Het Universitair Centrum Sint-Ignatius Antwerpen organiseert op woensdag 16 november 2016 een dag van ontmoeting en dialoog tussen religies.

U zet zich als christen, moslim of jood in voor een “werk van barmhartigheid”? U doet dat als vrijwilliger of als geëngageerde beroepskracht, alleen of in een organisatie? Dan verwelkomen wij u bijzonder graag op deze gespreksdag om uw ervaringen en inspiratie te delen met zovele anderen die zich zoals u inzetten voor hun medemens.

De Eeuwige, Allah, God … toont Zijn barmhartigheid in uw geëngageerde inzet voor de ander. Vanuit hun geloof verrichten christenen, moslims of joden “werken van barmhartigheid”, als beroepskracht of vrijwilliger. De rooms-katholieke kerk beleeft haar jubileumjaar van de barmhartigheid. Mgr. Johan Bonny gaat in op de wens van paus Franciscus en nodigt uit om te vertellen wat mensen motiveert en sterkt, moedeloos maakt of doet weifelen.

09.00           Onthaal

09.30           Welkom door Luc Braeckmans, Academisch directeur UCSIA

09.45          Christelijke, islamitische en joodse stemmen over barmhartigheid van God en mens

Dominiek Lootens, Academisch onderdirecteur van UCSIA, interviewt sprekers, 
getuigen en publiek over:

1. Spreekt mijn hart of mijn geloof?

   Naïma Lafrarchi 
werkt voor Odisee/Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen en de KU Leuven als master in de rechten en in de onderwijskunde rond opvoeding en gezin. Zij analyseert barmhartigheid in de islam: “De Meest Barmhartige” is één van de vele namen van Allah.
  Zohra Salhi 
werkt voor gezinnen met moeilijkheden en is vrijwilliger voor humanitair werk. 
  Paula Bemelmans 
engageert zich in Sant’Egidio voor voedselbedeling en het kerstmaal. 
  Raphaël Werner 
zet zich in als voorzitter van het Forum der Joodse organisaties.
  Gledis Shabani 
bezoekt vereenzaamde zieken en bejaarden.

1. Wat is belangrijker: barmhartige mensen of rechtvaardige structuren?

   Ephraim Meir 
is professor in moderne joodse wijsbegeerte aan de Bar-Ilan universiteit. In de joodse traditie is God tegelijk barmhartige Vader en rechtvaardige Rechter (Ex. 34,6–7). De spanning tussen de liefdevolle Vader en de vorderende Koning kenmerkt immers de hele joodse beleving. Ze is aanwezig in de joodse liturgie, opvoeding en ethiek: barmhartigheid en recht vullen elkaar aan. 
  Marianne Van Geert 
is gevangenisaalmoezenier in Antwerpen. 
  Rita Boeren 
brengt via “Ecokerk” de zorg voor duurzaamheid tot in de Kerk.
  Alexander Zanzer 
is directeur van de “Centrale”: de koepel van het joodse welzijnswerk. 
  Radia Assou 
engageert zich professioneel als klinisch psychologe en vrijwillig als raadgeefster.

1. Houdt barmhartigheid stand buiten de veilige grenzen van dagelijks werk en eigen omgeving?

   Ilse Van Halst 
is redacteur van Kerk & Leven en Relevant. Ze interpreteert het verhaal van de barmhartige Samaritaan in de traditie van Roger Burggraeve en Emmanuel Levinas; de uiteenzetting steunt op haar artikel in Collationes, maart 2016.  Annemie Luyten 
geeft taallessen aan vluchtelingen en asielzoekers. 
  Illias Marahha 
geeft kinderen meer kracht vanuit hun geloof en engageert zich in de wereld.
  Imad Ben 
zet zich in voor humanitair werk in het buitenland. 
  Monique Dujardin 
van de vzw Rouwzorg Vlaanderen troost bedroefden.

12.15                    Barmhartigheid en interreligieus gesprek: perspectieven
door Vicaris-generaal Bruno Aerts

12.30                    Conclusies

Luc Braeckmans en Dominiek Lootens openen met een antropologische verklaring van het woord barmhartigheid: je treedt in relatie met “de andere” en dit versterkt mekaar.

Het is een inspiratieochtend voor iedereen. Een stilstaan en verdiepen.

Stilstaan bij barmhartigheid is een uitdaging om bij je wortels te komen. Het eigengeloof kan verdiept worden alsook het dagdagelijkse, de uitdagingen. We dienen vriendschappelijk met mekaar om te gaan want we zijn met hetzelfde bezig.

De filosofie voor deze ochtend vanuit 3 geloofstradities.

1. Spreekt mijn hart of mijn geloof?

Naïma Lafrarchi dankt voor deze unieke ochtend. Barmhartigheid voor mensen die werken in het veld. Wat is barmhartigheid? Dienstbaarheid, mededogen en liefdevolle tederheid. In het Arabisch “rahmah”. Betekent ook “genade”.

Allah, de “meest Barmhartige” (Arabisch: ar-Rahmaan) en “meest Genadevolle” (Arabisch: ar-Rahiem).

Een moslim is daar totaal van doordrongen.

Hoe kan je dit vertalen en zo groeien? Zijn er grenzen?

De stam van het woord betekent “baarmoeder” wat symbolisch heel sterk is!

Hoe komt het dat God zo barmhartig is? Wordt verklaard in Zijn 99 namen.

Hoe komt het dan dat mensen in armmoede leven en er zoveel onrecht is?

In de Islam wordt gesteld dat iedereen op ’t laatst van z’n leven wordt afgerekend.

Wat is het begrip religie? Komt van het Latijn “religare” en betekent zich verbinden met de ander.

Islam behelst zich onderwerpen aan God, dienen met een bepaalde levenswijze.

Jihad betekent inspanning in Islam, beter zijn voor de medemens. Barmhartigheid is ruimte maken voor iets of iemand anders. Je doet iets niet om iets terug te krijgen.

Barmhartigheid impliceert alles, luisteren, helpen,…

Is dit aangeboren, intrinsiek aan de mens?

Het dient ook onderhouden te worden. Barmhartig zijn heeft ook te maken met waardigheid geven aan de medemens, respect,… Het heeft vele gezichten, bv zonder eigenbelang handelen. Compassie nieuw leven inblazen.

Waarom handelen mensen “goed”? wat is jouw motivatie?

Mensen die in de sociale sector werken hebben een sterk gevoel van compassie, plichtsgevoel, je inzetten voor de medemens die hulp nodig heeft.

 Een eerste panelgesprek

Welkom iedereen door Dominiek. We gaan luisteren naar elkaar. Dit inspireert het eigen engagement.

Zohira zegt bewogen te zijn door wat ze kan betekenen in deze maatschappij. Doet veel vrijwilligerswerk, een steentje bijdragen. Dit geeft enorm veel voldoening! Een bijzonder moment was het bezoek aan Togo waar ze meehielp aan het graven van waterputten daar er een chronisch gebrek is aan zuiver water. Op de foto staan allemaal lachende kindergezichtjes die rond de waterput zitten, blijheid! Stralend…

Dit laat een spoor na…

Paula Bemelman is bijzonder blij een getuigenis te mogen geven. Zij verdeelt met andere vrijwilligers met de bakfiets eten aan op de straat levende hulpbehoevenden. Je wordt dan vanzelf barmhartig als je deze mensen ontmoet en hun meestal schrijnende verhalen hoort. Vele daklozen willen hun vrijheid! Wat is voor jou een barmhartig vader? Hij wiens liefde groter is dan de mijne. Armen hebben ook nood aan spiritualiteit. Via het gebed kan men hen de weg wijzen, bv naar de kerk.

Raphaël Werner wordt gevraagd wat hij met het thema heeft. De drie godsdiensten hebben veel meer gemeen dan gedacht. Hij zegt religieus orthodox te zijn en stelt dat er ook niet religieuze mensen zijn die niet minder barmhartig zijn! Hij heeft hier in België veel gekregen en is zeer gemotiveerd  om iets terug te geven. In het Jodendom zijn het niet zozeer de regels en de verboden die primeren. Alvorens je religieus wordt moet je al mens zijn!

Abraham bouwde een tent met langs de vier zijden een ingang zodat deze tent toegankelijk was voor iedereen uit alle richtingen.

Pas daarna dien je de Thora te bestuderen om naar een hoger niveau te gaan van o.a. naastenliefde. Het gezegde: doe niet aan een ander wat je zelf niet graag hebt. Opvoeding is belangrijk! Hij is lid van de inrichtende macht van een school. Nogmaals: je dient eerst mens te zijn en daarna pas religieus. Met iets kleins kun je heel veel doen en/of bereiken.

Gledis Shabani komt uit Albanië en woont al 17 jaar in België. Ze is toen met haar mama en zus naar hier gekomen en heeft enige tijd later Sant’Egidio leren kennen. Door deze mensen werden ze geholpen toentertijd. Vandaar de drang om zelf ook iets voor de ander te doen. Het is de christelijke inspiratie om één van de leerlingen van Jezus te zijn. Zij doet dit middels bejaardenhulp. De bejaarden zijn voor haar Jezus. Barmhartigheid verbindt ons, de zwakken helpen. Door één iemand te helpen, help je de hele wereld! Zij ervaart vele bijzondere ontmoetingen en dit is wederzijds.

Naïma reageert en zegt dat dit hartverwarmend en zeer herkenbaar is. Een glimlach toveren bij de ander. Verbinding via emotie! Terug naar de essentie van mens zijn. Geloven in de opvoedbaarheid en het geloof dat iedereen intrinsiek goed is!

Dominiek stelt hierna voor om 4 minuutjes zoengesprekken te houden met de naaste aulaburen, mekaar een beetje leren kennen. 

1. Wat is belangrijker: barmhartige mensen of rechtvaardige structuren?

Apharaim Meir dankt eerst hartelijk voor de uitnodiging. Hij is blij om hier te zijn en te mogen spreken over barmhartigheid uit Joods perspectief. Hij toont dit middels een powerpoint presentatie. De barmhartige samaritaan. Hoe bekijken we dit in het Jodendom, wat de oudste religie is?

Ex 34, 6-7 De beloning voor het goede  is 500 maal groter dan de bestraffing van het kwade. Hij zegt en refereert ook naar racham: de baarmoeder.

Avinu Malkenu – Kabbalah – barmhartig en rechtvaardig

Barmhartigheid en rechtvaardige rechter.

Kabbalah: gericht (din), barmhartigheid (rahamin) horen bij elkaar. Tesamen vormen ze de middenweg van schoonheid (tifèrèt). De Joodse mystiek.

Abel Herzberg, advocaat, heeft gezegd dat gerecht niet zonder erbarmen kan.

Bij een opvoeding zonder liefde wordt de eis hartvochtigheid, zonder eis en streefdoel wordt de liefde doel- en krachteloos. Zelfdiscipline zorgt voor het overwinnen van het kwade.

Shabbat 133: vergeef ons onze schulden zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren. Mattheus 6, 12      

De ethiek zegt dat iemand publiekelijk in verlegenheid brengen gelijk staat met bloed vergieten. Shabbat 127a en 133b. De goddelijke barmhartigheid uit zich in concrete daden.

De laatste dia toont “Dank u!”

Prof. Dr. Ephraim Meir heeft zijn tekst meegegeven over: “God, barmhartige Vader en rechtvaardige Rechter (zie bijlage)

Dominiek zegt dat God Koning en Vader is. Het is belangrijk om van mekaars religie geen karikatuur te maken. Hij vraagt aan de volgende spreker wat haar hier brengt en of zij contact heeft met andere religies.

Het tweede panelgesprek

Marianne Van Geert antwoordt dat één van de werken van barmhartigheid het bezoeken van gevangenen is en dit in een structuur die afhangt van regels en veiligheid. De pastor mag als enige buitenstaander in een cel. Je komt bij hen binnen op een moeilijk moment. In hun intimiteit. Zij klopt op de deur uit respect, iets wat de bewaking meestal niet doet. Mag ik binnenkomen? Het belangrijkste is dan luisteren. In de gevangenis leven mensen uit verschillende religies samen op een kleine oppervlakte. Marianne gaat overal in contact en ontmoeting. Zij bezoekt enkel gevangenissen voor vrouwen.

Rita Boeren zet zich in voor duurzaamheid en ecologie. Dit is een groeiende uitdaging. “De ecokerk”. Het gaat veel verder dan ze zich kon indenken. We moeten tegelijkertijd de schreeuw van de armen én de aarde horen! We brengen ongelooflijk veel schade toe aan onze aarde, ons huis! Het is een bijna vreselijke uitdaging! Zij raadt de film “before the flood” van Leonardo Di Caprio aan.

Volledig op:https://www.youtube.com/watch?v=65hKrLGGybg

Zij is daar niet goed van… Moet zich inhouden in supermarkten waar alles in plastiek wordt verpakt en overal een plastiek zakje voor wordt gebruikt. Het is een gewetensonderzoek. Doorbreek het gangbare! Het systeem dient omgebogen te worden!

Voor Alexander Zanzer heeft barmhartigheid een sterke connotatie met medeleven. Wij doen niet aan barmhartigheid maar eerder aan gerechtigheid. De hulpbehoevende heeft recht op hulp! Het recht op een waardig leven, dat op een waardig sterven is voor later. Wij doen het als plicht. Weldadigheid. Concreet betekent dit mensen in hun waardigheid laten en op een gelijk niveau benaderen.

“Stakka” is gerechtigheid, mededogen. De wereld verbeteren. Een meningsverschil kan ons ook verbinden!

Radia Assou is vrijwillig psychologe. Dit is een bijeenkomst waar we bruggen kunnen bouwen. Velen blijven op hun eilandje met eenzaamheid en verdriet als gevolg. Ga in interactie en verbinding! We mogen niet alleen alles voor onszelf wensen. We hebben allen een ziel, een hart,… Het is niet omdat ik een moslima ben dat bv mijn verdriet of geluk anders is. Velen hebben muren gebouwd rond hun hart! We moeten grenzen en barrières doorbreken.

Als reactie zegt Ephraim dat we rechtvaardige structuren dienen te realiseren. Het verschil tussen arm en rijk is veel te groot geworden! Een globale rechtvaardigheid is broodnodig. Dit dient opengetrokken te worden.

Dominiek stelt terug voor om een burengesprek te houden voor 4 minuutjes.

1. Houdt barmhartigheid stand buiten de veilige grenzen van dagelijks werk en eigen omgeving?

Ilse Van Halst verwijst ook naar de barmhartige samaritaan. Er zit veel meer pit in barmhartigheid dan je denkt! Barmhartigheid en rechtvaardigheid kunnen niet losgekoppeld worden. Naaste betekent de mensen in de naaste omgeving. Jezus vond dat te exclusief wegens uitsluiting van anderen. Bemin de vreemdeling. Wie is mijn naaste?

Barmhartigheid is:

• – Voor iedereen en niet enkel voor de eigen groep
• – Door iedereen
• – Het is geen spontaan naïef altruïsme
• – Het begint met een crisis en een keuze
• – Het daagt je uit om uit je comfortzone te komen en dus ietwat tegendraads te zijn
• – Het is een doen, liefde op het eerste gezicht
• – Het is een effectief helpen en niet affectief
• – Het is een uitdaging om op zoek te gaan naar de bron en het onrecht aan te pakken
• – Het is een gezond evenwicht zoeken voor jezelf en de ander
• – Het is een ethische ervaring van verantwoordelijkheid nemen
• – Een verdelende rechtvaardigheid waarbij niemand wordt uitgesloten

Het derde panelgesprek

Annemie Luyten is Dominieks gedreven collega. Wat betekent barmhartigheid in jouw dagdagelijkse activiteit? Annemie geeft samen met 150 vrijwilligers taallessen Nederlands aan mensen zonder papieren en/of identiteit. Het is een vicieuze cirkel waarin zij zich bevinden. Zonder papieren betekent geen recht op officieel onderwijs.

Wij doen dit wel en als teken van “welkom”. In communicatie met mekaar komen we meer tot mekaar. Ik denk vanuit opvoeding. Het beleid dient rechtvaardiger te worden.

Illias Marahha heeft een zoontje die alles als één geheel ziet. Met kadootjes om de haverklap bij bv Ramadam en Kerst. Zakat: de vermogenden geven aan de armen. Hij probeert liefdadigheid aan te wakkeren bij jongeren en tieners. Barmhartigheid gaat over menselijkheid. We verschillen niet zo heel veel van mekaar.

Imad Ben laat beelden tonen tijdens zijn speech. Hij ging in 2009 naar de Gazastrook om met een konvooi hulp te bieden. Hij ontmoette een jong meisje dat een bomaanslag had overleefd maar haar andere familieleden niet en hij was gepakt door wat ze zei, nl “jullie hebben medelijden met mij, maar ik ben één van de honderden die in dezelfde situatie zitten. Doe iets voor allen! Help hen uit de nood!” Hij vraagt zich sinds toen af of diegenen die enkel kijken en niets zien noch doen dat wel aan kunnen… Hij blijft zich inzetten voor het goede doel en probeert anderen te motiveren en te sensibiliseren. Samen sterk, de changemakers.

Dominiek reageert hierop met “Dit is een appel! Neem je verantwoordelijkheid op!”

Monique Dujardin is blij met de uitnodiging want wat wij doen met onze vereniging is quasi onzichtbaar. Troost bij verlies. Rouwen om een wezenlijk verlies is getroffen worden in heel het “zijn” en dit op emotioneel, lichamelijk, psychisch, spiritueel,… vlak. Wat doe ik met de mens die ik tegenkom? Wat is rouwzorg? Goed luisteren en troosten, maar dit kan eventueel averechts werken want je gaat misschien adviseren, goede raad geven, relativeren en loze beloften suggereren. Onderweg stond Jezus veel stil. Hij keek, luisterde en genas op spiritueel niveau. Zij toont de quote van Maya Angelou:   “I’ve learned that people will forget what you said, people will forget what you did, but people will never forget how you made them feel.”

Spreek vanuit je gevoel, je buik!

Een reactie van Ilse: barmhartigheid kan niet beperkt blijven tot je naasten maar werkt voor iedereen. Dit is een oproep om barmhartig te zijn voor alle mensen die we kunnen helpen.

Bruno Aerts geeft een korte reflectie. Hoe hartverwarmend kan het zijn! Het is mooi te zien dat er veel bereidwilligheid is om samen te leven ondanks alle negativiteit en individualisme. Het is mooi om alle ervaringen te aanhoren. Het streven naar een barmhartige samenleving is mogelijk! We dienen tegen de vermarkting van de sociale zorg te zijn! Momenten als deze zijn meer dan nodig! We kunnen het alleen maar gezamenlijk halen!

Dominiek sluit af en wijst op het programma van de komende samenkomsten

Zie: www.ucsia.be