Wetenschap in dienst van welk landbouwmodel?

Embrapa (2) is de vogel met de twee erg ongelijke vleugels: een reuzenvleugel in dienst van de agrobusiness én een vleugeltje ter ondersteuning van de boerenlandbouw.

In het aprilnummer wordt concreet hoe de vleugels zich tot elkaar verhouden. Er staat een kort, maar interessant artikel over rivierbewoners van de Amazone en hun kennis van de biodiversiteit. Op de keerzijde staat een veel langer stuk over Embrapa’s onderzoek in de wereld van nanotechnologie en synthetische biologie (3).

Biodiversiteit in dienst van de homo economicus

De wetenschapper, Elíbio Rech, pakt uit met de enorme biodiversiteit van Brazilië, maar dan alleen met het oog op de mens. Het gaat hier om een antropocentrisme in de overtreffende trap. Alles staat ten dienste van de mens. De biodiversiteit van deze planeet heeft waarde op zich, maar alleen als zij ten nutte kan zijn van de mens en vooral om de economische expansie van Brazilië te vergroten.

Natuurlijk heerst in Europa bij de meeste wetenschappers dezelfde grondhouding. Alleen is er in Europa niet zo’n rijke biodiversiteit. Daarom dat Europese, Amerikaanse en Japanse bedrijven op de loer liggen om genen uit het Zuiden te stelen en te patenteren.

Genen van drie Braziliaanse spinnen in katoen

Onderzoekers van Embrapa, samen met de universiteiten van São Paulo (USP), Brasília (UnB) en het Instituto Butantan werken samen om het spinrag van drie Braziliaanse spinnen (één uit de Mata Atlântica, één uit Amazônia en één uit de Cerrado) via synthetische biologie in laboratoria na te maken. (4)

De draden van de spinnen zijn namelijk zo sterk dat ze vier keer hun eigen gewicht kunnen dragen. Een toepassing waar nu op gewerkt wordt, is om de genen van de spinnen in te pluggen in katoen, zodat de katoenvezels vier keer sterker zouden zijn.

Waarom eigenlijk? De veelvormigheid van leven op onze planeet heeft er al duizenden jaren geleden voor gezorgd dat er hennep bestaat. Al 6.000 jaar wordt de vezel hiervan gebruikt. De vezel is … vier keer sterker dan die van katoen.

Bovendien verhoogt de teelt van industriële hennep de biodiversiteit, terwijl die van katoen het leven doet afnemen. Hennep hoeft geen gif, terwijl 26 procent van alle insecticiden in de wereld voor de katoenteelt bestemd zijn.

‘Bio’fabrieken

Ze gaan nog verder. De productie van het spinrag in de laboratoria is rond. Zaak is nu om het zo vlug mogelijk in massa te produceren en te commercialiseren. Embrapa bestudeert de mogelijkheid om planten, micro-organismen en genetisch gemanipuleerde dieren te gebruiken als ‘biofabrieken’ voor deze draden. Soja, alweer soja, schijnt hier goed uit te komen. (5)

De genetisch gemanipuleerde Roundup Ready-soja van Monsanto kan dan nog eens extra gemanipuleerd worden om sterke vezels te produceren. Het ministerie van Defensie is al geïnteresseerd! Om de Groene Revolutie te ‘begeleiden’, zoals de militairen in de jaren zestig en zeventig tijdens de militaire dictatuur deden?

Het kan weer toeval zijn, maar een minuut opzoekingswerk op internet leert dat wetenschapper Rech, ‘o doutor soja’ (doctor soja), erg goed bevriend lijkt met de beslissingscentra van Monsanto en concurrent BASF.

In het debat of de Braziliaanse boeren na 10 jaar nog royalties moeten betalen aan Monsanto, neemt hij het onverdeeld op voor deze chemiereus. Als de royalties niet meer betaald zouden worden, dan dreigt Empraba 5 tot 10 miljoen dollar voor het gentechnologisch onderzoek kwijt te spelen (6).

Synergie van multinationals

Met geen woord wordt gerept over de (geopolitieke en macro-economische) belangen en de synergie van multinationals in de toepassingen van nanotechnologie (BASF, Bayer, Monsanto, Pfizer, Syngenta, Nestlé Kraft, Unilever, …) en synthetische biologie (Shell, BP, Marathon Oil, Chevron, ADM, Cargill, Bunge, Louis Dreyfus, Monsanto, Syngenta, Dupont, Dow, BASF, Merck, Pfizer, Bristol Myers Squibb, General Motors, Procter&Gamble, Marubeni, Amyris, Athenix, Codexis, Coskata, Genencor, Genomatica, Gevo, LS9, Masoma, Metabolix, Novozymes, Solazyme, Synthetic Genomics, Verenium, etc)

Laatste zin: “We gaan meerwaarde geven aan de nationale biodiversiteit”.

Dank u. Er zou misschien ook eens kunnen worden gedacht aan het stoppen van de vernietiging van dezelfde biodiversiteit. De productie van Roundup Ready-soja met vezels voor de industrie en het leger zullen de Cerrado en andere ecosystemen in versneld tempo doen verdwijnen.

Ik blijf het vreemd vinden dat sinds 1996 internationaal een hevig debat woedt rond de gevaren van gentechnologie, maar dat weinigen zich zorgen maken over de nog meer ingrijpende technologie en machtsconcentratie, die zich voltrekt. “Nanotechnologie en synthetische biologie, we wisten het niet”. (7)

Luc Vankrunkelsven

Luc Vankrunkelsven is medewerker bij Wervel vzw (Werkgroep voor een rechtvaardige en verantwoorde landbouw) en publiceerde in 2012 het boek ‘Legal! Optimisme-realiteit-hoop’ (ISBN 9-789081-486828), gebaseerd op zijn reizen en contacten in Brazilië, over de gevaren en uitdagingen van het heersende socio-economisch ontwikkelingsmodel dat steunt op agrobusiness.

Rio Pomba, 17 april 2013 (Internationale Boerenstrijddag)

Voetnoten

(1) Zie: ‘Veevoeder, een geschiedenis van interafhankelijkheid?’ in ‘Brazilië-Europa in fragmenten?‘, Wervel, 2010.

(2) www.embrapa.br

(3) Over nanotechnologie: http://centroecologico.org.br/novastecnologias/novastecnologias_1.pdf ;

(4) Over synthetische biologie: http://centroecologico.org.br ; http://www.etcgroup.org/upload/publication/603/03/synbiospanish_lite.pdf

(5) Zie ook artikel ‘Neoquímica, compromissa com a vida‘ in: ‘Legal! Optimisme–realiteit–hoop‘, Wervel, 2012.

(6) Zie: http://www.nature.com/news/monsanto-may-lose-gm-soya-royalties-throughout-brazil-1.10837

http://www.monsanto.com/improvingagriculture/Pages/how-are-we-doing-it.aspx

http://www.zoominfo.com/#!search/profile/person?personId=153655578&targetid=profile

http://www.myhealthwire.com/news/food/119

(7) Een interessant boek dat de sluier licht van het lobbywerk van de gentechindustrie, zowel in de Europese Unie als in Brazilië: ‘Agro-Gentechnik: Die Saat des Bösen. Die schleichende Vergiftung von Böden und Nahrung‘. Emu-Verlags- und Vertriebs-GmbHh, 2008. ‘Transgênicos: as sementes do Mal. A silenciosa contaminação de solos e alimentos‘, Expressão Popular, 2008 e 2012.