De verhalen van de ervaringsdeskundigen in de pers, zijn ons bekend: als dak- en thuisloze overleven op straat is geen sinecure. Ook niet tijdens de warme of natte zomermaanden. Maar in de wintermaanden wordt de miserie op scherp gesteld. En is het urgenter nieuws. Want niemand ziet graag iemand sterven van de kou. Dan denken we teveel aan het 19e eeuwse verhaal van Het meisje met de zwavelstokjes van Hans Christian Andersen. En een samenleving die zo’n schrijnende situaties duldt, is toch niet meer van deze tijd?

Integrale winteropvang: hoe help je echt?

Daarom pleit CAW Brussel samen met Dokters van de Wereld en het Rode Kruis België Franstalige Gemeenschap voor een integrale aanpak van de winteropvang. We sloegen samen met de Federale Regering de handen in elkaar om de tweedelijnswinteropvang uit te bouwen. Een opvang die veel verder gaat dan het bed, bad en brood-principe.

Elk van ons heeft zijn eigen expertise in noodopvang van de kwetsbare doelgroep die bij deze winteropvang wordt opgevangen: het Rode Kruis België Franstalige Gemeenschap zorgt voor het onthaal en verschillende diensten zoals een warme maaltijd ’s avonds, ontbijt ’s morgens, tevens douches, hygiëneproducten en warme kleding; CAW Brussel zorgt voor de psychosociale begeleiding van de thuislozen en de toeleiding naar het regulier hulpverleningsaanbod in Brussel; Dokters van de Wereld biedt de meest dringende medische hulp. Deze opvang treedt pas in werking als de eerstelijnsopvang van het Brussels Gewest, georganiseerd door Samusocial, volzet is.

Waar het Consortium het verschil maakt, is dat de mensen zich niet elke avond moeten aanmelden voor een slaapplaats. Hierdoor hopen we dat de ‘overlevingsstress’ van de thuisloze voor een bepaalde tijd wegvalt en dat er ruimte en veerkracht vrijkomt om samen met ons zijn algemeen welzijn te versterken en naar een duurzame oplossing voor zijn situatie te zoeken. Zodat hij hopelijk volgende winter niet terug van de winteropvang gebruik moet maken. Dak- en thuisloosheid komt pas op het einde van een aaneenrijgen van problemen en tegenslagen, als alle verbindingen verbroken zijn. En daar zien we als welzijnswerker onze taak: resoluut de kant blijven kiezen voor personen in nood en zorgen voor verbinding in de samenleving.

Investeren in reguliere opvang heel het jaar door

Maar willen we mensen heel het jaar door goed, kwaliteitsvol en integraal ondersteunen dan moeten er meer middelen geïnvesteerd worden in toegankelijke huisvesting, woongerichte opvang en ondersteuning en begeleiding op maat voor mensen in armoede en thuisloosheid. De toegang tot huisvesting in combinatie met duurzame begeleidingsmogelijkheden is hierin cruciaal.

Het Brusselse welzijnswerk zoekt constant creatief naar manieren, methodieken en opvangvormen om tegemoet te komen aan de noden van de dak- en thuislozen in onze stad. Maar dit is een werk van lange adem in een tijd waar schaarse middelen en een wooncrisis de enige zekerheden zijn. 

Immers dakloosheid is een eindstadium van mensen die op verschillende levensdomeinen uit de boot vallen. Dak- en thuisloosheid is geen individuele schuld. Het is een circulair proces waarbij het institutioneel en structureel falen van de samenleving gecombineerd wordt met relationele en psychosociale factoren. Als samenleving hebben we dan ook een verantwoordelijkheid om dak- en thuisloosheid de wereld uit te bannen.

Maar zolang er geen deftig ‘over alle beleidsdomeinen heen’ armoede- en thuislozenbeleid is en er onvoldoende geïnvesteerd wordt in duurzame hulpverlening op lange termijn, dan blijven de winterplannen en –opvang een noodzakelijk kwaad. En druppels op een hete plaat. Nochtans kan je het probleem duurzaam oplossen door een verbinding te maken tussen de verschillende beleidsdomeinen (welzijn, wonen, gezondheid, huisvesting, armoede, onderwijs, tewerkstelling, asiel en migratie) en alle politieke niveaus (Gemeenschap, Gewest, Federaal en Stedelijk). Blijven we hierin falen, dan zal in Brussel de miserie op straat blijven liggen. 

Tom van Thienen is Algemeen directeur CAW Brussel
Nel Vandevannet is Directeur Belgische Projecten Dokters van de Wereld