Smartphones en educatie, het blijft voor velen een moeilijk huwelijk. Vorige week liet GO! onderwijs de discussie weer even oplaaien door op iedereenVIP, het YouTube-kanaal van het gemeenschapsonderwijs,een ietwat ongenuanceerd pamflet te posten dat helemaal voor het gebruik van gsm’s in de klas lijkt te zijn. Opgepikt door Hautekiet (Radio 1, woensdag 21/11) werd het debat verbreed en aan Vlaanderen de vraag gesteld: “Wat vindt u van smartphones in de les?”. En wat blijkt? U bent niet overtuigd. Of het nu de geringe objectiviteit van het geposte filmpje in kwestie is of een al dan niet gefundeerde persoonlijke mening, de algemene reacties waren ronduit sceptisch. Twee op drie kijkers gaven het filmpje de quotatie ‘dislike’ en de reacties op Hautekiet waren steevast negatief. Daarom willen wij (de kunsteducatieve organisatie Piazza dell’arte) een andere stem in het debat laten horen.
Nieuwe media zijn de natuurlijke habitat van de jongeren
Al meer dan 13 jaar lang maakt Piazza kunst met jongeren. In musea, op stadspleinen, in scholen. En in die 13 jaar hebben we heel wat zien veranderen. Waar we in het begin jongeren voor het eerst de kans gaven om te filmen, elektronische muziek te maken of foto’s te bewerken, merken we nu dat deze expressievormen hen niet langer vreemd zijn. Vroeger was er nieuwsgierigheid en vage verwachtingen, nu kiezen ze bewust voor een atelier. De meeste jongeren experimenteren thuis reeds met een bepaald medium en willen dit verder uitdiepen met behulp van professioneel materiaal en onder begeleiding van een kunstenaar.
De modale middelbare scholier is dan ook opgegroeid met de computer en een internetverbinding. Voor hen is de virtuele transmediale wereld een deel van hun natuurlijke habitat, een verworven recht. In deze omgeving hebben ze sociale contacten, zoeken ze naar voorbeelden en inspiratie, delen ze dingen met elkaar en benutten ze ten volle dat oneindige canvas voor hun creatieve experimenten. Op het vlak van zelfexpressie heeft de jeugd een paradigmaverschuiving ondergaan,gebaseerd op de nieuwe media aan de basis liggen. Het is namelijk in de digitale omgeving dat zelfexpressie van jongeren zich ongelimiteerd kan ontplooien, ook in een onderwijscontext. De smartphone is het draagbare element dat hen toestaat om onafgebroken in verbinding te staan met dat deel van wie ze zijn. In die zin is de smartphone dus een extensie van de student zelf.
Verbonden met de wereld via apparaten
Deze extensies hebben we allemaal, we zijn allemaal bionische mensen (cf. mediadeskundige Marshall McLuhan), door één of meerdere apparaten verbonden met de rest van onze wereld. Voor sommigen is dat een bril of een hoorapparaat, voor anderen is dat een gsm of een smartphone. Die extensies zijn, hoewel niet biologisch, vaak even natuurlijk voor ons als onze eigen ogen, oren of handen. Waarom hun belang dan ontkennen? Kunnen we echt met niets creatievers voor de dag komen dan deze nog onbekende factor verbieden?
Goed gebruik van smartphones in de klas
Moet daarom de smartphone in elke les aan bod komen? Uiteraard niet. Onze stem is ook een ‘applicatie’ van ons lichaam en nagenoeg elke leraar zal beamen dat het creatief of recreatief gebruik daarvan niet steevast wordt aangemoedigd tijdens de lessen. Kinderen verkennen reeds in het lager onderwijs de mogelijkheden van mijn lichaam en wat volwassenen beschouwen als een verantwoord aanwending daarvan. Laten we deze filosofie verder trekken naar het secundair onderwijs en jongeren verantwoord leren omgaan met deze nieuwe extensies van datzelfde lichaam. Incorporeer soms een zelfstandig opzoekmoment tijdens geschiedenis, laat hen voor Nederlands eens filmpjes of een fotoreportage maken. Maar bespreek evengoed de gevaren en negatieve kanten en vraag hen naar eigen ervaringen. U zou er nog wat van kunnen opsteken.
Of het nu over tablets, smartphones, of computers gaat: erken de digitale extensies van de jongere, benut ze via creatieve implementatie in het onderwijscurriculum en maak hen op die manier meer mediawijs. Geïntegreerd mediagebruik kan voor jongeren een enorme taalverrijking zijn, mits correct aangeleerd. Zij zijn opgegroeid met de computer als venster op de virtuele wereld, een wereld waarmee ze haast onafgebroken verbonden zijn. Leer jongeren dan ook om die wereld op een juiste manier te bekijken. Het is onze taak als opvoeders (kunsteducators, leraars, ouders) om de blik van onze jongeren te leiden en te verruimen, niet om het gordijn voor het venster te sluiten en te ontkennen dat de digitale wereld bestaat.
Liesbeth Cuypers, communicatieverantwoordelijke Piazza dell’Arte
