Woede en Vergeving: wrok, ruimhartigheid gerechtigheid
Lieven Vanhoutte

Woede en Vergeving: wrok, ruimhartigheid gerechtigheid

Martha Nussbaum is zowat de bekendste Amerikaanse New Yorkse filosofe in ons land. Ze gaf ethiek aan de rechtsfaculteit, meteen ook de insteek van dit boek. Phallas van Athene verving het begrip wraak en de Furieën door de instelling van een rechtssysteem. De furiën werden Euclyden. De recente Nva reactie op de rechters doet denken aan een omkeerde beweging: de furien zijn terug, de democratie is voorbij.

vrijdag 16 december 2016 10:08
Spread the love

Uitgangspunt is de Rhetorica van Aristoteles. Woede omvat: de kleinering van de persoon zelf voor iets dat onrechtmatig werd aangedaan, die pijn veroorzaakt en een drang tot wraak opwekt. Nussbaum toetst de definitie van Aritoteles aan heel wat joodse/christelijke Bijbelteksten. Dit is even op de tanden bijten bij het lezen,want het wordt slechts heel wat pagina’s later duidelijk wat de bedoeling en het nut van deze oefening is. Toch blijft Nussbaum bij haar standpunt: woede is niet effectief, tenzij je aan woede een toekomstgerichte zin kunt geven. Zij heet dit: transitiewoede. Een soort woede die erin slaagt om de oorzaak van de woede op maatschappelijk vlak weg te nemen.Ook de gevolgen van een verwerpelijk daad voor het slachtoffer komen aan bod: in plaats van het oog om oog principe beslist het slachtoffer de vergelding toe te vertrouwen aan de onafhankelijke rechterlijke macht.

Na de beschrijving van de verschillende soorten woede ( op inter-rationeel vlak, met collega’s, in de samenleving) komt Nussbaum bij drie voorbeelden die in hun leiderschap blijk gaven van transitiewoede: ML King, Ghandi en Nelson Mandela. Mandela en King moesten met de “dader” van het onrecht samenwerken om hun gelijkheidsideaal te realiseren, Ghandi wilde en eigen staat uitbouwen en de kolonisator uit het land verjagen. Ghandi had dus geen samenwerkingsmodel nodig.

Het boek is verdienstelijk omdat het ons helpt een alomgekend maatschappelijk fenomeen zoals woede beter te duiden. Trump is immers aan de macht gekomen door de “woede” van de blanke mannelijke witte arbeider zonder toekomst. Trump en veel andere populisten slagen er in die groep te mobiliseren voor een rechts project. M&aar rechts blinkt niet uit in vooruitkijken, zij leven van het verleden en willen naar dat verleden terug. Maar hier ligt een beetje de lacune van het boek. Je moet niet enkel vooruitblikken naar de utopie, je moet ook achteruitkijken naar de sociaal-economische oorzaken van armoede, achteruitgang en ongelijkheid. De dialectiek van die twee heet marxistische analyse, die ontbreekt volledig bij Martha Nussbaum Ook het focussen op een leider zoals Mandela, ML King en Ghandi is niet volledig correct, zij waren geen eenzaten maar hadden een grote groep mensen om zich heen. Nog meer, dikwijls waren deze figuren een alternatief voor de revolutionaire ideeën van andere leiders die vermoord of opzijgeschoven werden zoals Chris Hani of Malcolm X. Deze ideeën niet in de verzoeningsfilosofie van Martha Nussbaum.

 Woede en Vergeving: wrok, ruimhartigheid gerechtigheid. Martha Nussbaum

take down
the paywall
steun ons nu!