Reagan als inspiratiebron

Dit op zijn minst merkwaardige tactische manoeuvre heeft alle twijfels weggenomen over de eigenlijke intenties van gouverneur Walker en zijn ‘GOP’-bondgenoten (nvdr: de afkorting ‘GOP’ heeft doorheen de geschiedenis van de Republikeinse partij verschillende betekenissen gehad. De term werd voor het eerst gebruikt in de jaren 1870 en stond toen voor ‘Grand Old Party’ of ‘gallant old party’. Later werd het ‘get out and push’ en onder president Nixon kreeg het de betekenis ‘grand open party’).

Totnogtoe hebben ze namelijk altijd staande gehouden dat het wetsvoorstel noodzakelijk was om het budgettair deficit aan te pakken. Nu blijkt echter duidelijk – zoals de manifestanten in Madison van in het begin betoogden – dat Walker in de eerste plaats de macht van het laatste vakbondsbastion van de Verenigde Staten wil breken: het recht van de ambtenaren om zich collectief te organiseren en te onderhandelen. Expliciet of niet, Walkers uiteindelijke doelstelling is af te maken wat Reagan 30 jaar geleden is begonnen.

Dit wetgevende bedrog begint echter steeds meer op een wanhoopspoging te lijken. Misschien heeft rechts in de Verenigde Staten zich wel vergaloppeerd met haar aanval op de overheidsvakbonden. Deze heeft namelijk niet alleen kwaad bloed gezet bij de linkse/liberale basis van de Democratische partij, maar heeft ook geleid tot een volksopstand in Wisconsin en daarbuiten en negatieve reacties bij de publieke opinie.

Volgens de meest recente Rasmussen-poll (nvdr: Amerikaans peilingenbureau) staat tussen de 43 en 57 procent van de kiesgerechtigden negatief tegenover Walkers politiek, waarvan 48 procent zelfs een sterke afkeuring laat noteren. De Amerikaanse progressieven kunnen echter ook een aantal lessen trekken uit de politieke strategie van rechts.

Klaar voor de lange oorlog

Rechtse gouverneurs zoals Scott Walker en John Kasich (Ohio) en andere Republikeinse leiders, zijn niet alleen bereid om risico’s te nemen en te vechten voor wat ze willen. Ze vechten bovendien voor structurele hervormingen, hervormingen die het politieke pad effenen voor de volgende strijd en voor de ‘lange oorlog’ waartoe ze zich geëngageerd hebben.

Het ondergraven en afbreken van de collectieve onderhandelingsrechten is één van de belangrijkste structurele hervormingen die gelijke welke rechtse regering in een ontwikkeld land zou kunnen doorvoeren. Dit niet alleen omdat de vakbonden de campagne van Democratische kandidaten financieel ondersteunen.

Het gaat verder dan dat. Op dit moment staat de georganiseerde arbeidsbeweging relatief zwak. Meer dan 100 jaar vormde ze echter de belangrijkste hefboom voor positieve economische hervormingen, van de achturen werkdag, tot ziekteverzekering en Medicare (nvdr: staatsverzekering voor pensioengerechtigde werknemers), sociale zekerheid, pensioenen en minimumlonen.

De slogan ‘Unions: the folks who brought you the weekend’ (Vakbonden: zij die je het weekend hebben geschonken) is een juiste, maar zwaar onderschatte historische realiteit in Amerika.

Ronald Reagan begreep dit heel goed toen hij in 1981, vlak na zijn verkiezing, 12.000 luchtverkeersleiders ontsloeg. Hiermee wou hij in eerste instantie de staking zo snel mogelijk breken. Maar tegelijkertijd luidde dit een nieuw tijdperk van arbeidsonderdrukking in, een tijdperk waarin de werknemers uit de privésector op een haar na hun rechten verloren om zich in vakbonden te organiseren.

Zijn doelstellingen waren zodanig radicaal dat ze zelfs heel wat conservatieven afschrikten – één van de redenen waarom hij in 1976 naast de nominatie voor Republikeins presidentskandidaat greep. Zelfs nadat hij in 1980 de presidentsverkiezingen had gewonnen, was de meerderheid van de zakenwereld er niet van overtuigd dat het mogelijk was om naar 19de-eeuwse arbeidsverhoudingen terug te keren – tot Reagan het deed. Toen Reagan werd verkozen, was 20 procent van de werknemers in de privésector aangesloten bij een vakbond, vandaag de dag is dit nog 6,9 procent.

Het onderdrukken van de georganiseerde arbeid was een essentieel onderdeel van verschillende van Reagans andere historische verwezenlijkingen, inclusief het lanceren van de meest massale opwaartse herverdeling van inkomen en rijkdom in de Amerikaanse geschiedenis.

In de 25 jaar nadat Reagan was verkozen, is het netto-inkomen van de één procent rijksten meer dan verdrievoudigd. Het loon van de gemiddelde Amerikaan is in diezelfde periode nauwelijks gestegen. Ook op het vlak van buitenlands beleid, belastingen, … heeft hij heel wat gerealiseerd.

Zonder een sterk mandaat van de kiezers is Reagan erin geslaagd de wereld te transformeren, misschien meer dan gelijk welk ander individu in de tweede helft van de 20ste eeuw. Jammer genoeg, waren de gevolgen van zijn beleid voor de meeste mensen bijzonder negatief.

In Centraal-Amerika werden tienduizenden het slachtoffer van dictaturen, doodseskaders en ‘vrijheidsstrijders’, die door hem werden ondersteund.

Democraten in de rechtse strijd

Vergelijken we nu het leiderschap van Reagan of de minder getalenteerde huidige Republikeinen, met hun Democratische tegenhangers. Ook Bill Clinton streed voor structurele hervormingen. Zijn belangrijkste beleidsprioriteit bij het begin van zijn eerste ambtstermijn, was de verdediging van NAFTA (nvdr: Noord-Amerikaanse vrijhandelsovereenkomst).

Dit verdrag bracht de positie van arbeid in de Verenigde Staten verder in het gedrang. Door de oprichting van de Wereldhandelsorganisatie (WTO)  en de implementatie van hervormingen in de welzijnssector en financiële deregulering, zette Clinton de rechtse structurele hervormingen van Reagan voort.

Deze hervormingen sloten zodanig goed aan bij de rechtse agenda van de Republikeinen dat na de verkiezing van George W. Bush hun plannen reeds grotendeels gerealiseerd waren. Bush zette een aanval in op de sociale zekerheid, maar heeft het niet gehaald. (Clinton had een gelijkaardig plan voor gedeeltelijke privatisering en besparingen in de sociale zekerheid, maar moest gas terugnemen na politieke druk). 

President Barack Obama kreeg een echt mandaat voor verandering, toen de meerderheid van de kiezers, onder invloed van de ellende en de onrust veroorzaakt door de economische crisis, zich uiteindelijk afzette tegen bijna vier decennia rechtse hervormingen.

Eén van de hervormingen die Obama in zijn campagne had beloofd te ondersteunen, was de Employee Free Choice Act (nvdr: wetsvoorstel uit 2007 dat het werknemers gemakkelijker wou maken om zich bij een vakbond aan te sluiten en het recht op collectieve onderhandelingen wou versterken).

Hiermee zouden de collectieve onderhandelingsrechten, die Reagan had vernietigd, opnieuw gedeeltelijk hersteld kunnen worden. Na zijn verkiezing kwam Obama echter snel terug op deze belofte.

Op het vlak van de gezondheidszorg trok Obama zijn belofte voor een publieke optie in, wat niet eens een structurele hervorming inhield, maar enkel een opening tot een structurele hervorming wou forceren.

Een echte hervorming in de gezondheidszorg zou een essentiële progressieve verandering zijn. Vooral omdat het het permanente budgettaire deficit zou opheffen en daarmee ook de basis voor de rechtse besparingen onderuit zou halen.

De wil van het volk

De lijst is nog langer, maar mijn bedoeling is niet om Obama aan te vallen. Hij is eenvoudigweg illustratief voor het Democratische politieke leiderschap na bijna vier decennia rechts beleid en conservatieve structurele hervormingen.

Hier gaan de experts telkens de mist in: het is niet omdat Amerika intrinsiek conservatief is dat het liberale leiderschap zo zwak is. Hoewel de resultaten sterk kunnen schommelen, afhankelijk van de media-aandacht en de context waarin de peiling is afgenomen, zijn er reeds decennialang peilingen waarin een grote meerderheid voorstander is van echte hervormingen in de gezondheidszorg (‘Medicare’ voor iedereen), zware besparingen in de militaire uitgaven, het einde van buitenlandse interventies, hogere belastingen voor de rijken, overheidsuitgaven om de werkgelegenheid te stimuleren en nog vele andere maatregelen die deel uit maken van een typische progressieve agenda.

Het probleem ligt niet bij het volk, maar bij de vertegenwoordigers van de macht, de media, het parlement en de vele instellingen, die de laatste 40 jaar een ruk naar rechts hebben ondergaan.

Daarom worden progressieven voortdurend in het defensief gedrongen, zoals in Wisconsin. Terwijl rechts, dat het presidentschap, noch de Senaat in handen heeft, in het offensief kan gaan. Het zal nog enige tijd duren vooraleer progressieve structurele hervormingen op de agenda zullen komen.

Maar die tijd zal komen en de massale manifestaties ter ondersteuning van het recht op collectieve onderhandelingen zijn een inspirerende start voor nieuw leiderschap en organisatie. Inshallah (‘Als God het wil’), zoals ze zeggen in Egypte.

Mark Weisbrot

Mark Weisbrot is econoom en mededirecteur van het Center for Economic and Policy Research (nvdr: Het CEPR is opgericht in 1999 met het doel het democratische debat over de belangrijkste economische en sociale kwesties te stimuleren via onderzoek, vormingen en informatieverstrekking voor een ruim publiek – www.cepr.net) in Washington DC. Hij is ook co-auteur van het boek “Social Security: The Phony Crisis”. 

(Vertaald uit het Engels door Ann Dejaeghere)