Brazilië, Favela's, Favela, Brazil, Copa Favela 2014 -

Welkom in de favela

donderdag 12 december 2013 15:46
Spread the love

Een kleine oefening: neem een willekeurige reisgids over Rio de Janeiro. Zoek de volgende buurten op: ‘Complexo do Alemao’,  ‘Penha’, of ‘Rocinha’. Weinig kans dat je iets terug vindt. Nochtans zijn het de grootste wijken in Rio, waar het het merendeel van de Cariocas – de inwoners van Rio-  wonen. Het antwoord op dit raadsel is simpel: deze buurten zijn geen wijken, maar favela’s.

In dezelfde reisgids zal je wel steevast een bladzijde over de favela’s vinden, met een paragraaf die iets zegt in de zin van:  Dankzij films als Cidade de Deus en Tropa de Elita hebben we een beeld van het alledaagse leven in de favela’s gekregen. Vooral voor de opgroeiende jeugd is het een stadsjungle waar alles draait om drugs, sex en wapens. De maffia is er de baas en criminaliteit voert de boventoon”.

Welnu, mijn eerste twee weken Rio zijn achter de rug, en ik ben enorm van mijn eerste woonplaats, de favela ‘Complexo do Alemao’, gaan houden. Dit soort omschrijvingen van een favela maakt me dan ook ontzettend boos. Het is me namelijk nu al overduidelijk dat het alledaagse leven van de jongeren niet om drugs, sex en wapens draait, maar om school en werk. En om verliefdheid en liefde, maar dan net op dezelfde manier zoals bij onze pubers het geval is. De enige wapens die je hier ziet, zijn die van de politie. Mijn vraag ‘is dit nu echt een favela?’ die ik wel drie keer gesteld heb de eerste dagen, was absurd voor de bewoners hier (euhm-wat denk je dan, dat je in Europa bent?), maar niet zo absurd vanuit het standpunt van een gringo dus.

Het was ‘vroeger’ inderdaad wel anders.  In 2008 begon de regering met ‘de pacificatie’ van de buurten, een grootschalig project waarbij speciale politie-eenheden gecreeërd werden die komaf moesten maken met de drugstrafiek en criminaliteit in de wijk, en dat wel wel degelijk resulteerde in een sterk verminderde criminaliteit.  Maar de regering is allesbehalve een heilig boontje: in tegenstrijd met de pacificatie is er namelijk de voortdurende achterstelling en verwaarlozing van deze favela’s. Favela bewoners zijn verstoken van vele basisvoorzieningen, zoals openbaar vervoer, onderwijs en gezondheidszorg. In die zin verschilt de favela dus wel heel erg van de ‘stadswijken’: er is heel, heel veel kansarmoede.

Tansport naar het centrum van de stad bijvoorbeeld, is voor de favela bewoners in het noorden van de stad nog enigzins doenbaar, gezien de elite in het centrum hen nodig heeft om de voor hen te vuile baantjes als schoonmaker en straatveger in te vullen. In het weekend echter, leidt de metrolijn die hier begint, niet tot het strand. De bewoners passen namelijk niet in het plaatje van het mooie Rio die de regering wil tonen: de veelbesproken liposucties en borstvergrotingen kunnen zij zich niet veroorloven, noch de lekkere caipirinhas verkocht aan veel te hoge prijzen.

Scholen zijn er heel weinig: het idee is daarachter is dat ongeschoolde mensen minder snel in opstand zullen komen. En in die opzet zijn ze wel degelijk geslaagd: de favela bewoners hebben niet deelgenomen aan de massaprotesten in juni, hoewel net daar de onrechtvaardigheid het grootst is.  Kinderen worden in de school, maar ook door hun ouders, vanaf hun eerste levensjaar ingepeperd dat ze nooit iets zullen kunnen bereiken. Dit soort fatalisme verlamt.

Nochtans zouden de bewoners trots mogen zijn op hun cultuur, want het zijn net de favela’s die Rio ‘a cidade maravilhosa’ maken: alle cultuur, muziek en dans ontstaan namelijk in de favela, en pas daarna nemen de hippe centrum wijken het over.  Het maakt me dus ontzettend, ontzettend kwaad als er een favela weer maar eens omschreven wordt als “daar waar de beschaving eindigt en de jungle begint”.  Een betere omschrijving zou zijn: “daar waar de echte hartelijkheid en de bruisende cultuur van Rio begint.”

Later meer… over samba, over mannen en vrouwen en vrouwen en mannen, over zwart en wit en bruin en nog veel, veel meer.

take down
the paywall
steun ons nu!