warm werden gehouden middels een drankje en kleine lekkere warme koffiekoekjes.
Aldaar een gezellige reflectie van Joke Hermsen rond het begrip “tijd”.
Weer even naar onze handleiding:
Mooie Woorden
van / door Joke Hermsen
Deze Nederlandse filosofe en schrijfster combineert eruditie en fijnzinnigheid in het schilderen van de tijdgeest en het ontvouwen van hoopvol denken.
Vandaag brengt zij een bevlogen causerie over Utopia in de huidige tijd en de rol van boeken die levens en de wereld (kunnen) redden.
Ze heeft het in haar bevlogen causerie o.a. over de Griekse goden Kairos en Chronos. Het verschil tussen perceptie van “tijd” en de “kloktijd”. Zie ook: https://nl.wikipedia.org/wiki/Chronos en haar boek “Kairos – een nieuwe hervlogenheid”. Ook mogen we de rol van boeken niet vergeten: zij kunnen levens en de wereld redden.
Terug in de frisse buitenlucht via Lijnwaadmarkt naar Jezuïetenrui voor een installatie van Elias Cafmeyer, student Bachelor 3 Vrije Kunsten -Sint Lucas.
We passeren De Leeuw van Vlaanderen, De Peerdestal & The Forbidden City
Deze “ready-made” is een perfecte gevelsgewijze inleiding en uitvaart van hetgeen wat binnenin sculpturaal wordt weergegeven.
Het spel tussen de schrijnende realiteit van De Leeuw van Vlaanderen en het Belgisch surrealisme van de Peerdestal is exact waar het in La Bibliothèque Flamande over gaat. The Forbidden City is dan weer een uitdagende verwijzing naar de verboden boeken uit De Naam van de Roos en vele andere plekken en tijden in onze geschiedenis. En dus ook een verwijzing naar nieuwe ideeën en werelden die het daglicht niet mogen zien van de heersende orde of ideologie. Of die nu religieus is, economisch, of…
Weerom naar onze leidraad:
Ontmoeting met Umberto Eco & Elias Cafmeyer – De Naam van de Roos,
ter nagedachtenis van Umberto Eco die eerder dit jaar overleed, creëerde Elias Cafmeyer een sculpturale vertaling van “De Naam van de Roos”. Met deze roman, die een onmetelijke filosofische diepgang herbergt, brak Eco door als een van de voornaamste schrijvers van onze tijd.
“De Naam van de Roos” vindt plaats in het kloosterleven rond 1327 en illustreert de strijd tussen enerzijds het centrale gezag van de Rooms-katholieke Kerk en anderzijds verschillende onderliggende en opkomende stromingen die met geweld werden onderdrukt. Hiervoor werden bepaalde boeken door de gezaghebbers verboden, zodat men zich niet zou kunnen ‘verrijken’ en het centrale gezag in twijfel trekken.
De enkelingen die zich vragen stellen worden op brutale wijze vermoord. Gaandeweg beginnen echter meer en meer leden van de kloosterorde zich de wegen van het gezag in vraag te stellen waardoor er een kantelpunt ontstaat. Totale chaos in het klooster, gezaghebbers worden vermoord en niet alleen de bibliotheek, het labyrint, maar het ganse klooster gaat op in vuur en vlam.
Om dit weer te geven maakte Elias een tweeledige sculptuur.
Als eerste wordt het dystopische gegeven van de opsplitsing van een bibliotheek of van een weten(-schap), informatie, kennis… weergegeven. Als tweede eidolon (spiritueel beeld/fantoom van een persoon) wordt een beeldband aangereikt omtrent het kantelgegeven, het shifting paradigm wat Eco a.h.w theatraliseerde. De optelsom van beide (dystopische) verhalen maken echter wel een utopisch statement, namelijk de vaststelling van een niet uit te roeien, bevlogen nataliteitsdenken en het pleidooi voor een openheid naar en door een pluriforme en gelijkwaardigheid van kennis, invloeden en ervaringen met als doel een diverse én faire wereld te creëren.
The Moment of Truth
The Moment of Truth stelt het moment voor net voor het kantelpunt. De bom is nog niet ontploft, maar de ontsteker staat klaar om elk moment ingedrukt te worden. Enerzijds staan de boeken als munitie voor het destructieve karakter van zo’n kantelpunt want een nieuw begin kan pas ontstaan na een volledige destructie van wat was. Anderzijds staat dit momentum voor een explosie aan nieuwe inzichten, mogelijkheden, energieën, die bij elk soortgelijk kantelpunt het levenslicht zien. Cultura Animi (het cultiveren van de ziel) is onze persoonlijke opdracht, voorwaarde en bijdrage aan een waardegedreven en waardegenerende samenleving.
Met dank voor de gastvrijheid van MoVast.
Nu naar het Conscienceplein voor verdere Mooie Woorden edoch opgewacht door een verzameling Pegida/Vlaams Belang aanhangers… De vorming van een “andere wandeling” doorheen de stad.
Conscienceplein: boeken schrijven > boeken lezen > boeken bewaren > boekhandelen
We houden halt aan het beeld van “de man die zijn volk leerde lezen”.
Achter hem bevindt zich de Erfgoedbibliotheek, bewaarplaats van boeken omdat ze er toe doen.
Bezoek bij gelegenheid in weekdagen de Nottebohmzaal.
La Bibliothèque Flamande
Tot 1968 was de Universiteit van Leuven tweetalig Frans – Nederlands. Ten gevolge van de inrichting van de taalgrens en de opstanden onder het motto “Leuven Vlaams” werd de universiteit gesplitst en moesten bijgevolg de Franstalige studenten/ docenten verkassen naar Franstalig grondgebied. Hiervoor werd 50 kilometer verder (maar dus wel in Wallonië) de Franstalige Universiteit Louvain-la-Neuve gesticht. Hierdoor moest ook de universiteitsbibliotheek gesplitst worden. Aangezien men het er niet over eens geraakte wie welke boeken toegewezen kreeg werden alle boeken genummerd. De oneven genummerde boeken bleven in Leuven, de even werden naar Louvain-la-Neuve gebracht, ongeacht de taal of het onderwerp van het boek.
In het oude Griekenland was het opschrift bij de bibliotheken: plaats ter genezing van de ziel.
Ladies @ Utopia
– Sara Smits
Beeld – Evenbeeld
Bij Open Atelier moesten we ons op een radicale manier ontplooien en daarbij onze eigen utopie creëren. Het proces is mijn utopie. Dit beeld is een evenbeeld van de realiteit maar in mijn utopie, een perfectie ervan. Het weerspiegelt mijn innerlijke personaliteit.
– Charlotte Decruyenaere
Going to IKEIA vandaag te gast bij Mme Bovary
Een land zo schoon, dat is IKEIA. Je vindt er dromen in dozen. Duizenden stukjes dromen verpakt in dozen. En wij zijn de dromers.
De mens streeft naar het verwezenlijken van een persoonlijke utopie. De mens wil scheppen naar zijn evenbeeld, liefst zo schoon mogelijk. Maar een volmaakt bestaan bestaat niet, dat is niet voor dit leven. In dit leven kunnen we, moeten we onze wereld op-nieuw maken in dromen. Niet alleen onze wereld maar ook ons nest. Onze wereld op kleine schaal. Een van de meest gestelde vragen aan Ikea: “Hoe kan ik mijn ruimte zo efficiënt mogelijk benutten?” Hoe richt ik mijn utopia in? Jammer genoeg is de conclusie vaak “mijn ruimte is te klein om mijn droom waar te maken”. Daarom is er in de IKEIA-doos meer ruimte en speling.
In More’s Utopia wordt er over gesproken dat de mens zich niet mag nesten en om de zoveel jaar een nieuw prefab huisje moet kiezen om er met zijn gezinnetje voor een paar jaar in te wonen. Hier had ik wat problemen mee. Nesten is iets prachtigs en iets wat aangemoedigd en gekoesterd moet worden.
Ergens waar je even weg kan uit de weerbarstige wereld en waar je tijd kan besteden aan zelfontplooiing. We moeten onze talenten ontwikkelen, tijd besteden aan filosoferen en levensbeschouwing. Mens zijn is op reis zijn. Op zoektocht naar Stanley, op zoektocht naar IKEIA.
We vervolgen onze weg langs de Wolstraat.
Eindpunt: Boekhandel De Groene Waterman: we worden warm onthaald met hun visie op boek en maatschappij, met een keure aan boeken voor een betere wereld, en wie weet… We blijven nog wat napraten en druppelen naderhand weg…
Fijn dat u meewandelde.
Co-creatie met Sint Lucas Antwerpen, Lerarenopleiding PKV (KdG)
Met dank aan burgerbegroting district Antwerpen
De Universiteit voor het Algemeen Belang vzw, kortweg UAB, is een experimentele en innoverende goodwill burgeruniversiteit die staat voor transdisciplinaire vorming, kritisch onderzoek, geïnspireerde en inspirerende maatschappelijke dienstverlening.
De UAB biedt niet alleen expertise aan over wat mankeert (foutloopt en/of ontbreekt) in ons persoonlijk en het maatschappelijk leven, zij profileert zich voornamelijk als bron van kennis en perspectief over wat zou kunnen zijn.
In het kader van 500 jaar Utopia van Thomas More in 2016 organiseren we als UAB en vaak in co-creatie met diverse partners een extra reeks kleine en middelgrote initiatieven om bij een breed en divers publiek de aandacht te vestigen op de nood aan en kansen om samen de Onvoltooid Tegenwoordige Tijd beterwaarts te richten = imagining, sharing and acting for a better world, het beschermen en bevorderen van de leefkwaliteit van ik tot jij tot wij(k) tot wereld, op basis van duurzaamheid en dierbaarheid. Een kwestie van politiek in de betekenis die Peter Sloterdijk daaraan geeft in de allerlaatste zin van zijn boek “Sferen”: de kunst van het atmosferisch mogelijke. Samen een beter klimaat scheppen.
Voor onze publiekswerking in kennisdeling organiseren we lezingen, tentoonstellingen. workshops, academische openingen, eredoctoraten in het Algemeen Belang en in Utopia en grijpen we jaarlijks graag enkele Werelddagen aan en hier en daar ook zin- en zijnsdagen, waarmee meteen ook een statement wordt gemaakt.
We wensen u een boeiende wandeling doorheen de tijd, langs boeken en beelden, in de hoop dat in hartje Antwerpen ook een hartelijke utopische wind mag gaan waaien die uitwaaiert naar vele continenten en aanstekelijk werkt.
Leonor Wiesbauer, voorzitter UAB en initiatiefnemer van het project.
www.universiteitalgemeenbelang.be
in co-creatie met SINT LUCAS School of Arts, KdG Antwerpen
Elias Cafmeyer, student Bachelor 3 Vrije Kunsten
Charlotte Decruyenaere, studente Bachelor 3
Illustratieve Vormgeving
In het kader van Sociale Filosofie en Kunstfilosofie en Maatschappelijke Dienstverlening, o.l.v Leonor Wiesbauer, docente
Vormgeving: Erik Desombere, docent met de lerarenopleiding Karel de Grote-
Hogeschool, Antwerpen
Dirk Vander Beken is kenner der letteren, woord- en theaterkunstenaar en docent: drama, muzische vorming, interculturaliteit
Céline Wullaert, BA3-studente PKV (=kunstvakken) ondersteunde de voorbereiding
en uitvoering als stage.
met Sint Lucas KSO Antwerpen
Sara Smits is studente Beeldende Kunst en doet onderzoek vanuit de opdracht Utopia.
Tot slot:
Shakespeare
“Alle mensen zijn gemaakt van de stof waaruit hun dromen bestaan.”
[uit De storm]
.
