Hun redenering is gekend: het is een unilaterale stap en de Palestijnen moeten terug naar de onderhandelingstafel. De Europese Unie stelt zich gematigder op, al verhoogt ook de Hoge Vertegenwoordiger voor het Buitenlands Beleid, Catherine Ashton, de druk op Palestijnse politici om hun eisen af te zwakken.

Eindelijk wordt de discussie over de urgentie van de Palestijnse staat opnieuw op hoog niveau gevoerd. Maar tegelijkertijd is het ontstellend hoe vele beleidsmakers bang zijn van een Palestijnse staat. Of beter: hoe bang ze zijn om zich ervoor uit te spreken.

Het parlementaire debat dat afgelopen vrijdag plaatsvond in het Belgische federale parlement illustreert deze vrees. Minister van Buitenlandse Zaken, Steven Vanackere (CD&V), gaf op vraag van Groen!, Ecolo en CDH toelichting over de Belgische positie inzake de erkenning van de Palestijnse staat. In de lijn der verwachtingen bleef de minister vaag. In dit dossier benadrukt hij immers steeds de nood aan een Europese consensus.

“Wij zouden willen dat er een Palestijnse staat komt, die lid is van de VN. Maar je kan die niet decreteren door dit te zeggen; ze moet de vrucht zijn van onderhandelingen … De beste bijdrage van België is eensgezindheid creëren, de 27 EU-lidstaten op een lijn krijgen.”

Sceptische parlementsleden die doorvroegen over hoe België concreet zou stemmen, vingen bot. Nochtans vroegen de meeste parlementsleden dat België de erkenning van de Palestijnse staat steunt.(1) Ze verwachten, zoals in het geval van Zuid-Soedan, een duidelijk signaal.(2)

Toch menen waarnemers dat België zich bij een stemming in de VN voor het Palestijnse lidmaatschap van de VN zal uitspreken. Deze voorspelling staat in contrast met de houding van minister Vanackere. Zo beaamde hij de visie van een aantal parlementariërs dat de Palestijnse demarche unilateraal en/of contraproductief is.(3)

In de traditie van de ‘evenwichtige benadering’ stelde hij later dat ook Israël unilaterale stappen zet met de nederzettingen. Maar zoals weerklonk in het debat, is de Palestijnse gang naar de VN niet unilateraal. “Er is niets unilateraals aan deze stap. Wat is er nu meer multilateraal dan de VN?”(4)

Maar ook: “Stelde de internationale gemeenschap toen Israël zijn onafhankelijkheid uitriep, dat dit ten koste van een ander volk was?”(5) De EU spreekt zich sinds juli echter niet meer uit over het vermeende unilaterale karakter van het Palestijnse initiatief en is dus van oordeel dat het niet unilateraal is.(6) Voorts vindt de EU niet noodzakelijk dat onderhandelingen de enige oplossing zijn, maar wel de beste.(7)

Als hoofd van de Belgische diplomatie moet de minister uiteraard dansen op een slappe koord: België is een kleine lidstaat, grote lidstaten zoals Duitsland hebben een uitgesproken standpunt, en het buitenlands beleid van de EU kan niet slagkrachtig zijn zonder eenheid.(8) Maar zoals hij zelf aangaf, mag die zoektocht naar eenheid geen excuus zijn om niets te doen.

Nu lijkt het er verdacht sterk op dat België zich verschuilt achter de Europese Unie. De Unie op haar beurt voert dan weer de druk op de Palestijnen op, onder meer om de resolutie die uiteindelijk in de VN besproken zal worden, af te zwakken. Waarnemers constateren dat Europa niet ongevoelig blijft voor de druk van de VS die er alles aan doet om het initiatief in de VN tegen te houden.

Doel is de Palestijnen opnieuw naar de onderhandelingstafel te slepen. Maar waarom zou Israël in dat geval, als de Palestijnen nogmaals op de knieën zijn gedwongen, geneigd zijn om een akkoord over een duurzame tweestatenoplossing te onderhandelen?

De angst voor de Palestijnse staat, en vooral de druk van de Israëlische regering, vertaalt zich in vreemde diplomatieke en politieke kronkels. Concreet willen de EU en VS een Palestijnse staat, maar steunen geen van beide machtscentra de Palestijnse leiders in de alternatieve zoektocht naar erkenning voor de Palestijnse staat.

Integendeel, de VS dreigt er zelfs mee de geldkraan dicht te draaien. Dit lijkt verdacht sterk op een sanctie. Maar is het niet wat vreemd om sancties in te stellen tegen een volk dat op vreedzame wijze zijn onvervreemdbare rechten probeert af te dwingen? Zoals analist Henry Siegman opmerkt, worden de Palestijnen gestraft voor hun ‘misdaad’ om naar de VN te stappen, terwijl misdaden (volgens het internationaal recht) zoals het stelen van Palestijns land nooit meer dan holle Amerikaanse verwijten uitlokken.(9)

Als de druk nog wordt verhoogd, en de Palestijnse leiders hun strategie nogmaals moeten bijstellen, om dan uiteindelijk van een kale reis terug te komen, is het niet uitgesloten dat er opnieuw geweld losbarst gezien de uitzichtloze situatie en het gebrek aan een perspectief. Israël bereidt zich hier op voor, en voedt dit mogelijk geweld zelfs door kolonisten te bewapenen en vreedzame protestacties tegen te gaan.

Het is ook niet uitgesloten dat Hamas en nog radicalere groepen hier wel bij varen en de Palestijnse Autoriteit en de PLO nog meer gemarginaliseerd zal geraken.

De angst voor de Palestijnse staat is misplaatst. Ten eerste is het Palestijnse recht op zelfbeschikking reeds decennialang erkend en investeerde de internationale gemeenschap honderden miljoenen euro’s in de Palestijnse staatsopbouw. Ten tweede zijn de Palestijnen de wanhoop nabij en geloven velen niet langer in een tweestatenoplossing. Wat valt hen hierna nog te bieden?

Ten derde is Israël gebaat bij een leefbare Palestijnse staat en zijn de grenzen van 1967, in tegenstelling tot wat premier Netanyahu stelt, wel ‘verdedigbaar’. De veiligheid van Israël en die van Palestina kunnen niet van elkaar worden losgekoppeld. Ten vierde is de internationale publieke opinie voorstander van een Palestijnse staat. (10)

Ook in Europa zijn vele burgers overtuigd dat een Palestijnse staat een noodzaak is, voor het welzijn van Palestijnen en Israëli’s, maar ook voor de wereldvrede in het algemeen.

Brigitte Herremans

Brigitte Herremans is medewerker Midden-Oosten bij Broederlijk Delen en Pax Christi Vlaanderen.

(1) Parlementsleden van SP.A, PS, Groen!, Ecolo en CDH, en Piet De Bruyn van N-VA en Jean-Marie De Decker van LDD pleitten hiervoor. MR en Open VLD waren ertegen gekant. CD&V kwam niet tussen. Zie ook La Belgique se tâte toujours sur son vote, B. Loos, Le Soir, 17/09/2011, http://www.lesoir.be

(2) België erkende Zuid-Soedan, zoals vele andere landen, op 9 juli. De vergelijking wordt vaak gemaakt omdat de staatsinstellingen in dit land nog moeten worden opgebouwd.

(3) MR en Open VLD, maar verrassend ging ook de interventie van Ingeborg De Meulemeester (N-VA) in die trend.

(4) Jacky Morael, Ecolo.

(5) Christian Brotcorne, CDH.

(6) In de conclusies van de Raad voor Externe Betrekkingen van 18 juli wordt niet langer verwezen naar ‘unilaterale stappen. http://eeas.europa.eu/delegations/israel/documents/press_corner/20110718_en.pdf

(7) Conclusies van de Raad voor Externe Betrekkingen van 23 mei: ‘De EU gelooft dat onderhandelingen de beste manier zijn om vooruitgang te boeken.’ http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_Data/docs/pressdata/EN/foraff/122165.pdf

(8) Duitsland was van meet af aan tegen het initiatief gekant. Frankrijk en het VK lieten zich veeleer positief uit, hoewel ze nu ook voorwaarden koppelen aan de resolutie die ter tafel zal liggen.

(9) SIEGMAN H., September Madness, 15 september 2011, Foreign Policy, http://mideast.foreignpolicy.com/posts/2011/09/15/september_madness

(10) BBC poll shows support for Palestinian state, http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-14946179