December 2011. Duizenden mensen zamelden geld in om de stille moordenaar die diarree is voor kinderen onder de 5 jaar aan te pakken. De opbrengst besteedde Rode Kruis-Vlaanderen aan projecten in Nepal, Namibië, Haïti, Burundi, Malawi, Mozambique, Zuid-Afrika en Oeganda.

In Oeganda sterven er jaarlijks 90.000 kinderen per jaar aan diarree. An Vanderheyden heeft als afgevaardigde van Rode Kruis-Vlaanderen in Oeganda de opstart van een water- en sanitatieproject van dichtbij opgevolgd.

Bezint eer ge begint
Het eerste half jaar is vooral voorbereidend werk. Studie van beschikbare cijfers zoals toegang tot water, aantal diarreegevallen, aantal toiletten beschikbaar in een gemeenschap, aantal toiletten in een school tegenover het aantal leerlingen… Daar horen ook technische studies bij om na te gaan of er sowieso water aanwezig is in de ondergrond en welke technische opties mogelijk zijn.

Aangezien we als Rode Kruis niet op een eiland werken, gingen we in deze maanden ook langs bij andere organisaties die ervaring en terreinkennis hebben zoals o.a. Unicef en Jaica (Japanese ontwikkelingssamenwerking). We bekeken waar zij de komende jaren actief zijn, of ze eigen studie materiaal beschikbaar hebben en welke lessen zij geleerd hebben uit de voorbije jaren.

Onze partner in Oeganda –het Oegandese Rode Kruis- heeft al jaren ervaring met Water- en Sanitatieprojecten. Dus ook hun ervaring, zwaktes en sterktes werden geanalyseerd. Op basis daarvan werd beslist om naar het Oosten van Oeganda te gaan: een streek met een hoge nood, waar geen andere ngo’s werkzaam zijn.

En… actie!
Eens de concrete plannen ontworpen zijn met bijhorend budget wordt dit vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst waarin duidelijk staat wie welke rol op zich neemt. Vanaf dan gaat de bal op het terrein aan het rollen: een wateringenieur wordt aangenomen, vrijwilligers worden geselecteerd en getraind. Educatieve materialen worden besteld. We zijn dan juli 2012.

Teach what you preach
De vrijwilligers, die zelf uit de dorpgemeenschappen komen, krijgen een aantal weken de tijd om hun eigen huis tot een modelhuis om te toveren: met een goed toilet, een droogrek (zodat de afwas niet op de grond wordt gezet), een afvalput, een dierenhuis (zodat de dieren niet in de zelfde ruimte als de mensen wonen), een lokaal ‘kraantje’ (waar je je handen kan wassen) en een degelijke badkamer en keuken.

Eens hun eigen huis op orde is, trekken ze naar de buren en het dorp. Ze doen dit samen met de lokale leiders. Om mensen te overtuigen om bijvoorbeeld een toilet te gebruiken, krijgen ze een fotoset van het Rode Kruis. Sommige vrijwilligersgroepen kiezen om ook gebruik te maken van drama en dans.

Vrouwen en geld
Pas wanneer een volledig dorp niet meer in de natuur zijn behoefte doet, maar elk huis een toilet heeft, gebruikt en onderhoudt en zodra de basishygiëne verbeterd is (afval wordt verzameld, water wordt bewaard in een gesloten pot, handen worden gewassen na een toiletbezoek), begint het Rode Kruis over het bouwen van waterpunten.

Het dorp kiest verantwoordelijken – het watercomité – en zij krijgen een training van het Rode Kruis. Dit comité moet voor de helft uit vrouwen bestaan. Minstens een vrouw moet een verantwoordelijke positie (voorzitter, penningmeester of secretaris) bemannen. Vrouwen lijken betrouwbaar met geld te zijn, want de meeste penningmeesters zijn vrouwen. Ondertussen zijn we oktober.

Water is Leven
De laatste maanden, november-december-januari, zijn vooral gebruikt om de eerste reeks waterpunten te maken. In Oeganda zijn dat voorlopig 15 waterputten (die tot 80 meter diep zijn), bronnen en ondiepe bronnen. Momenteel wordt de waterkwaliteit getest door een onafhankelijk testbureau.

Water is niet gratis
De komende maanden worden brommermecaniciens opgeleid om ook waterpompen te kunnen repareren. Men installeert ‘water accountability borden’. Op deze borden wordt aangegeven wie maandelijks betaalt. Meest kwetsbaren – aangeduid door de gemeenschap – worden hiervan vrijgesteld. Elke familie betaalt maandelijks een heel klein bedrag dat gebruikt wordt om herstellingen uit te voeren, zodat de waterpunten jaren en jaren kunnen gebruikt worden.

Een toost op Wereldwaterdag!