In Brazilië lijdt ruim de helft van de enorm uitgestrekte regio Nordeste (1,6 miljoen vierkante kilometer, één tiende van de totale oppervlakte van Brazilië of 2.5 maal de oppervlakte van Frankrijk) onder woestijnvorming. Dat heeft belangrijke gevolgen voor de maïs- en bonenteelt, twee basisvoedselgewassen van het land.
In Argentinië, Mexico en Paraguay zijn er op meer dan de helft van het grondgebied problemen met bodemdegradatie en woestijnvorming. In Bolivia, Chili, Ecuador en Peru kampt tussen 27 en 43 procent van de oppervlakte met woestijnvorming. In Bolivia wonen zes miljoen mensen, drie kwart van de bevolking, in gebieden met bodemproblemen. Volgens de Bodematlas van de VN-voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) lijdt drie kwart van de bodem in El Salvador onder watererosie, terwijl in Guatemala 12 procent bedreigd wordt door woestijnvorming.
De FAO benadrukt dat 95 procent van de voedingsproducten die de wereldbevolking eet, afkomstig is van grond die steeds meer uitgeput raakt. Wereldwijd kampt 80 procent van de landbouwgrond met een matig tot ernstige vorm van erosie en 10 procent met lichte erosie. Slechts een tiende van de landbouwgrond op onze planeet is dus gezond.
Om de wereldbevolking hiervan bewust maken vindt op 17 juni 2016 de Internationale Dag voor de Strijd tegen de Woestijnvorming plaats.
“Zonder een oplossing op lange termijn treffen woestijnvorming en bodemdegradatie niet alleen de voedselbevoorrading, maar leiden ze ook tot toenemende migratie, die de stabiliteit van veel landen en regio’s in gevaar brengt”, zei VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon naar aanleiding van deze dag.
“Iedereen beseft hoe belangrijk water is, maar niet iedereen ziet in dat de bodem meer is dan iets waarop we lopen”, zegt Pilar Román van het Zuid-Amerikaanse kantoor van de FAO. “De bodem geeft ons voedsel, vezels, materialen om te bouwen, we halen er water uit, slaan er CO2 in op.” Er is eveneens een nauw verband tussen armoede, woestijnvorming en bodemdegradatie, zegt ze.
“Veel studies laten zien dat de armste en kwetsbaarste gemeenschappen het minst toegang hebben tot landbouwgrondstoffen. Een arme gemeenschap heeft alleen toegang tot minder vruchtbare grond, en minder toegang tot zaden, water, productiemiddelen, landbouwmachines en stimulerende maatregelen.” In de arme gemeenschappen zijn de vrouwen – zij hebben minder eigendommen –
en inheemse groepen het meest kwetsbaar.
Dat verband werkt ook in de andere richting: “Een gedegradeerde bodem doet een gemeenschap migreren, wat conflicten veroorzaakt over een schaars goed.” In Chili bijvoorbeeld kampt 49 procent van het grondgebied met erosie en 62 procent met woestijnvorming. De overheid heeft daarom haar degradatiekaart geactualiseerd, zodat ze strategische acties kan plannen.
Die actualisering gebeurde door weer- en klimaatgegevens van de laatste zestig jaar toe te voegen, alsook geografische, sociaaleconomische en biologische gegevens. “De belangrijkste rechtstreekse oorzaken van woestijnvorming, bodemdegradatie en droogte op nationaal niveau zijn ontbossing, bosdegradatie, bosbranden en een verandering in bodemgebruik”, zegt Efraín Duarte, auteur van deze actualisering.
Daarbovenop komt de impact van de klimaatverandering. Verscheidene studies wijten minstens 25 procent van het regentekort tijdens de droogte die Chili nu al bijna vijf jaar teistert, aan de klimaatverandering. Onrechtstreekse factoren zijn daarnaast het gebrek aan overheidscontrole en de armoede op het platteland. Volgens de FAO kan duurzame landbouw op lange termijn de voedselproductie met 58 procent doen stijgen. Bovendien beschermt ze de bodem voor toekomstige generaties.
Bron: Degradación de los suelos amenaza nutrición en América Latina
