‘Sommige seizoensarbeiders hebben zelfs geen geschreven contract’

Ook dit jaar stelde de suikerrietkap in Nicaragua heel wat mensen te werk. Onder de hete zon kloppen de kappers vaak lange dagen en werken ze tot zes dagen per week. Van de zes suikerfabrieken zijn er maar drie met een actieve vakbondsaanwezigheid. Ingenio Monte Rosa, de suikerfabriek in de buurt van Chinandega in het noordwesten van het land; is één van de drie.

Arbeidscontract

Op het lokaal van de vakbond Ramón Salvatierra staan veel mensen aan te schuiven. “We komen hier vandaag ons arbeidscontract tekenen. Vijftien dagen geleden zijn we ons komen aanbieden, vorige week werden we medisch gekeurd en vandaag tekenen we”, vertelt Jaeli Maciel Correa. Ze is zichtbaar blij met haar contract voor 10 maanden.

Intussen is de dagelijkse suikerrietkap iets verderop al begonnen. “Het kappen van het riet is eerder een werk voor mannen. Vrouwen helpen vooral met het verzamelen van suikerstengels die voor het aanplanten van nieuwe velden worden gebruikt”, licht de algemene secretaris Julio Montes toe.

Lange dagen

Arlen is één van die vrouwen. Haar dag begint vroeg omdat ze naast haar werk ook huishoudelijke taken verricht. “Mijn dag begint al om drie uur. Dan sta ik op om het eten voor mij en mijn man klaar te maken. Niet alleen ontbijt, ook de lunch voor tijdens het werk”, vertelt Arlen. Elke werkdag laat ze haar drie kinderen, van elf, negen en acht jaar, thuis achter. Gelukkig kan haar schoonmoeder op hen letten. Om vijf uur houdt de bus van Ingenio halt in haar dorp en stapt Arlen op. Om twintig voor zeven is ze aan haar dagtaak begonnen. De bus moet namelijk eerst een heuse tocht afleggen om alle arbeiders op te kunnen halen. 

“Het is nu al het zevende jaar dat ik hier kom werken”, vertelt ze. “Ik werk telkens met een contract van elf maanden. Mijn man werkt hier ook, maar met een contract van zes maanden als suikerrietkapper. De andere maanden moet hij op zoek naar andere jobs op andere landbouwbedrijven”, gaat ze verder.

Zon en uitdroging

De suikerfabriek betaalt Arlen, net als haar collega’s, naar gelang hoeveel suikerstengels ze verzamelt. Per 50 bundels verdienen ze 60 Cordobas, ongeveer 2,3 dollar. Elke dag moeten de arbeidsters minstens 150 bundels van telkens 30 stengels verzamelen. Dat duurt meestal tot twee uur ´s middags. Daarna brengt de bus Arlen samen met de andere arbeiders terug naar huis. Gewoonlijk komt ze tussen drie en vier uur in het dorp toe. “Zo gaat het elke dag, van maandag tot zaterdag. Alleen zondag hebben we vrij. Gelukkig heeft de vakbond ervoor gezorgd dat zondag ook uitbetaald wordt. Het werk valt al bij al wel mee, al staan we heel de dag in de blakende zon,” zegt Arlen. 

Daardoor wordt het soms schroeiend heet op het suikerrietveld. Gelukkig komt de gezondheidsmedewerker langs om Arlen en haar collega’s een beker bolí, een drank met fruitsmaak, aan te bieden. “Om uitdroging tegen te gaan raden we iedereen aan om minstens 2 liter te drinken. Ik heb een ruime voorraad bij mij. In geval van een flauwte of uitdroging, hebben we zelfs een serum bij de hand”, legt de medewerkster uit. 

Sociale verwezenlijking

Terug in het vakbondslokaal maakt algemene secretaris Julio Montes de balans op. In Nicaragua moeten alle suikerbedrijven de sociale akkoorden respecteren. “Dat wil zeggen dat alle arbeiders en arbeidsters aangesloten zijn bij de sociale zekerheid, dat zij beschermingskledij krijgen, enzovoort”, zegt Julio. Zijn vakbond heeft ook bedongen dat de arbeiders op het veld een dagelijkse compensatie van 32 Cordoba, iets meer dan één dollar, voor het eten krijgen. Zo´n arbeidster nu verdient, dat zal rond de 230 dollar per maand schommelen. Dat is alvast meer het wettelijk minimumloon van 120 dollar. 

Toch gaat het er niet overal in de sector zo aan toe. “De lonen bij onafhankelijke producenten van suikerriet zijn vaak problematisch. Daar hebben seizoenarbeiders soms geen geschreven contract. Samen met de vakbonden van de andere suikerbedrijven hebben we ervoor gezorgd dat alle suikerfabrieken van hun zelfstandige toeleveranciers moeten eisen dat alle werknemers ook bij de sociale zekerheid worden ingeschreven. In de gemengde commissie van suikerbedrijf en vakbond kijken we erop toe dat deze wettelijke bepaling wordt toegepast”, besluit Julio.

15 april 2015 
Auteur: Wim Leysen 
Contact: Anke.Leflere@fos-socsol.be