Constant hebben serieuze Gods-zoekers zich afgevraagd waar God/de godin in hoge wereldverten te vinden is, zoals de oude gnostieke christenen zich afvroegen. En, heeft Hij/Zij niets met de schepping te maken? Of is de schepping God zelf, zoals in pantheïstische voorstellingen wordt gedacht? Of is God in het hart te vinden, zoals de mystieke tradities van de grote wereldreligies menen? Mystici zoeken God in de “oergrond van het hart”. Dat is de immanente God. Waar men God denkt te vinden, maakt een groot verschil voor de weg die men bewandelt, maar wanneer men eenmaal geraakt wordt door het goddelijke ontdekt men dat God overal is te vinden: in wereldverten, in de schepping en in het hart (en nog veel meer).
In deze lezing zal John van Schaik de verschillende wegen uiteen zetten. Met een nadruk op de immanente God van de Vlaamse mystici Hadewijch (midden dertiende eeuw) en Jan van Ruusbroec (1292-1381).
John van Schaik is godsdiensthistoricus. Zijn licentiaat ging over de mystiek. Zijn promotie over de gnostiek van de katharen. Hij heeft vele boeken op zijn naam staan over de gnostische, mystieke en esoterische tradities.
Oculus non vidit, nec auris audivit
The eye hath not seen, nor ear heard.
Professor Van Schaik steekt schalks van wal door te poneren dat als je in Vlaanderen het woord esoterie gebruikt er niemand luistert, maar wel als je het over “ketters” hebt.
In het hart is Hij te vinden, dit is het thema van deze avond.
De professor is van oorsprong Nederlander maar is getrouwd met een West-Vlaamse en woont in Kortrijk.
We komen steeds terug op de Katharen…
Hoe kunnen we de grenzen van het zichtbare doorbreken?
Mystiek is vooral een gevoel maar verstand heb je ook nodig.
De hele avond zal het over “God” gaan maar dat vult u zelf maar in…
Op zoek naar God.
Een voorstelling maken over God.
Een onbereikbare verre God = een transcendente God.
Je dient een hemelreis te maken om Hem te ontmoeten.
Daar tegenover staat de immanente God. Een reis naar binnen toe. God is in mijn hart te vinden. Dit is het mystieke pad.
Twee godsbeelden die radicaal tegenover mekaar staan.
Pantheïstisch = God in de Natuur/de schepping bv wicca.
Panentheïstische God = God is dit én dat. God is buiten de schepping maar ook erbinnen.
René Descartes 17de eeuw. God als horlogemaker. Het theïstische godsbeeld. God heeft alles geschapen en sindsdien volgt deze de eigen ontwikkeling. Het is een eigen entiteit. God is niet meer nodig. Dit wordt zo gebruikt in de natuurwetenschappen.
Isaac Newton had hier veel kritiek op. Hij was een alchemist. Hij zag in de alchemistische processen de levende werkelijkheid van de natuur. God heeft geschapen maar is nog steeds werkzaam aan zijn schepping. Het is een soort “kracht”.
Dit is ook het vigerende Katholieke en Protestantse beeld, een soort Shiva.
Atheïsme is het niet geloven in God maar is ook een godsbeeld! Men is dan eigenlijk een agnosticus en gelooft wel in de evolutie en is materialist.
De Katharen gaan door de zeven sferen en komen dan bij God. Dit is de gnostieke hemelreis. In de Islam heeft Mohammed ook een hemelreis gemaakt om tot Allah te komen.
In het apocrief Christelijk verhaal van Jesaja daalt Christus naar de aarde en wordt mens. Hij komt in het ondermaanse, de hel (satan).
Aan de rechterhand van satan zit de goede engel (Gabriel) en aan de linkerzijde de slechte (satan). Later gaat Christus terug heen en verlicht het ondermaanse zodat satan overwonnen wordt.
De Katharen mediteerden op deze schriften.
De weg naar binnen. De immanente God in jezelf zoeken.
Als je de weg naar binnen gaat kom je demonen tegen (wat je kan meemaken in een “psychose”).
Hoe word je een mysticus?
In het klooster is bv de mysticus overleden en vader abt maakt een annonce “mysticus gezocht”. Er zijn drie nonnen/paters/begijnen/… die de ambitie hebben om dichter bij God te komen. Zij melden zich en vader abt ondervraagt hen.
Eerste criterium: ben je wel genoeg in jezelf gevestigd? Zit je lekker in je vel? Dit is “gronden” (zoals in yoga aangeleerd wordt)
Tweede criterium: ben je wel genoeg bezig met het beoefenen van de christelijke deugden? Ben je wel ijverig genoeg? Voldoende dienstbaar?
Eentje valt af…
De twee overblijvers moeten meer mediteren op de schrift (de Bijbel).
Bv op 1 zin mediteren (contemplatie).
Zij dienen zich terug te trekken in de eigen ziel maar blijven erg betrokken met de medemens. Zij staan ten dienste van de gemeenschap. Dit vereist ook gehoorzaamheid aan de abt. Gehoorzaamheid is een deugd wat heden ten dage als zeer moeilijk ervaren wordt, zie maar in de politiek.
De abt werd in de middeleeuwen verkozen door de monniken als meest wijze onder hen. In de Islam is dat een soefimeester.
Een van de twee zit te willen dat er visioenen komen. Zo lukt het niet…
Hadewijch had het over het oerewoed dat uitbrak. Gelukzaligheid. Zij verstoorde toen de mis omdat ze zichzelf niet in bedwang kon houden. Een soort psychotische reactie. De pastor sloeg toen met het brevier op haar hoofd om haar tot bedaren te brengen. Hadewijch had te veel eigenbegeerte. Zij werd ontslagen en moest werken in de tuin en vlees eten…
Een van de mystici blijft uiteindelijk over en doet verder met meditatieoefeningen en krijgt op een goede dag een visioen zoals Hildegard Von Bingen die kosmische visioenen had. Zij was een profetes. Hildegard was van nature een mystica.
De overblijver en volhouder krijgt een visioen van een engel die alles vertelt en gaat daarna naar de biechtvader. Hij kent de landkaart van de geestelijke wereld.
Is die persoon toegenomen in naastenliefde? De opofferingsgezindheid moet groter geworden zijn.
Een buitenzinnelijke ervaring dien je binnenin te transformeren. Daarna heb je de visioenen niet meer nodig!
Hoe kom ik vanuit dat visioen weer terug zoniet kom je in een psychose terecht en blijf je daar eventueel als je niet volledig in jezelf bent en dat niet kan verwerken.
God leidt mij terug naar mezelf. Jezelf onder controle houden want anders loop je het risico onnauwkeurig waar te nemen in de geestelijke wereld.
Het ego afwerpen wat de zwaarste “strijd” is die je ooit kan voeren!
Mystici willen geen visioenen en Jan van Ruusbroec had het over het godbegerende leven. Dit is “liefde” (minne). Je wordt dan “verlicht”, de genadegave, God trekt mij in zich/inzicht.
Het gevolg is dat je daardoor de inhoud van de schrift kent. De akasha kronieken.
Je ontdekt de samenhang van de dingen. Hier gebeurt alles tegelijkertijd.
Richard Wagners’ Parsival in de graalburg “Zum Raum wird hier die Zeit”. De tijd wordt ruimte, de eeuwigheid, alles is tegelijkertijd. Hier kom je je eigen oerbeeld tegen, je volmaakt mens zijn. Adam, de eerste mens op aarde. De mystieke weg naar Adam van vóór de zondeval. Je komt je eigen volmaakte zijn tegen.
Door Christus (de middelaar) kom je tot God. Je bent in het niets (nirwana) terecht gekomen.
Psychiaters moeten biechtvaders zijn. Alles wordt chemisch gereinigd maar de beleving (“psychose”) wordt niet verwerkt. Als je in de geestelijke wereld een demon tegenkomt dan ben je dat zelf!
Ps de professor en “ik” waren de enigen die met de trein reisden 😉
