8 maart, Internationale Vrouwendag, wordt in België getrokken door de Wereldvrouwenmars en staat dit jaar in het teken van het belang van een sterke sociale zekerheid.
De Vrouwenraad is erg vertrouwd met de sociale zekerheid en heeft een aantal gefundeerde en gedocumenteerde eisen klaarliggen, zoals de afschaffing van het statuut van samenwonenden, de moederschapsvergoeding tegen 100 %, volledige eigen rechten voor iedereen en een volwaardige kinderbijslag.
Werkzoekenden of langdurig zieken komen, wanneer ze met iemand een koppel vormen of deel uitmaken van een gezin, in de uitkeringscategorie ‘samenwonenden’ terecht. Daardoor ontvangen ze lagere uitkeringen dan de categorieën ‘alleenstaanden’ en ‘werknemers met gezinslast’. Nochtans hebben zij tijdens hun beroepsactieve periode ook bijdragen betaald en rechten opgebouwd net als alle andere werknemers. Voor ons is er sprake van eigen rechten die geschonden worden. Vaak gaat het om vrouwen. Wij vragen dan ook volledige eigen rechten voor iedereen. De huidige uitkeringen binnen het statuut samenwonenden zijn immers niet voldoende om een menswaardig leven te leiden. Dit statuut kan mensen ook tegenhouden om essentiële keuzes te maken, bijvoorbeeld als koppel leven, een meerderjarig kind in huis houden/nemen of onderdak verschaffen aan kennissen of familieleden.
Onze eis voor individuele rechten houdt ook 100 % vergoed moederschapsverlof in. Nu krijgen werkneemsters de eerste dertig dagen 82 % van het brutoloon (geen maximumbedrag van toepassing) en vanaf de 31ste dag 75 % van het begrensd brutoloon. Vrouwelijke ambtenaren behouden hun loon. De werkloze mama ontvangt de eerste dertig dagen een werkloosheidsuitkering en een supplement van 19,50 % van het referteloon, vanaf de 31ste dag zakt dit supplement naar 15 %. De compensatiegraad van de moederschapsuitkering ten opzichte van het laatste loon ligt voor werkneemsters in België op ongeveer 77 %, terwijl het EU-gemiddelde 90 % bedraagt. Er zijn al dertien lidstaten waar men de volle 100 % uitbetaalt. Bij ons ligt de compensatiegraad voor geboorteverlof (papa en meemoeder) zelfs hoger dan die voor moederschapsverlof.
Eigen rechten voor iedereen kunnen de armoederisico’s beperken. Vijf procent van de werkende Belgen leeft immers in een huishouden met een verhoogd armoederisico. Eurostat (2019) berekende dat zo’n 5 % van de werknemers en zelfstandigen in ons land tegen de armoedegrens aanlopen. Van de 4,6 miljoen Belgen met een job zijn er dus naar schatting 230.000 die moeite hebben om rond te komen. Jongeren, laaggeschoolden en alleenstaande ouders behoren tot de klasse van the working poor. Kinderen vergroten bij alle werkenden het risico om in armoede terecht te komen, maar bij alleenstaanden is dat nog veel meer het geval. 15,4 procent van de werkende alleenstaanden met kinderen flirt met de armoedegrens, tegenover 6 % van de alleenstaanden zonder kinderen. De overgrote meerderheid van deze eenoudergezinnen zijn alleenstaande mama’s.
Voor gezinnen in armoede vormen de kinderbijslagen dan ook een belangrijk, vast en voorspelbaar deel van het inkomen. Maar ze zijn slechts een overheidstegemoetkoming in de minimumkosten. Ze leiden niet tot een structurele daling van de kinderarmoede. De belangrijkste doelstelling van kinderbijslag blijft voor ons de compensatie van een behoorlijk deel van de opvoedingskosten van kinderen.
Tot slot: vrouwen werken vaker (onvrijwillig) deeltijds. Ze combineren hun job met meer uren zorg voor kinderen, ouderen of personen met een handicap dan mannen en zetten hun carrière vaker op een lager pitje om alles rond te krijgen. Sommige vrouwen zijn extra kwetsbaar. Ze krijgen te maken met bijkomende discriminatie: niet enkel het feit dat ze een vrouw zijn leidt tot uitsluiting maar ook het feit dat ze in armoede leven, een migratieachtergrond hebben of alleenstaande moeder zijn.
Al deze ongelijkheden wil de Vrouwenraad bestrijden met de introductie van een ander maatschappij- en democratiemodel. Als feministen streven we naar een socio-economisch model dat zorg voor onszelf, voor elkaar en voor de planeet centraal plaatst. We staan aan de vooravond van een maatschappij waar vrouwen en mannen hun eigen leven en werk kunnen bepalen, ongehinderd door genderstereotypen, waar ongelijkheid en armoede geen plaats kennen en waar niemand achterblijft. Ieder van ons moet zich in alle levensfasen zo evenwichtig mogelijk kunnen ontwikkelen op persoonlijk, sociaal, materieel en financieel vlak. Dit is wat wij een feministische economie noemen. De 30-urenweek of de vierdagenweek kan de hefboom hiertoe zijn, aangevuld met een reeks maatregelen in verschillende beleidsdomeinen (zoals bijvoorbeeld in de sector van de kinderopvang).
Magda De Meyer
Voorzitter Vrouwenraad
