“In elke oorlog wordt iedereen die voorzichtig is, die naar de argumenten van beide partijen luistert alvorens een standpunt te vormen, of die officiële informatie in twijfel trekt, onmiddellijk beschouwd als medeplichtig aan de vijand”, aldus historica Anne Morelli.
Daar doet DeWereldMorgen niet aan mee. Wij veroordelen heel sterk de militaire invasie van Rusland in Oekraïne, maar wij hoeden ons voor zwart-wit versies. De geopolitieke situatie is buitengewoon complex. Wij willen aspecten naar voor brengen die in de mainstream media worden verzwegen of onderbelicht, om alzo het debat meer genuanceerd te kunnen voeren. (n.v.d.r.)
It’s the gas stupid!
In de mainstream media wordt zeer weinig de vraag gesteld wie er economisch baat zal hebben bij de actuele confrontatie in Oost-Europa. Als we een aantal stukjes van de puzzel bij elkaar leggen, beginnen zich enkele duidelijke winnaars af te tekenen in de Oekraïne-crisis: de multinationale olie- en gasbedrijven.
Het lijkt erop dat deze industrie de machtigste woordvoerder ter wereld heeft gevonden om haar belangen te behartigen, namelijk de regering van de VS en zijn president. Hunter Biden, de zoon van de president was van 2014 tot 2019 lid van de raad van bestuur van Burisma Holdings, de grootste Oekraïense gasproducent…
Er beginnen zich enkele duidelijke winnaars af te tekenen in de Oekraïne-crisis: de multinationale olie- en gasbedrijven.
Chevron, ExxonMobil, Shell en enkele anderen, samen met honderden boorinstallateurs en leveranciers van apparatuur die met hen samenwerken, willen hun uitvoer naar het gashongerige Europa sterk opvoeren, maar Rusland en zijn staatsbedrijf Gazprom staan dat in de weg.
Momenteel is Russisch aardgas goed voor meer dan 30 procent van alle invoer in de EU. Duitsland betrekt meer dan 40 procent van zijn gas uit Rusland, terwijl in andere landen, zoals Oostenrijk en Finland, ál hun gas uit die Euraziatische natie afkomstig is.
Om de concurrentie te verdringen en een groter of volledig marktaandeel te veroveren, moeten de multinationals de gasleveringen uit het Oosten aan banden leggen.
De niet zo vrije markt
De wereldmarktprijzen voor aardolie en aardgas zijn de afgelopen maanden en vooral de afgelopen dagen sterk gestegen onder invloed van verschillende factoren: een recordvraag in Europa en Azië, omdat de verwerkende industrie zich enigszins herstelt van de pandemie, en een beperkt aanbod omdat sommige van die installaties pas weer op gang beginnen te komen.
De voorraden zijn eerder uitgeput door een lange en koude winter in 2020 en nu 2021-22, en doordat landen als China en Duitsland afstappen van vuilere fossiele brandstoffen als steenkool en de steeds minder populaire kernenergie.
De producenten in de VS willen deelnemen aan deze bonanza en er hun klauwen op leggen, vooral in Europa, waar de gasprijzen in 2021 vervijfvoudigd zijn en nu met de militaire acties in Oekraïne door het dak zullen gaan.
De gasproducenten in de VS willen deelnemen aan de bonanza van de prijsstijgingen en er hun klauwen op leggen, vooral in Europa.
De VS is ‘s werelds grootste gasproducent en haalt elke dag meer gas uit de grond. Dit is het geval sinds 2005, toen de productie, die decennialang op hetzelfde peil had gelegen, aanzienlijk is gaan stijgen.
Met een overvloed aan gas kijken VS-bedrijven tegenwoordig steeds meer naar Europa als klant, en de VS-regering trad zowel enthousiast als achterbaks als een actieve verkoper voor hen op.
Dankzij een in 2018 gesloten deal tussen de regering Trump en de EU is de gasverkoop van de VS aan Europa gestaag gestegen, van 16 procent in 2019 tot 28 procent tegen eind 2021.
Er is echter een probleem dat de groei zou kunnen beperken: VS-aardgas is duur, veel duurder dan Russisch aardgas. Hydraulisch fracken verhoogt namelijk de productiekosten aanzienlijk.
Bovendien moet VS-gas, om naar internationale afnemers te kunnen worden uitgevoerd, vloeibaar worden gemaakt en in dure gespecialiseerde terminals in tankers worden geladen.
Er is een probleem dat de groei van gasuitvoer vanuit de VS zou kunnen beperken: VS-aardgas is duur, veel duurder dan Russisch aardgas.
De omzetting van gefracked schaliegas in vloeibaar aardgas (LNG) kan de kosten voor VS-bedrijven meer dan verdubbelen, waardoor zij in het nadeel zijn ten opzichte van goedkoop Russisch gas dat via pijpleidingen wordt vervoerd.
Bron: Samuel Bailey, Wikipedia
Het internationale gaspijpleidingproject, bekend als Nord Stream 2, vormt een bijzondere bedreiging voor de omzet van deze multinationals.
Deze door Duitsland en Rusland gezamenlijk onder de Oostzee aangelegde gasleiding zou de EU een gemakkelijke en betaalbare toegang tot gas bieden. Voor Rusland is het een gewaarborgd middel om toegang te krijgen tot zijn grootste klanten.
Voor zowel de EU als Rusland betekent Nord Stream 2 enorme hoeveelheden gas kunnen leveren en ontvangen tegen lage kosten. Zodra het operationeel is, zal het meer dan het dubbele vervoeren van de hoeveelheid Russisch gas die momenteel naar Europa stroomt.
Nord Stream 2 vormt een bijzondere bedreiging voor de omzet van de energiemultinationals in de VS.
Daarom moest deze immense constructie koste wat kost worden gestopt.
Een crisis die sommigen goed uitkomt
Het kwam dus goed uit dat de spanningen tussen de VS en hun Oekraïense bondgenoot enerzijds en Rusland anderzijds geëscaleerd zijn net toen eind 2021 de laatste hand werd gelegd aan Nord Stream 2.
Met zijn eigen pijplijninkomsten in de problemen, lobbyde de Oekraïense regering de hele zomer van vorig jaar bij Washington om sancties op te leggen aan Nord Stream 2 en de Duitse en Russische bedrijven die erachter zitten.
Het door de Democraten gedomineerde VS-Congres koos de kant van de Oekraïense regering door de gewenste sancties op te nemen in de defensie-uitgavenwet (de militaire begroting).
President Biden zei dat hij geen sancties tegen Nord Stream 2 zou goedkeuren. Hij wist immers dat zijn Europese bondgenoten fel gekant waren tegen alles wat een bedreiging vormde voor hun energiebevoorrading.
De Oekraïense regering lobbyde de hele zomer van vorig jaar bij Washington om sancties op te leggen aan Nord Stream 2.
Hij wist ook dat aan beide zijden van de Atlantische Oceaan de infrastructuur gewoonweg niet voorhanden was om het vacuüm op te vullen dat zou ontstaan door een plotse daling van de Russische gasleveringen. Maar woorden zijn één ding en daden zijn iets anders.
Zowel Republikeinse als Democratische wetgevers in het Congres hebben zich hiertegen verzet door de sancties af te schilderen als een ‘afschrikking tegen Russische agressie’.
De ultraconservatieve Cubaans-Amerikaanse senator Ted Cruz van Texas, die de grootste fracking-gasproducerende staat van de VS vertegenwoordigt en de meeste campagnedonaties van de fracking-industrie ontvangt, is een van de sterkste voorstanders van sancties tegen Rusland geweest.
De inval in Oekraïne heeft nu ‘het gewenste resultaat’ opgeleverd. Nu Europa’s energiezekerheid door het Russisch militair optreden in gevaar komt, wie staat er klaar om te helpen? Niemand minder dan de VS-gasindustrie, natuurlijk.
Een winsttruc?
Is de hele Oekraïne-affaire dan gewoon een plan om de winsten van de VS-aardgasproducenten te beschermen en te verhogen?
Nee. De crisis werd niet alleen door de gasverkoop veroorzaakt. Dat zou een grove vereenvoudiging zijn van een zeer complexe situatie met historische wortels die teruggaan tot lang vóór in de VS de fracking-boom begon.
Nu Europa’s energiezekerheid gevaar komt staat de VS-gasindustrie klaar om te helpen.
De VS en de NAVO zijn sinds de jaren 1940 in een campagne tegen Rusland verwikkeld. De NAVO werd opgericht als een militaire alliantie om de Sovjet-Unie aan te vallen, een instrument om de imperialistische belangen van Washington in Europa te bevorderen en de groei van het socialisme op het continent in te dammen.
Toen de USSR uiteenviel, maakte het Westen gebruik van de zwakte van Rusland om zijn strijdkrachten tot aan de grenzen van Rusland te voeren. De nieuwe logica bij die uitbreiding werd de ‘indamming’ van een vermeend agressief Rusland.
De pogingen om Oekraïne, de op één na grootste van de 15 voormalige Sovjetrepublieken, onder VS-militair gezag te brengen en om op een afstand van vijf à zes minuten vliegen van Moskou kernraketten te installeren, blijven mee de kern van de crisis in Oost-Europa vormen.
De belangrijkste en onwrikbare veiligheidseisen van Rusland draaien nog steeds rond deze kwestie. Dat Oekraïne een nucleaire natie zou worden was volstrekt onaanvaardbaar.
Maar de verlangens van de machtige olie- en gasindustrie in de Verenigde Staten voegden een belangrijke complicerende factor aan deze toestand toe. De inhalige geopolitieke doelstellingen en de economische belangen vloeien hier samen.
De inhalige geopolitieke doelstellingen en de economische belangen vloeien hier samen.
En tenzij er een totaal nucleair Armageddon komt tussen de VS en Rusland, zullen sommige mensen hoe dan ook als overwinnaars uit de strijd komen. Laten we hier de naam van Hunter Biden niet vergeten, en andere ‘grote vissen’ zoals Rudy Giuliani[1] en andere.
De gok van de VS-gasgiganten is dat West-Europa zich onmiddellijk bij Washington zal aansluiten om Rusland de strengste sancties op te leggen, en dat Duitsland ‘voorgoed’ de stekker uit Nord Stream 2 zal trekken.
Van de ene op de andere dag zou de verkoop van VS-gas moeten stijgen, wil Europa niet bevriezen. Nog méér VS-schepen zouden naar Europese havens varen met LNG aan boord en volgeladen met winst terugkeren. Voor de olie- en gasproducenten in de VS is de situatie gunstig zolang er oorlog is.
Auteur van dit artikel José R. Oro is een Cubaanse ingenieur die in de Verenigde Staten woont. Dit artikel is een ingekorte vertaling van ¿Quiénes se benefician de la crisis en Ucrania?.
Note:
[1] Rudy Giuliani was advocaat van Trump en betrokken bij diens poging om de president van Oekraïne onder druk te zetten om presidentskandidaat Joe Biden in diskrediet te brengen via de zakelijke belangen van zijn zoon in Oekraïne. (n.v.d.r.)
