Multilaterale ontwikkelingsbanken als de Wereldbank of de Europese Investeringsbank werken vaak samen met regeringen en bedrijven die megaprojecten plannen in ontwikkelingslanden.

Zo hebben Nederlandse, Finse en Centraal-Amerikaanse banken de Agua Zarca-dam in Honduras meegefinancierd. Milieuactivist Berta Cáceres werd in maart vermoord omdat ze tegen deze dam protesteerde.

De organisaties in de coalitie, waaronder Human Rights Watch en Oxfam, vinden dat de financiële instellingen ook een verantwoordelijkheid hebben als de rechten van de lokale bevolking worden geschonden bij de uitvoer van zulke ontwikkelingsprojecten.

“Global Witness noemt 2015 het slechtste jaar voor grond- en milieubeschermers, met een recordaantal van 185 vermoorde activisten in 16 landen”, zo staat te lezen in de petitie die de 150 ngo’s ondertekenden.

Ethiopië

De bekende zaak van Berta Cáceres is geen alleenstaand geval. Soleyana Gebremichael , een Ethiopische blogger, beschrijft de situatie in haar land: “De laatste tien jaar is het middenveld gekrompen, als gevolg van twee verregaande wetten in 2009.”

Gebremichael, die in 2015 samen met haar collega’s van Zone 9 de Internationale Prijs voor de Persvrijheid ontving, stelt dat ontwikkelingsbanken moeten samenwerken met ngo’s, zodat het middenveld een manier heeft om indirect druk te zetten op regeringen.

Banken werpen vaak tegen dat ze alles doen wat ze kunnen, verklaart Jessica Evans, expert bij Human Rights Watch.

“In het geval van Oezbekistan vertelden de functionarissen van de Wereldbank dat ze achter gesloten deuren bij de regering hun bezorgdheid hadden geuit over de aanvallen tegen onafhankelijke mensenrechtenactivisten die toezien op gedwongen arbeid en andere schendingen in de landbouwsector. Dat had hoegenaamd geen impact”, legt ze uit.

Samenspel

Hoe kan het zo ver komen? Mandeep Tiwana, beleidsdirecteur van Civicus, legt de schuld bij een verstrengeling tussen politiek en economie. “Staten besteden hun verantwoordelijkheden steeds meer uit… Dit leidt tot meer corruptie als gevolg van samenspel tussen de elites. Wanneer organisaties deze relaties tussen verschillende elites proberen bloot te leggen, worden ze aangevallen.”

Volgens hem steunen ontwikkelingsbanken op groei gerichte ontwikkelingsprogramma’s, zoals in Ethiopië, waarbij ze andere kwesties negeren. Een neoliberaal paradigma ligt aan de basis van het probleem, meent Tiwana.

De internationale organisaties die aan de alarmbel trekken, zijn meer geïnteresseerd in de praktische oplossing dan in de historische oorzaken. Voor hen moeten banken systematisch nagaan hoe het zit met het klimaat voor vrije meningsuiting en het recht op vereniging. Deze analyse moeten ze dan integreren in hun ontwikkelingsstrategie voor een bepaald land, en implementeren.

Aziatische Infrastructuurinvesteringsbank

Er dienen zich nieuwe conflicten aan met multilaterale banken in het Oosten, zoals de Aziatische Infrastructuurinvesteringsbank. Deze nieuwe speler op de markt wordt ook genoemd in de petitie.

Enkele maanden geleden wees Amnesty International erop dat mensenrechtenstandaarden geen prioriteit zijn van deze bank. Een “race naar de bodem” inzake mensenrechten bij ontwikkelingsprojecten is een groot gevaar in de ogen van de coalitie.

Bron: What can Development Banks do to Protect Human Rights?