Wist je dat ongelijkheid de crisis heeft veroorzaakt en de besparingswoede gevaar betekent voor Europa?
Verslag, Nieuws, Europa, België, Armoede, Ongelijkheid, Financiële crisis, Portugal, Sociale ongelijkheid, Europese Unie, Politieke crisis, Ierland, Financiële markten, Goldman Sachs, Welvaartsstaat, Hoge werkloosheid, Griekenland, eurocrisis, Italië, eurocrisis, Spanje, eurocrisis, Overproductiecrisis -

Wist je dat ongelijkheid de crisis heeft veroorzaakt en de besparingswoede gevaar betekent voor Europa?

Europa zit in een gevaarlijke vicieuze cirkel. De grote ongelijkheid lag aan de oorzaak van de crisis, maar de aanpak ervan heeft die ongelijkheid alleen maar doen toenemen. Het sociaaleconomisch debacle dreigt zich nu ook te vertalen in een heuse politieke crisis.

zondag 29 april 2012 18:17
Spread the love

Het is geweten dat de crisis van 2007 werd uitgelokt door de rommelkredieten in de VS. Maar wist je dat de diepere oorzaken liggen bij de toenemende ongelijkheid in de samenleving? Dat is namelijk de stelling van een aantal studies over deze kwestie.

Wist je dat in de VS tussen 1993 en 2010 meer dan de helft (52 procent!) van de economische groei naar de 1 procent rijksten vloeide? Dat twintig jaar geleden de CEO’s er 47 maal zoveel verdienden als hun werknemers en nu 120 maal zoveel? Dat tussen 2002 en 2007 het mediaan loon zelfs gezakt was, hetgeen uniek is in een periode van economische expansie?

In 2007, het jaar waarop de crisis uitbrak, was de kloof nog nooit zo groot geweest. Wist je dat in dat jaar de 1 procent rijksten met bijna een kwart van alle inkomen ging lopen, het hoogste aandeel sinds 1929? De auteurs van bovenvermelde studie zien een opvallende gelijkenis met de crisis van de jaren dertig. Tussen 1983 en 2008 steeg het aandeel van de 5 procent rijksten van 22 procent naar 33 procent. In 1920 bedroeg dat 24 procent en in 1928 34 procent.

Klassiek spreekt men dan van overproductiecrisis of beter, onderconsumptiecrisis: door de lage koopkracht wordt er minder geconsumeerd en krimpt de economie. De ongelijkheid dus als diepere oorzaak van de crisis. Maar wist je dat die crisis op zijn beurt de ongelijkheid nog verder doet toenemen, en wel op een spectaculaire manier?

Terwijl het gemiddelde loon in de VS sinds 2008 daalde en het spaargeld haast niets opbracht, stegen de winsten tot het hoogste niveau sinds 1945. Dat verklaart waarom de beurzen heropleefden ondanks de kwakkelende economie. Wist je dat in de periode 2009-2010 de 1 procent rijksten met liefst 93 procent van de economische groei ging lopen?

En zo is de cirkel rond: toenemende ongelijkheid veroorzaakt een crisis, de aanpak van die crisis heeft op zijn beurt de ongelijkheid nog verder doen toenemen en zo de kiemen gelegd voor een nog diepere crisis. In Europa is dat niet anders. De besparingswoede verscherpt de economische recessie en leidt tot een sociale ravage, vooral in de periferie. In het oude continent vertaalt zich dat bovendien in een toenemende politieke crisis.

Beginnen we met de economische situatie. Sinds 2008 is in de eurozone het bnp/inw. gedaald met 3 procent. Dit jaar zal de economie verder krimpen met 0,3 procent. Maar wist je dat de daling in Griekenland dit jaar 5 procent zal bedragen en in totaal meer dan 13 procent sinds 2008? In Spanje is dat resp. 2 procent en 9 procent. In Italië kromp het bnp/inw. met 7 procent en in Ierland zelfs met 14 procent. Wist je dat zelfs Draghi, de voorzitter van de Europese Centrale Bank, nu vindt dat er niet alleen maar moet bespaard worden, maar dat er ook maatregelen nodig zijn voor de groei?

De werkloosheid is rampzalig. Wist je dat Europa nu een record aantal werklozen telt? Het zijn er 24,5 miljoen, dat zijn er bijna twee miljoen meer dan vorig jaar (+8 procent) en liefst 9,5 miljoen meer dan in begin 2008 (+53 procent). De werkloosheidsgraad steeg in die periode van 6,7 procent naar 10,8 procent (officiële cijfers, in werkelijkheid liggen die hoger). In Spanje zit een op vier zonder werk en bij de jongeren is dat één op twee (52 procent). In bijna twee miljoen gezinnen zijn beide partners werkloos. In Griekenland is dat nagenoeg hetzelfde: een of vijf is werkloos en ongeveer de helft van de jongeren heeft geen job (50 procent).

Overal is de armoede en ongelijkheid toegenomen. Vandaag leven 116 miljoen Europeanen onder de armoedegrens of in sociale uitsluiting. Dat is één op vier. In Griekenland leefden in 2010, dus een jaar vóór er zwaar werd bezuinigd, bijna 28 procent in de armoede. De lonen in openbare sector verminderden met 60 procent en de pensioenen met een kwart. Vandaag is het gemiddeld salaris er 600 euro. De voedselbanken hebben hun maaltijden de laatste drie jaar verdubbeld. In Portugal zagen de armste gezinnen hun koopkracht dalen met 9 procent. En wist je dat er in Italië alleen al in de streek van Napels 54.000 kinderen voltijds arbeiden, vaak tegen minder dan één euro per uur? Meer dan een derde ervan is jonger dan 13 jaar. Wist je ook dat het aantal zelfdodingen in Italië omwille van economische motieven met 25 procent is toegenomen?

Geen wonder dat deze sociaal-economische debacles leiden tot een nooit geziene legitimiteitscrisis. De Edelman Trustbarometer brengt dit zeer goed in kaart. Wist je dat het afgelopen jaar het vertrouwen in de regeringen wereldwijd sterk gedaald is? Ze krijgen nog slechts het vertrouwen van 38 procent. In Italië zakte dat van 45 procent naar 31 procent, in Nederland van 75 procent naar 61 procent (nog vóór de regering viel), in Frankrijk van 49 procent naar 31 procent en in Spanje van 43 procent naar 20 procent.

Wist je dat een overgrote meerderheid vindt dat de regeringsleiders de waarheid niet vertellen? In Italië is dat 73 procent, in Spanje 69 procent, in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk 66 procent en in Duitsland 65 procent. Wist je dat globaal slechts 17 procent vindt dat de regeringsleiders luisteren naar de noden van de burgers? Dat slechts 16 procent vindt dat ze eerlijk communiceren en 18 procent dat ze inspanningen leveren om jobs te creëren of het milieu te beschermen?

De traditionele partijen (sociaaldemocraten, christendemocraten en liberalen) haalden hun legitimiteit in het verhogen van de individuele welvaart en de uitbouw van de sociale welvaartsstaat. Geen wonder dat ze nu harde klappen krijgen. Wist je dat in Italië het vertrouwen in die partijen gedaald is tot onder de 10 procent? In Spanje is de populariteit van de in november verkozen premier Rajoy gedaald tot 38 procent. Wist je dat zelfs technocratische premier Monti gewaarschuwd heeft dat als het zo verder gaat zijn land dan in “de handen terecht kan komen van de populisten”?

Wist je dat de financiële markten zich over dat alles ernstige zorgen beginnen te maken? Vorig jaar nog dachten ze dat de hoge schulden het hoofdprobleem waren, maar nu vrezen ze meer en meer dat de bezuinigingsplannen de economische groei onderuit haalt. Bovendien zien ze hoe de politieke legitimiteit voor het europroject en de besparingswoede zienderogen afkalft: aanhoudende straatprotesten in de perifere landen, perikelen en belangrijke politieke verschuivingen in een aantal kernlanden.
http://www.ft.com/intl/cms/s/0/7d5b5910-8555-11e1-a75a-00144feab49a.html#axzz1tFqMMkz0

Als toemaatje. Goldman Sachs is de superbank die de presidenten leverde van Griekenland en Italië alsook de voorzitter van de Europese Centrale Bank. Wist je dat deze zakenbank, tot het recentelijk ontdekt werd, aandelen had in Village Voice Media, een obscuur privébedrijfje dat zich inhoudt met sekstrafiek van minderjarigen? Als het maar opbrengt zeker…
 

Citaat van de week:

“De realiteit van vandaag is dat de financiële crash, wat zijn oorzaken ook zijn, een potentieel verstrekkende legitimiteitscrisis teweegbrengt in het politiek systeem van Europa. Dit gaat over de mogelijkheid van de mainstream Europese politieke partijen om hun kiezers te overtuigen dat ze jobs zullen aanbieden, alsook fatsoenlijke lonen, financiële stabiliteit en voldoende groei om de ruggengraat van de welvaartsstaat te kunnen behouden. Dit is grosso modo wat deze partijen sinds 1950 hebben gedaan en waarvoor ze beloond werden.”
Tony Barber, redacteur van Financial Times
 

Leestip:

Sachs J., The Price of Civilization. Reawakening American Virtue and Prosperity, New York 2011.
J. Sachs is een gekend econoom. Hij schreef een aantal bestsellers en werd tot tweemaal toe door Time Magazine bij de 100 meest invloedrijke mensen van de wereld gerekend. Een uitstekende videoconferentie over het boek vind je hier.
 

In deze rubriek brengt veellezer Marc Vandepitte markante feiten, cijfers of quotes van over heel de wereld die in de andere media weinig of geen aandacht kregen, maar zeker het vermelden waard zijn om de chaotische wereld van vandaag te begrijpen.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!