Wettelijk pensioen is zelden een vetpot

Onheilsprofeten verkondigen dat onze pensioenen niet betaalbaar zullen blijven. “Onjuist”, zegt Ferre Wyckmans, algemeen secretaris van de LBC-NVK. “Als de politiek de juiste keuzes wil maken, is het probleem oplosbaar." Een interview met hem wordt afgesloten met zijn commentaar op een recent OESO-rapport over pensioen.

vrijdag 5 september 2014 11:29
Spread the love

Wyckmans:”De vakbond erkent dat het pensioensparen en de groepsverzekering voor heel wat werknemers vertrouwde formules zijn geworden. Maar het wettelijk pensioen moet nog altijd voorrang krijgen. De politiek moet maatregelen nemen om dat pensioen te verbeteren.”

De Studiecommissie voor de Vergrijzing zegt
dat meer dan één op vijf ouderen in ons land een pensioen heeft dat onder de
armoedegrens ligt.

Wyckmans: “Een confronterende vaststelling die moet
aanzetten tot actie. Voor veel mensen is het wettelijk pensioen geen vetpot,
ook niet na een volledige loopbaan. Het aantal ouderen zal in de komende jaren
nog stijgen. Als we dus niets ondernemen om de wettelijke pensioenen te
verbeteren, zal de armoede bij ouderen nog groter worden.”

De regering-Di Rupo trof maatregelen die
mensen langer aan het werk moesten houden. Ze raakte aan het wettelijk pensioen
voor ambtenaren, schafte sommige ‘gelijkgestelde periodes’ af en beperkte de
pensioenbonus, het extraatje dat je krijgt door langer te werken. De laagste
pensioenen werden wat verhoogd.

Wyckmans: “Het klopt dat de laagste pensioenen een beetje
werden opgetrokken. Maar ten gronde werd er weinig gedaan om de
pensioenbedragen te verbeteren. Wat de pensioenbonus  betreft, moeten we vaststellen dat die vooral
ten gunste komt aan werknemers die al sowieso meer kansen hebben om langer te
werken. Voor een kassierster of een arbeider aan de lopende band is het niet zo
vanzelfsprekend om heel lang aan het werk te blijven.”

Groepsverzekering

Naast het wettelijke pensioen (de eerste
pensioenpijler) heb je ook twee andere pijlers, het aanvullend pensioen en
pensioensparen.

Wyckmans: “Meer werknemers kregen gelijkere toegang tot
een aanvullend pensioen, wat op zich toe te juichen is. Maar er is een
keerzijde aan de medaille: al het geld dat naar de aanvullende pensioenen gaat
wordt niet uitgekeerd als loon; op die bedragen worden minder bijdragen
betaald, en dat is nadelig voor de wettelijke pensioenen en de sociale
zekerheid.”

“Als vakbond pleiten we sinds jaar en dag voor betere
wettelijke pensioenen. We vinden dat de pensioenen van werknemers in de privé
moeten worden berekend op een hoger loonplafond dan nu het geval is. Zo zouden
werknemers later meer pensioen krijgen en verliezen de aanvullende stelsels
enigszins aan aantrekkelijkheid. En dat vooruitzicht zou het draagvlak voor en
geloof in ons wettelijk pensioenstelsel versterken.”

We hebben nu een ‘repartitiestelsel’. Een
moeilijk woord om te zeggen dat het geld dat we nu in de pensioenpot stoppen
wordt gebruikt om de pensioenen van nu te betalen. Sommigen pleiten voor een
‘kapitalisatiestelsel’, wat erop neerkomt dat we sparen voor het pensioen dat
we later ontvangen. Kunnen we van het ene naar het andere stelsel overstappen?

Wyckmans: “Bruusk overstappen van het ene naar het andere
is ondenkbaar. Je kan werknemers geen twee keer laten betalen. Wie zal dan de
pensioenen betalen van de huidige generatie gepensioneerden? Als je die
overstap wil maken, is dat alleen denkbaar als het lang genoeg in de tijd wordt
uitgesmeerd. Maar de uitdaging is ook en vooral: hoe zorg je voor een ‘solidair
systeem’ als je alleen een pensioen opbouwt op basis van wat jij ervoor betaald
hebt?”

Betaalbaarheid

Al te vaak horen we dat onze pensioenen
niet betaalbaar zullen blijven. Is de schrik daarvoor gegrond?

Wyckmans: “Het is onjuist om te zeggen dat de
pensioenuitgaven onbetaalbaar zullen worden als gevolg van de vergrijzing.
Uiteraard zullen we door de vergrijzing meer geld moeten uitgeven aan
pensioenen en verzorging: vooruitgang heeft zijn baat en prijs. De
Studiecommissie voor de Vergrijzing spreekt van 3,3 procent van het BNP extra
tegen 2030 en 5,4 procent van het BNP extra tegen 2060. Dat komt neer op 0,20
procent extra per jaar, wat beheersbaar is. Maar dan moet de politieke klasse
wél bepaalde keuzes willen maken.”

“Andere keuzes in ons belastingsysteem kunnen
geld vrijmaken om de extra kosten van de vergrijzing te dragen. Om een idee te
geven: in 2013 hing er een prijskaartje van bijna 22 miljard euro aan onze
(privé) pensioenen. Alleen al de notionele intrestaftrek, een genereus fiscaal
cadeau aan bedrijven, kost de staat 5,3 miljard per jaar. En onze politiek
vindt het doodnormaal dat we zoveel geld cadeau doen aan een deel van het
bedrijfsleven. De huidige regeringsonderhandelaars zullen geen jota wijzigen
aan de notionele intrestaftrek.”

Ambtenaren

De pensioenen in de privésector liggen
gemiddeld een stuk onder de pensioenen die ambtenaren ontvangen. Moet daarover
geen discussie worden gevoerd?

Wyckmans: “Laten we niet jaloers zijn op de pensioenen
van de ambtenaren, integendeel. Hun situatie is een voorbeeld dat het anders
kan. In de privésector zouden we werk moeten maken van hogere pensioenen. Maar
ik maak me geen illusies: de nieuwe ‘Zweedse coalitie’ ligt daar totaal niet
wakker van. Men wil vooral besparen op ambtenaren, op hun weddes en op hun
pensioenen.”

“Het blijft me verbazen en ergeren dat onze politiek niets wil doen
aan de wettelijke pensioenen als je weet hoeveel armoede er bij ouderen heerst.
Wie het debat over de pensioenen reduceert tot ‘het kost te veel’ ontkent de
schrijnende situaties van toenemende armoede, ook bij ouderen.”

Het SWT of brugpensioen staat politiek
sterk onder druk. En de nieuwe federale regering wil de regels nog verstrengen.
Geen goede zaak natuurlijk.

Wyckmans: “Ook zonder SWT zullen werkgevers nog altijd
oudere werknemers aan de deur zetten. Alleen vallen die dan terug op enkel hun
dop en missen ze de extra vergoeding die de werkgever moet betalen bij SWT. Het
is toch een publiek geheim dat 55-plussers nauwelijks kansen hebben om opnieuw
werk te vinden als ze hun job verliezen. En die mensen zouden we dan alleen nog
een werkloosheidsuitkering gunnen? Mij lijkt het een heilloze piste om het SWT
nog meer terug te schroeven dan al is gebeurd. Het enige wat je daarmee bereikt
is dat het goedkoper wordt om ouderen te ontslaan.”

Denis Bouwen

OESO: “België moet pensioenuitgaven verminderen”

Een recent OESO-rapport pleit ervoor dat ons land zijn
pensioenuitgaven zou verminderen om de overheidsfinanciën te saneren. “De OESO
maakt zich druk over het feit dat er een scheefgetrokken verhouding bestaat
tussen onze pensioenuitgaven en de bijdragen die daarvoor worden betaald”, zegt
Ferre Wyckmans. 

“Een instelling als de OESO vindt het maar niks dat bijvoorbeeld
periodes van werkloosheid en SWT (brugpensioen) worden gelijkgesteld voor de
berekening van het pensioen. Zowat één derde van onze pensioenuitgaven kan
worden gekoppeld aan gelijkgestelde periodes. We verzetten ons tegen het
snoeien in die gelijkgestelde periodes. Minder gelijkstelling betekent een nog
lager pensioen.”

Niet te hoog

“De wettelijke pensioenen zijn alleszins zeker niet te
hoog in België, wel integendeel. Het minimumpensioen voor een gezinshoofd
bedraagt bruto (!) amper 1.403 euro. Voor een alleenstaande of iemand met een
overlevingspensioen praat je over respectievelijk 1.123 en 1.105 euro. En het
gaat hier dus over een volledige loopbaan van 45 jaar. Kijk je naar het
maximumpensioen, ook op basis van een volledige loopbaan en steeds met een loon
boven de loongrens (!), dan praat je over een brutobedrag van 2.723 euro voor
een gezinshoofd en 2.178 euro voor een alleenstaande.”

“Op zich hebben politici een punt als ze zeggen dat we
meer bijdragen nodig hebben om de stijgende pensioenuitgaven te kunnen betalen.
Vandaar hun pleidooi voor méér mensen met een job en méér werknemers die langer
aan de slag blijven. Alleen is de praktijk is anders. Ook ouderen worden
ontslagen en wie ouder is geraakt minder snel aan een nieuwe baan.”

Verschenen in de editie september 2014 van Ons Recht, het ledenblad
van de vakbond LBC-NVK (www.lbc-nvk.be), een onderdeel van het ACV.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!