In de huidige crisisperiode, een van de vele in de neergaande kapitalistische conjunctuur, komen we steeds meer tegen dat niet alleen werknemers (“je bent geen teamplayer, je denkt niet in de lijn van het bedrijf”) maar ook werklozen (“je wilt niet, je zoekt niet hard genoeg”) als “schuldigen” worden aangewezen in plaats van het systemisch probleem als voornaamste oorzaak aan te wijzen. Hierbij het verhaal van een goeie vriendin.

“Gisteren had ik een sollicitatiegesprek in Brussel en toevallig was ik op de website van de NMBS (ik was naar opties aan het zoeken om op de goedkoopste manier van A naar B te geraken gezien men het busvervoer ernaartoe volledig geschrapt heeft en ik daar een bijscholing wil doen) gestoten op het feit dat je als werkzoekende recht hebt op een goedkoop ticket als je een sollicitatiegesprek gaat doen. Op de website staat dat je een bewijs moet gaan halen bij de VDAB en daarmee dan je ticket kan kopen bij de NMBS (1 Euro heen, 2 Euro heen en terug). Ik wandel dus de dag voor het gesprek gemoedelijk het VDAB-kantoor binnen en tot mijn verrassing zijn beide mensen aan het onthaal vrij.

Ik vertel dus dat ik een sollicitatiegesprek in Brussel ga doen en dat ik dus graag de korting op het openbaar vervoer zou willen hebben. Zij vraagt me naar een schriftelijk bewijs. Ik frons mijn wenkbrauwen waarop haar gezicht al gelijk vertrekt en ze op een heel wat minder vriendelijke toon doorgaat ‘zeg me nu niet dat je dat niet bijhebt’. Ik voel me al wat ongemakkelijk en antwoord dat ik dat dus niet wist. Plots echter denk ik er aan dat ik haar de uitnodiging wel via mijn smartphone kan laten zien. Ook dat maakt haar niet vrolijker. Op dezelfde verwijtende toon laat ze me weten dat dit niet de procedure is en dat als ik dat niet wist ik maar eerst eens had moeten naar hen komen om dit te vragen. Als ik aanhaal dat ik de site van de NMBS erop heb nagelezen en dat er daar niets over vermeld staat, wordt er kortaf geantwoord dat de NMBS dit niet weet. Ik maak haar erop attent dat ik eigenlijk niet gediend ben met afgesnauwd te worden voor iets dat ik niet wist waarop ze dan uiteindelijk toch wat vriendelijker wordt en ze antwoordt dat ik eens moest weten hoeveel mensen er zonder die papieren zich bij haar melden.

In plaats van dus de conclusie te maken dat er met hun communicatie naar de werkzoekenden toe misschien iets schort, wordt dus de werkloze geblameerd. Het feit dat tijdens de infosessies waar elke nieuwe werkloze naartoe moet, er met geen woord gerept wordt over deze middelen, is blijkbaar ook geen stof tot nadenken. Het komt dus weer maar eens erop neer dat je als modale mens niet mag verwachten dat men jou zal informeren over je rechten, maar dat je het allemaal maar zelf moet uitzoeken en dat als je dat dan al doet, je niet mag verwachten dat men je van overheidswege een helpende hand zal toesteken. Nee, eerder had ik het gevoel dat ik als werkzoekende al blij mocht zijn met de uitkering die ik krijg en dat ik voor de rest hen niet te veel mag lastigvallen.

Het is ook niet de eerste keer dat dit gevoel me bekruipt. Ik had bij een van de gesprekken waar ik werd voor opgeroepen, gevraagd of iemand eens mijn sollicitatiebrief wou doornemen en me misschien advies kon geven in verband met sollicitatiegesprekken. Op dat moment was er nog niet duidelijk welke externe partner dit voor de VDAB ging doen, dus moest ik wachten tot einde november. Toen ik de daarop volgende keer opnieuw tot een gesprek werd uitgenodigd, werd me gezegd dat ze niet dachten dat ik dit nodig had. Ik was nog niet zo lang werkloos (ik vind persoonlijk 5 maanden werkloosheid wel vrij lang) en ik kende de kanalen. Het feit dat de VDAB hun nieuwe partner Randstad voor elke werkzoekende die ze gaan ‘helpen’ moeten betalen, wordt terloops vermeld. Maar een goed verstaander heeft aan een half woord genoeg. Het is crisis en ook de staat moet besparen en dus tracht de VDAB en de RVA ons, de werklozen zo weinig mogelijk te ondersteunen. Ik mag dus niet gaan bijstuderen om mijn kansen op de arbeidsmarkt te verhogen, tenzij het in mijn vrije tijd is of ik dit helemaal zelf financier (weer hetzelfde verhaal, ben nog niet lang genoeg werkloos EN ik ben te hoog geschoold). Er wordt daarbij geen rekening gehouden met het feit dat dat een onmogelijkheid is voor een alleenstaande.

Dan gaan we die partner van de VDAB eens wat dichter bekijken. Ook met hen heb ik al een langlopende verhouding. Eerst dus het ‘positieve’. Randstad heeft me al verschillende keren aan een job geholpen. De eerste job die ze me bezorgden was bij een kartonnagefabriek. Men waarschuwde me dat de directe bazin geen gemakkelijke was…het feit dat men op zeer regelmatige basis een andere interimmer moest vinden voor de job, deed hun niet erover nadenken om de werkgever te confronteren met dit probleem, ze stuurden gewoon steeds iemand anders. Money matters, people don’t. Deze keer was het dus mijn beurt. Ik heb het toch 4 maanden uitgehouden, maar heb dan uiteindelijk zelf maar gevraagd na de zoveelste deemoediging van de directiesecretaresse om me te bevrijden uit deze dead-end-job.

Waarom niet vroeger? Ik ben opgegroeid met het idee dat ik al blij mag zijn met een (goedbetaalde) job en ben dus altijd bang geweest om uit een job te stappen omdat ik ervan overtuigd was dat ik mijn kansen op de arbeidsmarkt ermee zou verminderen, slechte naam, zwarte lijst, schrapping door de VDAB etc. De daaropvolgende job die Randstad me bezorgde was in Nederland in een transportbedrijf. Ik heb er 6 maanden gewerkt onder interimcontract en toen ik terug uit vakantie kwam stond er op mijn antwoordapparaat dat ik de volgende dag niet meer moest gaan werken. Leuk. Dat was in 2000 en 2001. Na deze 2 ervaringen ben ik naar de vakbond gestapt en heb hen gevraagd actie te ondernemen, maar gezien het hier steeds om (langdurige) interimcontracten handelde, konden zij niets voor me betekenen.

In 2010 kreeg ik opnieuw werk aangeboden via Randstad. Deze keer bij een multinational gekend voor zijn taktiek van 2 jaar lang tijdelijke werkkrachten aan te houden en ze dan te vervangen door nieuwe. Toch accepteerde ik de functie. Ik wou toch wel eens weten hoe dat zo verliep bij een multinational. Dat is echter een ander verhaal. Ik moest dus eerst 3 maanden via een interimcontract bij hen werken en zou dan vervolgens halfjaarlijkse contracten van hen krijgen. Die 3 maanden bleken echter geen 3 maanden te zijn. Onder 3 maanden worden 90 dagen geteld aan 5 werkdagen per week, wat dus neerkwam op iets meer dan een extra maand die men verwachtte die ik onder interimcontract moest uitdoen. Ik weigerde en eist om na 3 kalendermaanden over te schakelen naar tijdelijke ‘vaste’ contracten.

Je kan je dus al voorstellen dat ik nu ik terug werkzoekende werd, weinig gemotiveerd was om me weer via Randstad of enig ander interimbureau tewerk te laten stellen. Na echter 3 maanden werkloosheid, merk je toch dat er geen weg omheen is en stap je weer dat interimkantoor binnen. Mijn twijfels worden gelijk geaffirmeerd wanneer men me vraagt of ik wil concurreren met de jongerenbanenjobs wat erop neer komt dat ik dezelfde looneisen moet stellen. Ik weiger. Wanneer ik een andere keer het kantoor binnenstap zit er iemand die ik niet ken en wordt me weer duidelijk hoe leuk het voelt om afhankelijk van hen te zijn. De dame in kwestie is me duidelijk aan het betuttelen. Gelukkig (voor mij) komt iets later de bekende dame binnen die dan de eerste erover informeert dat ik ‘een goede’ ben. Dan pas worden me potentiele werkmogelijkheden aangeboden.
 
Wat kan ik uit mijn eigen persoonlijk wedervaren als werkzoekende dus concluderen? Ik zal het zelf moeten regelen, want de diensten die me aan werk moeten helpen, zijn duidelijk weinig bezig met het heil van de werkzoekende. Dit gaat echter samen met een arbeidsmarkt die momenteel een ruime keuze aan werkzoekenden heeft, die weinig gemotiveerd is om te investeren in werknemers waardoor de eisen moordend hoog liggen. Ik denk dat ik dus nog wel wat langer werkloos zal zijn…”