Eerst even melden dat alle teksten en presentaties dra
zullen verschijnen op de webstek: http://www.stratengeneraal.be/
Genietend van de achtergrondmuziek uit de film “le
fabuleux destin d’Amélie Poulain” opent Manu Claeys en dankt voor de talrijke
opkomst. Men heeft de lijst dienen af te sluiten op 287 deelnemers…
Het programma wordt iets gewijzigd daar socioloog Luc
Huyse wat later komt.
We gaan niet stilstaan rond wat we al hebben
verwezenlijkt maar we gaan liever nadenken over de “staat van de democratie”,
dit ook onder begeleiding van Harm Van Dijck als laatste gedeelte.
Even wat “slides” als opwarmer: “Waar zitten wij?”
Wat is democratie?: regering-parlement-justitie
Wij weten beter (al 15 jaar) want onder deze “machten”
zit het bestuursapparaat dat meedoet aan de besluitvorming en een derde laag “participatie”
= pers, massamedia, bedrijfsleven, de markt, het georganiseerde middenveld: dit
zijn “wij” = de burgermaatschappij! Het kader waarbinnen wij netwerken en
overleg plegen.
Een getuigenis uit Sint-Andries:
In 1984 kreeg de bewonersgroep de kans om structureel
actief te zijn. Er werden twee parkjes gerealiseerd, woonerven, woonstraten,…
volledig pluralistisch en onafhankelijk wat de sociale samenhang en mix ten
goede kwam. De Vlaamse regering heeft een mandaat gegeven aan de buurtbewoners
vanaf 1984.
Karen Celis – politicologe en onderzoeksprofessor VUB bestudeert
de diversiteit in de samenleving. Zij houdt een pleidooi voor een parlementaire
democratie en dit vooral om het politieke apparaat te hertekenen zodat “zij”
met onze noden rekening dienen te houden.
Het hoofdprobleem zit ‘m in de vertegenwoordiging. Er zijn
4 dimensies:
– Formalistisch:
verkiezingen
– Descriptief:
afvaardiging
– Substantieel:
de belangen van de burger (dromen en wensen)
– Symbolisch:
het gevoel
Er is meer dan verkiezingen en afvaardiging in de parlementen
want de substantiële vertegenwoordiging is:
– Niet
enkel het “importeren” van signalen uit de samenleving naar de politieke
besluitvorming (regering/parlement)
– Vooral
een interactieve dialoog tussen verschillende actoren over wat in het belang
van groepen burgers is. Een interactief en constructief beraad.
Bij de vertegenwoordiging als deliberatie (overleg)
gelden 3 belangrijke democratische principes:
– Responsief
– Inclusief
– Egalitair
Het institutioneel democratisch apparaat dient hiervoor
ingezet te worden – “what else?”
Institutionele actoren en structuren overleggen door en
in:
– Politieke
partijen, edoch dienen deze terug hun verankering te vinden in de samenleving,
maar ook werknemers- en werkgeversorganisaties
– Parlementen
(burgers): hier zien we een sclerose besluitvorming… er dient meer ingezet te worden op de sociale media =
de vinger aan de pols (deliberatie van processen)
– Beleidsvoorbereiding/ambtenarij
(stakeholders)
Maarten Desmet – medestichter van NVDR (kantoor voor
stadsplanning) – doet aan sociaal-ruimtelijk onderzoek, ontwerp en advies.
Alle stadsprojecten hebben een sociale hefboom maar er is
een gapende kloof tussen de betrokkenen en “het beleid”. Participatie gaat
verder! Zie bv Antwerpen Dam en de Slachthuissite.
Het is een meerwaarde om op lange termijn te focussen en
alles als een geheel te bekijken, geen deelprojecten.
Even een reflectie tussen moderator Werner Trio
(VRT-journalist) en Karen Celis:
1. De
burger voelt zich niet beluisterd
2. Politici,
vakbonden en werkgeversorganisaties doen regelmatig uitspraken over “wat de
burger wenst” zonder naar de burger geluisterd te hebben!
3. Er
zijn andere zorgen en noden dan de communautaire
4. De
vakbonden slagen er niet in voeling te krijgen met de achterban om hen te
kunnen vertegenwoordigen
5. Hoe
breng je de stem van de bevolking nader in de politiek: praten met de burgers!
6. Andere
culturen en klassen, minderheden zijn ondervertegenwoordigd en worden niet
gehoord!
7. Volksvertegenwoordigers
zijn “Gullivers”
Luc Huyse is gearriveerd en geeft een doorloop uit zijn
boek “de democratie voorbij”.
Wat is er aan de hand met de parlementaire democratie en
hoe is het zover kunnen komen? We dienen aandachtig te zijn voor het “nu”!
Een kort gezondheidsrapport:
De democratie is in crisis: twee van de pijlers zijn
onderhevig aan erosie:
– De
stuurkracht en het vermogen om te zorgen voor welvaart en stabiliteit kalft
zienderogen af. Niets gaat nog vooruit…
– De
geloofwaardigheid is verzwakt en helt naar een regelrecht wantrouwen in de
politieke leiders
Het meest frappant is dat de zoektocht naar deze
geloofwaardigheid en stuurkracht:
– Stommelings
gebeurt
– Niets
gedaan wordt aan de schuldenberg wat ervaren wordt als een te grote ballast =
besparingen onder het mom van efficiëntieverhoging
– De
crash van 2008 nog steeds voelbaar is en de staat dient “ontvet” te worden =
zij moeten naar de weight watchers! Een “high-speed society” is broodnodig
Een uitgeklede staat kan de democratie overleven.
Men wil het overheidsapparaat op automatische piloot
laten werken en middels GPS… De Vlaamse regering gaat opereren als een holding.
Het primaat van de politiek: op 25 mei hebben jullie je
stem gegeven en “gegeven is gegeven”.
Stoerheid en stuwkracht wordt door dit mandaat opgeëist!
De kiezer levert een cryptogram af.
Niemand is in staat om te beseffen wat het signaal van de
kiezer was!
Wat momenteel gedaan wordt beantwoord niet aan de
werkelijkheid.
Het is geen legitieme manier van werken want de
democratie eindigt niet bij de stembusgang!
Burgers zien zichzelf veel meer dan “kiezers”.
Men herinterpreteert de democratie als iets dat zich
afspeelt tussen de individuele politiekers en individuele burgers.
Democratie gaat kapot aan het individualisme!
Wie geïsoleerd staat kan geen vuist maken! Zij/hij staat
alleen!
Democratie is een groepswerk!
In de regeringsverklaring van 55270 woorden staat 4 keer “inspraak”
en 2 keer “democratie” en de burger als “overheidsklant” = consumatisme.
Zo gaat men minder denken als co-producent en meer als “pro-sumer”
De invasie van de “marktlogica” in de overheid middels
privatiseringen is niet de goede weg.
Aan armoedebestrijding heeft het bedrijfsleven in de
laatste 100 jaar niets bijgedragen edoch stappen nu meer en meer ondernemers
mee in het sociaal gebeuren waardoor alles ontspoort = de “overmarkting”.
Er is geen oog voor participatie of algemeen belang,
enkel gericht op winstmaximalisatie
Belangrijke stappen die te nemen zijn:
– Inburgering
en herinburgering: we zijn meer dan een consument en klant
– Er
is een duidelijke behoefte aan nieuwe grensafspraken tussen overheid en
economie
– Er
is nood aan nieuwe onderhandelingen op supra-nationaal niveau
Dan alleen kan de democratie herboren worden!
In de daaropvolgende vragenronde komt naar voor dat de
burger minder apatisch is geworden en dit tegen de zin van de huidige regering
daar zij terug willen naar de jaren ’50 waar apathie en passiviteit hoogtij
vierde.
De politiek is weggevlucht uit de Wetstraat!
Pauze voor koffie en keuvel.
De beurt aan filosoof Thomas Decreus:
De democratie is een constant gesprek over wat het is of
hoe het zou moeten zijn = een doorlopende discussie op niveau van:
– Representatie
wat een belangrijk mechanisme is
– Participatie
= de burgers kunnen deelnemen
– Contestatie
= verzet!
Dit is een wisselwerking.
– Er
zijn recursieve verkiezingen wat zorgt voor voortdurende verversing
– Iedere
burger heeft 1 stem
– Participatie:
de burgers kunnen wegen op de politieke besluitvorming en de eigen soevereiniteit.
Dit krijgt vorm middels vrijheden (grondwet), vrije meningsuiting en het recht
op vereniging (= vooral het middenveld). Ook genoemd “het algemeen belang”
Participatie op zich is niet genoeg: lief vragen maar men
luistert meestal niet…
Dus: “verzet!” = protest, betogingen, stakingen, sit-ins,
(zachte) revolutie, burgerlijke ongehoorzaamheid, dissidentie,…
We dienen in te breken in het politieke debat!
Zo zijn in het verleden de sociale rechten afgedwongen = “de
sociale strijd” wat nu allemaal afgebouwd wordt!
Men beschouwt dit als provocerend, bruuskerend,…
Hoe meer protest hoe slechter het gesteld is met de
democratie.
Als bepaalde vrijheden geschonden worden dan mag je
daartegen in opstand komen = “the right to revolt!”
Heden ten dage wordt er teruggegrepen naar dit principe door
vele denkers.
Alles dient samen te werken -> een wisselwerking.
Momenteel is de representatie meer een elite gebeuren
door hoogopgeleide en gegoede burgers.
Het middenveld wat toelaat dat ieder individu burger
wordt, staat onder druk door de besparingen en is hier slachtoffer van.
Gaston Meskens – filosoof en fysicus van opleiding geeft
een verzetsdiscours:
– Er
is een groot maatschappelijk wantrouwen daar de burger niet weet of de
procedure fair verlopen is
– Er
is nood aan een reflexieve wetenschap ofte “breedbeeldwetenschap”
– Er
is een grote kloof tussen burger en politiek vanwege het feit dat alles achter
gesloten deuren gebeurt
Ik ben nog nooit liberalen tegengekomen die het hadden
over de definitie van “rechts”…
De context is globaal geworden en we dienen te denken in
de toekomst = geen partijpolitiek meer maar een vereniging rond een idee!
Welkom in het tijdperk van de reflexiviteit!
Even een juridisch discours daar de inspraak onder felle
druk staat in onze samenleving. Hierbij is het verdrag van Aarhus d.d.
25/06/1998 een belangrijk referentiepunt. Het geeft toegang tot informatie,
recht op inspraak en recht op juridische bijstand middels een rechter (rolrecht).
Dit verdrag staat echter onder druk…
Advocate Griet Knudde zegt met het schrijden van deze dag
gelukkiger te worden wegens de gedrevenheid voor verandering en het welzijn
voor de burgers. Zij stelt aan de kaak:
– De
imperfectie van de democratie
– De
zwakte van het politieke systeem
– De
onvolmaaktheid van het rechterlijk systeem
– De
ongelijkheid op verschillende vlakken
– Het
gebrek aan daadkracht en durf ofte lef van de politiekers uit angst voor hun “carrière”
– Het
gebrek aan expertise
– Het
feit dat het algemeen belang niet altijd het collectief belang is
– Men
geen rekening houdt met minderheden
– Het
gevoel dat participatie niet “aux serieux” wordt genomen => participatie
dient concreet vorm te krijgen
– Dat
“het systeem” faalt
– De
rechterlijke macht beïnvloed wordt door de publieke opinie en de pers (= de 4de
macht)
Tijd voor debat:
– Er
is een algemeen belang met tegenstrijdige meningen
– Het
is zeer complex geworden
– Het
middenveld wordt platgedrukt
– Is
participatie enkel mogelijk in stadsverband?
– De
industriële lobby is nog steeds machtiger dan het middenveld
– Een
actiegroep houdt niet enkel acties maar formuleert ook kritische argumenten
– Politiek
gaat altijd om “macht”
– Een
groot deel van de bevolking wordt uitgesloten omdat alles te complex en ingewikkeld
is geworden – de informatietechnologie
Een getuigenis rond “PASH” (Platform Antwerpse Sociale
Huurders) = een pleidooi voor sociale woongelegenheid edoch is er veel
tegenkanting vanwege huisvestingsmaatschappijen, de schepen, ministers,…
Participatie dient beschouwd te worden als de kern van de
samenleving!
De burger mag niet onderschat worden!
Einde van de namiddag sessie en dank aan allen vanwege
Manu en medestanders met presentje voor de sprekers.
Na de broodjes en koffie tijd voor de G1000 –
deliberatieve democratie als toekomstideaal?
Harm Van Dijck Amersfoort G1000 komt terug op “verzet”
als deel van de werking van de democratie ofte “het systeem”: dit systeem zijn
wij…
Ieder van ons weet wat ie belangrijk vindt zonder gebruik
te maken van dat systeem.
Een gemeenschap wordt gedefinieerd door wat gemeenschappelijk
is, door wat je deelt. Een G1000 doe je samen en dat geeft energie!
Een impressie middels een filmpje.
Een G1000 is:
– Een
fysieke dialoog van burgers en stakeholders van een gemeenschap
– Wordt
geïnitieerd door de burgers
– Het
gaat over zaken die de burgers zelf belangrijk vinden voor de eigen gemeenschap
We trainen nu een dialoog in het “democratisch café”
waarbij je telkens met andere mensen in contact komt.
We sluiten af met een drankje en een woordje van dank en
een citaat van professor Jan Blommaert:
“Kritiek geven is makkelijk!” Is één van de dooddoeners
bij onze politici maar het is een dooddoener die veel kritische mensen het
zwijgen oplegt!
Dank aan iedereen en zeker aan de studenten van het
Koninklijk Atheneum die hun steentje hebben bijgedragen aan “het gebeuren”!
