Beste regering,

Ik las met steeds toenemende ongerustheid de regeringsplannen met het oog op het hervormen van de arbeidsmarkt en dit is ook de reden waarom ik begonnen ben aan deze open brief. Ik ben er immers van overtuigd dat de maatregelen die u neemt net de tegenovergestelde effecten gaan bereiken als wat maatschappelijk wenselijk is.

Als ik kijk naar hoe onze arbeidsmarkt momenteel functioneert dan zie ik voornamelijk drie grote problemen die de huidige werking verstoren:

1. Een stroef en complex regelgevend kader waar slechts enkelen hun weg in kunnen vinden;

2. Organisaties die geen oplossingen kunnen vinden voor hun problemen door starre structuren;

3. Steeds meer mensen die uitvallen door burn-outs, depressies,… mede (of voornamelijk?) veroorzaakt door een aantal evoluties op onze arbeidsmarkt.

De oplossingen die u voorstelt zullen geen antwoord kunnen bieden op (de combinatie van) deze drie problemen. Zo zorgt u voor extra flexibiliteit (of wendbaarheid zoals u het graag zelf noemt) voor de ondernemingen, maar holt u hierbij volkomen de inspraakmogelijkheden van de werknemers uit. Als tegengewicht voor deze toegenomen vraag naar “wendbaarheid” van de werknemer uit naar de onderneming toe, stelt u enkel een aantal “werkbaar werk”-maatregelen voor die op korte termijn nauwelijks impact zullen hebben of uitsluitend gericht zijn op specifieke groepen. U voelt mij al komen, dit is het ideale recept om een toenemend aantal conflicten te creëren tussen werkgevers en werknemers en de werkbaarheid voor de werknemers verder te laten afnemen, met alle negatieve gevolgen daaraan gekoppeld. Bovendien veranderen uw maatregelen niets aan het hopeloos complex geheel van regels die onze arbeidsrelaties nu beheersen. Bijgevolg zou ik aan u een oproep willen doen om werkelijk moedige beslissingen te nemen.

Eerst en vooral, durf naar een radicale vereenvoudiging van de Arbeidswet te gaan door louter één basissysteem te voorzien en alle uitzonderingssystemen en kleine regeltjes af te schaffen, behalve een (aantal) uitzondering(en) voor gevallen van overmacht. Als basissysteem kan hierbij gedacht worden aan de vaste 38-urenweek waarbij er een verbod is van zondag-, feestdagen- en nachtarbeid,… Via collectieve arbeidsovereenkomst kan dan van dit basissysteem afgeweken worden zonder dat dit aan inperkende regels is gebonden. Op deze manier creëert u extra flexibiliteitsmogelijkheden, zorgt u voor een radicale vereenvoudiging van het arbeidsrecht, bouwt u een garantie in dat er rekening zal gehouden worden met de verzuchtingen van de werknemers en zorgt u er tot slot ook voor dat maatwerk voor de specifieke noden van individuele ondernemingen mogelijk is. Niets dan voordelen dus. Bij impasses tijdens het onderhandelen van dergelijke cao’s kan u dan eventueel een beroep doen op een sectorale verzoeningscommissie en, als deze commissie geen soelaas biedt, de zaak uiteindelijk doorverwijzen naar een sociaal bemiddelaar van de FOD WASO.

Veranker daarnaast ook de werkbaar werkprincipes in de arbeidswetgeving. Zorg ervoor dat ondernemingen dienen te streven naar het geven van werkbaar werk aan hun werknemers, namelijk werk dat motiverend, lerend, fysiek en psychisch haalbaar is en waar er een balans is tussen werk en privé. Koppel hier zowel positieve als negatieve gevolgen aan. Concreet ben ik aan het denken aan een bijdragevermindering of –vermeerdering afhankelijk van de resultaten die een onderneming haalt op het vlak van werkbaarheid. De opvolging hiervan kan dan geregeld worden door de sociale balans uit te breiden met een aantal parameters en deze bijdragevermindering- of vermeerdering te koppelen aan de mate waarin men boven of onder het gemiddelde resultaat op nationaal (of sectoraal) vlak zit.

Ik hoop dat ik u met deze twee ideeën inspiratie gegeven heb en u overtuigd heb om een aantal zaken volledig anders aan te pakken. Ik koester echter weinig illusies.

Iwein Beirens,

Een teleurgestelde en ongeruste burger