Het zou gaan om 55 vermoedelijke slachtoffers van mensenhandel die ontdekt werden op de werf van chemiereus Borealis. Zij kregen een loon van maximum 650 euro per maand en werkten 6 op de 7 dagen aan de bouw van een nieuwe fabriek. Het Antwerpse arbeidsauditoraat onderzoekt de zaak.
Stuk voor stuk ernstige misdrijven. In persartikels en politieke reacties worden allerlei verklaringen naar voor geschoven over hoe dit kon gebeuren. Het zou liggen aan de gebrekkige Europese detacheringsregels, te weinig controles en te weinig controleurs, een kluwen van onderaannemingen waar een kat haar (malafide) jongen niet in terugvindt …
“En elk van die verklaringen is waar,” constateert de socialistische transportvakbond BTB, “maar de echte reden is eigenlijk simpel: het is Borealis zélf die de volledige verantwoordelijk moet nemen voor wat er op haar werf gebeurt.”
Borealis zegt “mee te willen werken” aan het onderzoek
Dat zijn cynische vijgen na Pasen, vindt de vakbond, “want hoewel multinationale ondernemingen en grote bedrijven heel wat werk uitbesteden aan onderaannemers, wassen ze hun handen in onschuld als er in die keten van onderaanneming iets misloopt, terwijl ze goed genoeg weten wat er gebeurt als ze geen garanties eisen van hun onderaannemers en niet toezien op wat er in hun toeleveringsketen gebeurt.”
Bovendien, zo voegt ACV – bouw, industrie en energie (ACVBIE) toe: “Als firma’s als Borealis per uur 50 euro loonkosten betalen aan de onderaannemer komt daarvan slechts 5 euro in het loonzakje van de buitenlandse arbeider terecht. De mensenhandelaars lopen met de woekerwinsten weg.”
BTB vindt dit een cynisch verhaal. Want ‘We wisten het niet’ getuigt volgens de vakbond van cynische medeplichtigheid met diegenen die het vuile werk voor hen opknappen. “Met één doel: geld verdienen”, gaat de vakbond verder. “Het moet immers steeds goedkoper. Deze race to the bottom wordt al langer aangeklaagd door vakbonden wereldwijd. Toch gebeurt er veel te weinig om de opdrachtgevers daadwerkelijk verantwoordelijk te stellen voor hun onethisch wangedrag.”
Opdrachtgevers moeten verantwoordelijkheid nemen
BTB voegt eraan toe dat bedrijf Borealis hierin jammer genoeg niet de enige is, en ook de bouwsector niet. “Dergelijke excessen gebeuren ook in de transportsector, de vleesverwerkende industrie, de kledingsector, ….”
Dat illustreert de vakbond met een voorbeeld uit Denemarken. “Niet zo lang geleden ontdekte de Deense vakbond 3F zowaar een ‘kamp’ waar honderden Filipijnse truckers verbleven tijdens hun verplichte rusttijd. Net zoals bij Borealis werden ze veel te weinig betaald en leefden ze in erbarmelijke omstandigheden. Georganiseerde fraude en uitbuiting met medeplichtigheid van buitenlandse uitzendbureaus in een kluwen van onderaanneming.”
Dichter bij huis zorgde de Belgische Transportbond BTB voor een Filipijnse chauffeur die samen met 23 collega’s reageerde op een advertentie om voor een Oostenrijkse transportfirma te werken. De chauffeur werd aangeworven door de firma IMI SPED, geregistreerd in Slovakije. “Hij kwam daar terecht via een ‘agentschap’ DEBEDA (ondertussen verdwenen na klachten) en verdiende 480€ per maand om 45 tot 50 uur per week te werken.
De chauffeur kreeg zijn opdrachten per sms en werkte, leefde, sliep … in zijn vrachtwagen. Tot de politie hem stopte en de man bij de vakbond terechtkwam. Ondertussen is hij erkend als slachtoffer van mensenhandel.”
“Wat mis liep bij Borealis is geen alleenstaand geval. Het is het topje van een enorme ijsberg”, benadrukt BTB.
Meer inspecteurs
Voor regio Vlaanderen werken op dit moment 8 inspecteurs op de dienst gespecialiseerd voor de transportsector. “Al jaren eisen de vakbonden meer inspecties en inspecteurs, want 8 is een habbekrats als we zien hoeveel trucks er dagelijkse over onze wegen rijden”, aldus de vakbond.
“Die inspecteurs dweilen met de kraan open. Het is cynisch vast te stellen hoe excellenties zoals Minister Van Quickenborne (van Justitie en vice-premier, Open Vld) vandaag verontwaardigd reageren op de Borealis-case en hoe hij de aanwerving van extra inspecteurs aankondigt”. Het gaat hierbij over enkele tientallen nieuwe inspecteurs, zegt BTB. “Terwijl we daar een veelvoud van nodig hebben.”
Ook ACVBIE vindt dat er aanzienlijk geïnvesteerd moet worden in het arbeidsauditoraat en dat de inspectiediensten versterkt moeten worden. Daarnaast vindt die laatste ook dat er een beperking moet komen op de keten van onderaannemers. “Ook moet er een aanwezigheidsregistratie ingeschakeld worden, zodat iedereen geregistreerd staat voor zijn werktijd op de werf.”
Echt vervolgen graag, geen kluwen van juridische procedures
Een andere vaststelling van BTB is de volgende: Wie geld genoeg op tafel kan leggen komt weg met sociale en fiscale fraude en structurele uitbuiting. “Jost, één van de grootste transportfirma’s in België, werd na een actie van de inspectiediensten beschuldigd van vergelijkbare praktijken als bij Borealis. Toch kwam het bedrijf er met een schikking van 30 miljoen euro met het gerecht vanaf af, het bedrijf kocht zijn misdrijven af.”
En dat is volgens de vakbond een algemene trend. Zo werd een ander transportbedrijf door BTB voor de rechters gedaagd in een dossier over sociale dumping, maar dat proces sleept al zes jaar aan en loopt vast in een kluwen van juridische procedures. “Ook de Limburgse transportfirma RMT werd veroordeeld, maar ging prompt failliet. Daar zijn de Bulgaarse chauffeurs dan de dupe van, zij kunnen naar hun centen fluiten.”
Gerechtelijke procedures duren veel te lang, vindt de vakbond. “Vervolging wordt veel te gemakkelijk afgekocht en de organisatoren van de uitbuiting doen ondertussen rustig verder onder een andere dekmantel.”
Opdrachtgevers moeten verantwoordelijkheid nemen
De transportbond vindt het hoog tijd dat we optreden tegen bedrijven die aan de basis liggen van malafide netwerken. En dat het gedaan moet zijn met werkkrachten steeds minder uit te betalen, om als bedrijf steeds meer geld te verdienen. “Wie opdrachten uitbesteedt moet verantwoordelijkheid nemen voor de verdere uitvoering. Samenwerken met fraudeurs of onethische constructies moet bestraft worden”, aldus BTB. En die bestraffing ligt volgens de vakbond in de handen van de overheid.
Ook ACVBIE blijft dit aankaarten in het sociaal overleg met de werkgevers, maar stelt vast dat dit proces traag en moeizaam vordert. “Werkgevers zijn het hier soms mee eens, maar vrezen voor teveel regels en controles bij de kleine lokale bouwbedrijven”, aldus de vakbond. Voor ACVBIE moet er ook vanuit politieke hoek initiatief genomen worden. “We blijven in ieder geval alles in het werk stellen om de regeringen en werkgeversorganisaties te overtuigen om hierin de krachten te bundelen.”
Socialistische vakbond BTB concludeert dat het hoog tijd is voor een deontologische code opgelegd door de bedrijven, om deze vervolgens op te leggen aan de onderaannemers en deze ook af te dwingen.”
“Het is tijd om corporate greed te vervangen door due diligence!”
