Voor de vierde maal organiseren de Vrienden van het M HKA en ARGUS een conferentie naar aanleiding van Rebirth Day, een wereldwijde bezinning over de evolutie van de maatschappij, op en rond de kortste dag van het jaar.
Gastspreker is Erik Rombaut, bioloog en professor aan de architectuuropleiding KULeuven, campussen Sint Lucas Gent en Brussel. Hij zal zijn inzichten delen over de stad van de toekomst, over de stedenbouw die we nodig hebben om tegen 2050 het gros van de wereldbevolking – naar schatting 70% – op te vangen en een aantrekkelijke, klimaatbestendige en biodiverse leefomgeving met beperkte ecologische voetafdruk te bieden.
Van harte welkom op deze bijzondere lezing!
Programma
15.00 uur: verwelkoming en inleiding door Helga Van der Veken, directeur ARGUS
15.10 uur: lezing “Pleidooi voor de lobbenstad” door Erik Rombaut
15.50 uur: vragenronde
16.10 uur: conclusies door prof. dr. Staf Van Tendeloo, Universiteit Antwerpen
16.20 uur: presentatie publicatie n.a.v. 5 jaar Rebirth Day door Ernest Van Buynder, voorzitter van de Vrienden van het M HKA
16.30 uur: receptie aangeboden door ARGUS
18.00 uur: einde
Over Erik Rombaut
Erik Rombaut (Sint-Niklaas 1955) is bioloog (UGent 1977). Tot 1984 werkte hij als deeltijds wetenschappelijk medewerker aan de UGent. Hij doceert o.m. milieukunde, ecologie en “environmental sustainability” aan het departement Architectuur van de KULeuven (voorheen de opleidingen Architectuur en Stedenbouw van het Hoger Instituut Sint-Lucas).
Zijn academische interesse gaat vooral naar ecologisch verantwoorde stedelijke ontwikkeling, met het concept van de lobbenstad als gidsprincipe. Zijn onderzoek houdt zich onder meer bezig met de voordelen van blauwgroene netwerken in urbane omgeving (met een doordachte public-private gradiënt) voor het herstel van sociale en biodiversiteit, voor het oplossen van mobiliteits-, energie- en waterproblemen en het verminderen van het stedelijk hitte-eiland effect. In zijn cursussen beschrijft hij theoretische gidsprincipes en praktijkvoorbeelden voor de transitie van steden naar een ecopolis.
Helga Van Der Veken geeft eerst even wat informatie over RebirthDay en de kunstenaar waarover bij het einde van dit verslagje meer.
We evolueren naar een duurzame maatschappij.
21 december is de dag van de wedergeboorte.
Hoe je goed voelen in een stad?
Het woord aan Erik Rombaut.
De lobbenstad is de stad van de toekomst!
Erik presenteert een hele resem dia’s en begint met de 17 doelstellingen van de UN:
http://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals/
en belicht meer bepaald SDG-11 Sustainable cities and communities. Inclusieve, veilige, weerbare steden en dorpen.
België scoort zeer slecht qua ecologische voetafdruk.
Deze verkleinen door te gaan naar een koolstofarme circulaire economie.
De Noord-Zuid spanning opheffen.
Geschat wordt dat we tegen 2050 met zo’n 9.2 miljard aardbewoners zullen zijn.
70 procent daarvan zal in steden wonen.
Hoe kunnen steden deel worden van de oplossing?
Ecosysteemdiensten.
De grote watercyclus: 550.000km³/per jaar verdampt uit oceanen en land.
De kleine watercyclus is de verdamping in de lokale omgeving die niet mag verwaarloosd worden. Als we lokaal de grond meer en meer droogleggen wordt deze verdamping sterk verminderd en wordt het warmer. Dient door stedenbouw in het oog gehouden te worden.
De concentrische stad is onleefbaar geworden. In het album van Suske & Wiske “de beestige brug” zijn ze de stad ontvlucht… Dit vanwege de verkeersonleefbaarheid en een gebrek aan avontuurlijk openbaar groen. Er worden hitte-eilanden gecreëerd. In Gent is er een gemiddeld temperatuurverschil van 8 graden tussen de rand en het centrum, waarbij het centrum het warmst is.
Een toenemend risico op overstromingen wordt in de hand gewerkt.
Piek debieten komen sneller voor en het water in de beek komt hoger te staan.
Bouw water- en koolstofneutraal.
Een slide toont een woning met een groen dak waarop de geit het groen bijhoudt.
Herstel waterretentie.
Herstel de kleine watercycli.
De tuinstad met zijn lage densiteit is gaandeweg ontaard in huisje, tuintje, boompje, autootje,…
Tegen 2050 zal Vlaanderen voor 41.50 procent volgebouwd zijn als we zo verder doen.
Qua “verzegelde” (gebetonneerde) oppervlakte staat België op plaats 2.
Het uiteenvallen van de stad, de versnippering geeft zware problemen. In de VS noemt men dat “sprawl costs”.
Spijtig genoeg wordt dit “idee” nog steeds wereldwijd toegepast.
In Vlaanderen is de verkaveling en verlinting een zeer dure “grap”.
Voor een vergelijkbare eenheid BNP heeft België 25 procent meer energie nodig (85%) dan bv Duitsland (60%).
In Vlaanderen heerst een ruimtelijke chaos en is de scheiding te groot tussen wonen, werken en recreatie.
De gerenommeerde architect Le Corbusier heeft ongewild voor een ramp gezorgd.
Een nefast gevolg is dat in Vlaanderen de massa de auto gebruikt.
Ook is de isolatiegraad van de huizen onvoldoende.
Terug naar de biologie. De omgeving bepaalt de biologie.
Kwetsbare condities, stilte – lawaai,…
Is er een derde weg naar een nieuwe urbane agenda?
http://unhabitat.org/ werkt aan betere steden.
Bij een verkaveling dienen we te mengen en te verbinden.
Stedelijke lobben met daartussen blauw (water) en groen zijn een oplossing.
In Amsterdam past men dit al toe sinds 1930. Een stervormig patroon, ook in Kopenhagen, Berlijn,… Heel wat steden hebben het begrepen!
In Nederlands Houten bij Utrecht is alles “bike based city building”.
In Kopenhagen heerst sinds 1940 het gezond verstand…
Hoe densiteit groter maken in de lobben? Ecowijken.
Voorbeelden legio met Zweden, Malmö de reconversiewijk Västra Hamnen, Culemborg Nederland met mandelige omgevingen zoals een gemeenschappelijke privétuin. Kolding en Roskilde (Munksögard) Denemarken.
Dingen die je samen kan doen, worden goedkoper. Vandaar dat autodelen een eclatant succes aan het worden is. Een gemeenschappelijke wasserette zorgt voor sociale cohesie.
Sociologie gaat hand in hand met ecologie.
Global EcoVillage Network Europe. http://gen-europe.org/home/home/index.htm
Groene energie met bv een stedelijk warmtenet (85 procent rendement) zoals in Riga, Letland. Ook bij ons initiatieven in Roeselare en Turnhout.
Functies mengen, densiteit, nabijheid.
Een boek van Doug Saunders “Arrival City”. http://arrivalcity.net/
In Denemarken zijn de burgers eigenaar van hun energiecentrales in coöperatief verband. In Denemarken is kernenergie verboden bij wet!
Onze steden dienen klimaatneutraal gemaakt te worden.
Freiburg produceert zelfs meer energie dan het verbruikt in de wijk Am Schlierberg!
Conclusies door prof. Staf Van Tendelo
Verwijzing naar de UN Keynote Urban SDG: Naar inclusieve, veilige, weerbare en duurzame steden door Rafael Tuts, Coordinator, Urban Planning and Design Branch and Acting Coordinator, Housing and Slum Upgrading Branch UN-Habitat
Zie: https://www.iminds.be/nl/evenementen/20151130_cifal-flanders
Het probleem Le Corbusier & Frank Lloyd Wright.
Steden en biodiversiteit sluiten mekaar niet uit.
Lobbensteden kunnen de klimaatverandering opvangen.
Transit oriented development:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Transit-oriented_development
Nog een boek: Duurzame stedenbouw in woord en beeld.
http://www.ecopolisvlaanderen.be/start.php?p=70
Een Vraag en Antwoord moment:
Is er in Vlaanderen niets?
De politici dienen zich goed te laten omringen.
In Vlaanderen dient de bestaande situatie aangepast te worden maar nog steeds wordt het geld besteed aan het creëren van problemen.
Wat met de oude binnenstad, meestal middeleeuws, 19de eeuw,… Bv Brugge is Unesco werelderfgoed en daar mogen geen zonnepanelen zichtbaar zijn… Een prangend probleem! Oplossingen zijn er zoals in Utrecht, daar loopt het warmtenet niet zichtbaar door de zolderkamers.
Het bouwblokkenboek (UA & Sint Lucas).
http://www.aspeditions.be/nl-be/book/BOUWBL140N/bouwblokkenboek-katrijn-apostel-dirk-janssen-filip-pittillion.htm
Maak mensen enthousiast door beloning en zorg voor een plezantere speelomgeving voor de kinderen. Als de kinderen gelukkig zijn, is iedereen gelukkig.
Echte transitie vraagt interdisciplinariteit én mensen willen wel en zijn zoekende…
Rebirth Day toegelicht door Ernest Van Buynder
Kunstwerk “mens en natuur”
Neem even de info over van de webstek:
Over Rebirth Day
Rebirth Day is een initiatief van de Italiaanse Arte Povera-kunstenaar Michelangelo Pistoletto. Het is een dag die ons moet doen stilstaan bij de nood aan een Derde Paradijs, een evolutie, een transitie naar een duurzame samenleving, waarin de menselijke intelligentie een co-existentie realiseert met de intelligentie van de natuur en waarin alle bewoners van de planeet hun verantwoordelijkheid nemen om de omslag waar te maken.
Het Derde Paradijs biedt een antwoord op het Tweede Paradijs waarin de mens zich onttrok aan een leven in harmonie met de natuur – het Eerste Paradijs – om terecht te komen in het industriële tijdperk, dat sinds enkele decennia niet meer in evenwicht is met de draagkracht van de aarde.
De samenhang tussen de drie fases stelt Pistoletto voor in een nieuw oneindigheidsteken: twee kleine cirkels aan de buitenkant, waarvan de ene staat voor natuur en de andere voor het artificiële, met een centrale ring waarin die beide versmelten tot een Derde Paradijs.
De vier lezingen zullen gebundeld worden in een naslagwerk en zal gepresenteerd worden op de nieuwjaarsreceptie van het M HKA op 17/01/2016. Word vriend van het M HKA en je wordt uitgenodigd!
De voorzitter Hubert David het laatste woord:
Argus vzw, de vroegere Stichting Leefmilieu vzw wordt opgeheven einde dit jaar. Maar dat betekent niet “het einde”. De werking, ontwikkelen van nieuwe ideeën, verkennen van gedachten wordt overgedragen aan andere organisaties zoals TheShift, GoodPlanet vzw, Natuurpunt en CERA.
Nu staat er niets meer in de weg voor de receptie!
Nog wat info op:
https://www.sintlucasantwerpen.be/
http://www.hetautonomehuis.be/
De presentatie en de achtergrondtekst vindt u hier:
http://www.abllo.be/presentations-lectures
