In het kader van 500 jaar Utopia van Thomas More in 2016 organiseert de UAB (vaak in co-creatie met diverse partners) een extra reeks kleine en middelgrote initiatieven om bij een breed en divers publiek de aandacht te vestigen op de nood aan en kansen om samen de Onvoltooid Tegenwoordige Tijd beterwaarts te richten =
imagining, sharing and acting for a better world, het beschermen en
bevorderen van de leefkwaliteit: van ik tot jij tot wij(k) tot wereld, op basis van
duurzaamheid en dierbaarheid. Een kwestie van politiek in de betekenis die
Peter Sloterdijk daaraan geeft in de allerlaatste zin van zijn boek “sferen”: de
kunst van het atmosferisch mogelijke. De UAB biedt niet alleen expertise
aan over wat mankeert (fout loopt en/of ontbreekt) in ons persoonlijk en het
maatschappelijk leven, zij profileert zich voornamelijk als bron van inspiratie
over wat zou kunnen zijn.

Omdat in het leven economie een cruciale rol speelt zowel in dystopische als
utopische zin, willen we daarrond drie uitmuntende gastsprekers samenbrengen en u hun kritische en rijke kennis aanbieden: Rutger Bregman, Riccardo Petrella en Tine Hens.

Omdat de Utopia van Thomas More bovendien a.h.w het levenslicht zag aan
de poorten van de kathedraal in Antwerpen, willen we daar waar mogelijk
ook localiter naar verwijzen. Aangezien Karel de Grote Hogeschool op Campus
Groenplaats opleidingen voorziet in Handels- en Bedrijfswetenschappen
vonden we deze setting en inhoudelijke link uiterst geschikt voor een
doordenkavond over utopie & economie. Vandaar de CHOKE-co-creatie
met de opleiding Marketing KdG en de opleiding Grafische Vormgeving Sint
Lucas KdG, waarmee we samen onze maatschappelijke dienstverlening
implementeren.

Noortje heet de goed gevulde zaal welkom en dankt de vele deelnemers en sympathisanten. De UAB bestaat 10 jaar, een overzicht. Slogan “imagining, sharing en acting for a better world”. Een bron van inspiratie van wat zou kunnen zijn. Een kort uitstapje naar de dystopie = als je wil dat de economie groeit, dien je de deugden achter te laten… Hoedt u voor moralisten en filosofen! Het is de tijd voor klein en groot verzet! Utopia is geen “mission impossible”. Ramsey Nasser heeft er een mooi gedicht over gemaakt:
http://www.antwerpenboekenstad.be/stadsdichters/4/ramsey-nasr/gedichten/28/7-utopia
Verzet begint niet met grote woorden maar met kleine daden.

Noortje stelt Rutger Bregman voor.
Hij zegt het een buitengewone eer te vinden om hier voor ons te mogen spreken.
Even wat vragen aan de zaal: “wie volgt het nieuws?, wie heeft een abonnement op een krant?, wie kijkt er naar het journaal? Stop daarmee! Je wordt volledig gehersenspoeld en je dient opgenomen te worden om af te kicken. Rutger schrijft voor de Correspondent. Dit kanaal brengt “anti-nieuws”. Zeer zelden gaat nieuws over wat goed gaat… Stop dus met het nieuws te volgen! Ga boeken lezen, liefst deze uit de tijd dat mensen nog droomden. Het cruciale is: “vroeger was alles slechter”. Het paradijs is eentonig. We zijn op het punt gekomen om nieuwe verhalen te schrijven. Het idee van een universeel onvoorwaardelijk basisinkomen is al sinds de 18de eeuw gelanceerd! Er is een collectief sjagrijn = met mij gaat alles goed maar met ons gaat het slecht. Wie heeft er al eens gedemonstreerd? Ik zie vele grijze haren… Het geloof van de maakbaarheid van de maatschappij is verschoven naar die van het individu.

U hebt te weinig credibility. In ons Luilekkerland is heel weinig zingeving, ook de zogenaamde “bullshitjobs” zorgen voor afstomping. Het is tijd om het basisinkomen er door te drukken! Zulke ideeën kunnen de wereld veranderen. Met een basisinkomen zullen mensen niet stoppen met werken, wel met die “bullshitjobs”. Echte politiek gaat over het veranderen van de tijdsgeest.

Noortje kondigt nu Riccardo Petrella aan.
We moeten armoede verbannen en illegaal maken! Er zijn alternatieven! Riccardo is een beetje verkouden maar zegt dat woorden hem energie geven. De samenleving denkt dat utopia ondenkbaar is… dus maak het mogelijk! Het kan, zie bv stemrecht voor vrouwen en gelijkheid vrouw en man. Geen ongelijkheden meer voor iedereen. Dit is nog steeds niet bereikt ondanks de Verklaring van de Rechten van de Mens. Dit vraagt nog heel wat verandering. Vandaag hebben nog steeds 4 miljard mensen geen toegang tot drinkbaar water. In welk opzicht ben je hier bij betrokken?
52 procent van de jongeren in het Middellandse zeegebied is werkloos. We dienen te vechten tegen ongelijkheid. Aan iedere universiteit zou een banner dienen te wapperen: “stop armoede en ongelijkheid”. Stop ook aan de totale controle over zaden door multinationals.

We dienen de “commons” te promoten. Vang bv de zon en je bekomt energie. Geen gelddominantie meer! In de naam van “geld” heeft meer “waarde” dan in de naam van “god”, de democratie, de natie,… Maar in de naam van “geld” wordt alles vernietigd. Steden zijn eerder marketing plaatsen dan plaatsen om samen te leven. We dienen te zeggen: “STOP!” Laat “geld” niet onze meester zijn… Het is een goed dienaar maar zeker geen goed leraar.
Een beursgenoteerd bedrijf mag nooit eigenaar kunnen worden van een hospitaal, universiteit, medium,… edoch wordt alles meer en meer geprivatiseerd.
Belastingparadijzen zijn legaal en nog steeds toegelaten. STOP!
Derivaten zijn de grootste roofdieren op aarde.

“Nooit meer oorlog” is onze grootste plicht. Je moet ijveren voor vrede. Oorlog wordt door de grote mogendheden gevoerd omdat ze de problemen die ze zelf gecreëerd hebben niet kunnen oplossen.
Vrede is de enige mogelijke weg om samen te leven in deze wereld. Wie is de vijand? De grootste terroristen zijn wij zelf en we hebben in de laatste 100 jaar bijna alles kapot gemaakt.
Verban ongelijkheid, gelddominantie en oorlog en werk aan utopia!

Noortje komt en zegt dat we niet alleen hebben vernietigd maar ook al veel hebben opgebouwd. Tine Hens gaat het hebben over het ontwerpen van nieuwe economieën.
Strategieën bedenken om ongelijkheid, geld en oorlog te bannen. Het zijn de “gekkies” die hiervoor ijveren.

Sinds 1969 is economie een wetenschap geworden. Daarvoor was het een sociale discipline. De politiek heeft het enkel over de economie van de multinationals.
De economie gaat uit van eeuwige groei en onuitputtelijke grondstoffen. Je bent wat je hebt (“status”). Je hebt het gemaakt… Hoe meer concurrentie, hoe beter de economie draait. Edoch is eeuwige groei op een eindige planeet niet mogelijk. Economie dient op mensenmaat geschoeid te zijn. Economie als concrete utopie vergt een kanteling van de samenleving = transitie.
Waar is de zon? In Zuid Amerika, Afrika en Azië. Zij zullen dan ook de rijkste gebieden worden!

Tine refereert naar Aaron Sachs & Anupam Kundu met “ThoughtWorks” =
https://www.thoughtworks.com/profiles/aaron-sachs-and-anupam-kundu
– Van winst naar doel

– Van hiërarchisch naar netwerk

– Van controle naar empowerment

– Van planning naar experimenteren

– Van privé naar transparantie (gedeelde kennis/open source)

Tine is de “gekkies” gaan zoeken. Nu draait de economie op individueel bezit maar het kan anders: de kracht van “gewoon doen”, de herwaardering van nabijheid, repair café’s, geefpleinen, lenen, ruilen, delen van spullen en kennis, autodelen, gereedschapsbibliotheek, kledij- en zadenbieb,… Samenwerking i.p.v. concurrentie en competitie, gemeenschapsmunten los van het internationale, de herdefiniëring van succes, de circulaire hersteleconomie,…

We gaan nu op reis: beelden van de UK met Totnes, de eetbare stad met o.a. zorgtuinen, “the nut tree capital”; Spanje met Barcelona en de geefwinkels, skillsharing, timebanking, coöperatieven,…; Brussel de “self-city” met meer dan 1000 “alternatieve” initiatieven, de burger zorgt voor de economie van de toekomst.
Het samenbrengen van mensen die anders denken en respectvol met mekaar in debat gaan: “the reconomy centre” i.s.w.m. de lokale overheid.

Breng het debat en dialoog op gang!

Eddy Van Hermelrijck wenst iedereen proficiat om zo lang geluisterd te hebben en stil te zitten op een stoel. Hij doorloopt even zijn samenvatting van deze avond waarbij Noortje een appel deed op onze verbeelding, we mogen dromen; Rutger voor een kortere werkweek, gedaan met de bullshitjobs, een basisinkomen voor iedereen, het lanceren van absurde ideeën mag, de tijdgeest veranderen; Riccardo riep op tot “No more inequality”, no more money dominance, no more war(s). Er zou een “doctor honoris causa Utopia” in het leven moeten geroepen worden. Tine met “ik ben dus ik heb”, gewoon doen, denk anders en doe anders!
We rekenen op de jeugd.

Noortje dankt ook iedereen en zeker de vrijwilligers van Oxfam die de receptie verzorgen.

Rutger Bregman is schrijver en historicus. Hij studeerde aan de universiteit van
Los Angeles en Utrecht, waar hij nu overigens doceert. Bregman schreef voor Het Parool, Trouw, De Groene Amsterdammer en nrc.next. Inmiddels creëert hij content voor het online platform “De Correspondent”.
In februari 2012 debuteerde hij met het boek “Met de kennis van toen: actuele problemen in het licht van de geschiedenis” bij de Bezige Bij.
In maart 2013 verscheen zijn tweede boek “De geschiedenis van de vooruitgang”. In september 2014 voegde hij een derde boek bij zijn palmares: “Gratis geld voor iedereen en nog vijf grote ideeën die de wereld kunnen veranderen”. In 2015 schreef hij ook nog samen met Jesse Frederik: “Waarom vuilnismannen meer verdienen dan
Bankiers”, over de niet evidente verdeling van inkomen, vermogen en verdienste.

De Belgisch Italiaanse Riccardo Petrella is econoom, politicoloog en professor-emeritus in politieke en sociale wetenschappen aan diverse universiteiten in binnen- en buitenland.
Daarnaast roeit hij al een halve eeuw tegen de stroom van de globalisering in, met een pleidooi voor een andere, meer rechtvaardige en betere wereld. Een wereld zonder armoede, meer aandacht voor een globale betere levenskwaliteit, meer solidariteit en
minder jacht op overdreven individuele winst en met respect voor Moeder Aarde. Hierover verhaalt hij in onder andere “Grenzen aan de concurrentie” en “Menselijk Verlangen” waarvoor hij de 4de stRaten-generaal prijs ontving en in “Een Nieuw Verhaal van de Wereld”. Hij was voorzitter van de Groep van Lissabon en van daaruit de initiatiefnemer van de University for the Common Good, in Antwerpen
gerealiseerd als de Universiteit voor het Algemeen Belang. Petrella is er van overtuigd dat er wel alternatieven bestaan voor het vigerende kapitalistisch systeem en dat – ondanks de complexiteit van de economie – verandering wél mogelijk is.

Tine Hens is historica en werkt als freelance journaliste. Ze publiceerde onder andere in Knack, De Standaard, Humo en schrijft columns voor MO*.
In 2014 trok zij door Europa op zoek naar antwoorden op de vraag: “Wat als we met z’n allen beslissen dat niet de economie ons bepaalt maar dat wij de economie zijn?” Haar reis leidde haar naar vergeten utopieën van Duitsland tot Griekenland en van
Groot-Brittannië tot Denemarken, langs ingenieurs die boeren werden, boeren
die energieproducenten werden, mensen die hebben inwisselden voor ruilen, geven en delen, maar vooral: mensen die het anders willen doen dan wat de maatschappij al jaren als norm hanteert. Ze ontdekte projecten van gewone mensen die bewijzen dat
er niet één maar zeer veel alternatieven zijn, dat het anders kan en dat het tijd wordt om weer te geloven in het schijnbaar onmogelijke.
In haar boek “Het klein verzet” kan je de verhalen van die mensen lezen.
Tine Hens vertelt over nieuwe manieren van economie voeren of beter genaamd “alternatieve economieën”. Want wordt het niet eens tijd dat wij de economie bepalen en niet meer andersom?

Noortje Wiesbauer is o.a. docent sociale filosofie, kunstfilosofie en cultuurfilosofie bij de Karel de Grote Hogeschool Antwerpen campus Sint-Lucas, departement Kunst. Zij is ook de bezieler van de Universiteit voor het Algemeen Belang in Antwerpen.

Eddy Van Hermelrijck is o.a. docent bij de Karel de Grote Hogeschool Antwerpen