Strafbare feiten genuanceerd

De nieuwe wetswijziging zorgt ervoor dat elke vorm van seksuele uitbuiting strafbaar wordt. Een andere afschrikmethode is de invoering van hogere boetes. De daders riskeren in het vervolg boetes die zich per slachtoffer vermenigvuldigen. Kortom hoe meer slachtoffers ze maken, hoe meer schadevergoeding ze moeten ophoesten.

Jozef De Witte, directeur van het Centrum voor Gelijke Kansen en Racismebestrijding, legt uit dat deze ontmoedigingstactiek de daders pakt waar het zeer doet. In hun portemonnee dus. Daders mogen zich verwachten aan zowel hogere boetes als de inbeslagname van hun goederen.

Ondersteuning slachtoffers mensenhandel

Per gewest wordt een gespecialiseerd centrum gefinancierd door de federale regering, de gemeenschappen en gewesten voor de opvang en begeleiding van slachtoffers van mensenhandel. In het Vlaams Gewest is dit de NGO Payoke te Antwerpen. Payoke verschaft opvang en gespecialiseerde juridische, psycho-sociale en administratieve begeleiding aan slachtoffers van mensenhandel en neemt deel aan de strijd tegen personen of netwerken die mensenhandel bedrijven.

Woordvoerster Solange Cluydts waarschuwt dat de impact van de wetswijzing nog moeilijk in te schatten is. De verhoging van schadevergoeding die daders moeten betalen aan meerdere slachtoffers in het dossier is in theorie een goede zaak. Of dat ook in elk dossier realiteit zal worden, is af te wachten.

Momenteel ziet Payoke het nog steeds gebeuren dat veel daders, eens ze opgespoord en veroordeeld zijn, helemaal geen schadevergoeding betalen. Of de strengere wet erin zal resulteren dat er meer mensen naar hulporganisaties als Payoke worden doorverwezen, dat moet de toekomst uitwijzen.

Toch is Payoke best te spreken over het huidige federaal beleid. “Het Belgisch beleid inzake mensenhandel is op papier een goed voorbeeld voor andere Europese landen,” zo meldt Cluydts. “Mochten alle betrokken actoren in de bestrijding van mensenhandel zich constant aan dit geschreven woord houden, dan zou er een gunstig klimaat ontstaan om mensenhandel aan te pakken.”

De slachtoffers van mensenhandel die uiteindelijk worden doorverwezen naar Payoke voor begeleiding, vormen slechts het topje van de ijsberg. “Het huidige profiel van onze slachtoffers betreft voor ongeveer 50 procent zaken van seksuele of economische uitbuiting.” Dit hangt nauw samen met de doorverwijzing vanuit eerste opvang. “Voert de politie in een bepaald gebied meer controles uit op seksuele uitbuiting, dan komen er meer slachtoffers met dat profiel bij ons terecht,” verklaart Cluydts.

Internationale bestrijding uitbuiting

Radicale bestrijding van mensenhandel vraagt niet alleen om een grondige federale aanpak, maar logischerwijze ook om een degelijke internationale samenwerking. Vanaf april is een EU-richtlijn van kracht gegaan rond de preventie en bestrijding van mensenhandel. De EU wil gemeenschappelijke indicatoren opstellen om slachtoffers van mensenhandel beter op te sporen.

Hierbij wil ze rekening houden met de verschillende genderspecifieke redenen waarom mannen en vrouwen de mensenhandel ingedreven worden.

Verder spoorde deze richtlijn aan tot het opzetten van een beter informatienetwerk voor slachtoffers en een doorverwijssysteem voor slachtoffers naar de betrokken diensten. Tenslotte moeten de verschillende nationale overheden hun bestrijdingsbeleid op het gebied van mensenhandel beter op elkaar afstemmen.

Een voorbeeld van dergelijk (juridisch administratief) samenwerkingsverband is Eurojust. Eurojust is een in 2002 opgericht agenschap van de EU. Het moet de samenwerking tussen nationale autoriteiten in hun strijd tegen ernstige grensoverschrijdende criminaliteit ondersteunen en elke fase van strafrechtelijke onderzoeken en vervolging coördineren.

Een voorbeeld van een operatie waar Eurojust bij betrokken was, is operatie Linus (2008). Mensenhandel ging in dit dossier hand in hand met andere vormen van georganiseerde misdaad. De criminele organisatie werd geleid vanuit Napels. Vanaf begin 2008 stelde men vast dat er vanuit Nigeria opvallend veel vrouwen werden verhandeld om tot prostitutie te worden gedwongen in Amsterdam.

De opbrengst van de prostitutie werd gebruikt voor de massale aankoop van cocaïne uit Colombia. Deze drugs werden op hun beurt vanuit Colombia naar Europa gesmokkeld. Ook België was betrokken in dit dossier, samen met Nederland, Frankrijk, Spanje, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Daarnaast was een aantal niet-Europese landen betrokken. Zestig personen werden in deze zaak gearresteerd.

Hopelijk blijft België, en met haar de rest van de EU, sleutelen aan een steeds beter concreet actieplan, waardoor het aantal gevatte en veroordeelde daders stijgt en ze hun door deze uitbuiting verworven rijkdommen in rook op zien gaan.