De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Welke toekomst voor feminisme?
Feminisme -

Welke toekomst voor feminisme?

zondag 15 mei 2011 15:10
Spread the love

Een tekst van me van bijna een jaar geleden, ruim verspreid maar hier nog niet. Ik deel het omdat ik vind dat het nog een hele weg af te leggen heeft.

Discussietekst: ‘Welke toekomst voor feminisme’?

Weinig onderwerpen beroeren zo de gemoederen en polariseren zo sterk de meningen als feminisme. Op deze wereld is er vrijwel niemand zonder mening erover. Dat komt omdat iedereen een uitgesproken idee heeft over de verhoudingen tussen mannen en vrouwen (en eventuele mensen daartussen, afhankelijk van wie oordeelt).

Voor alle duidelijkheid: ik heb hier niet tot doel om mensen tegen me in het harnas te jagen. Eerder wens ik mee te denken in een onderwerp dat me heel hard aangaat. Meer nog, coderingen over mannelijkheid en vrouwelijkheid domineren zeer sterk mijn leven. Wie een andere mening heeft groet ik dan ook het liefst als een vriend(-in). Dit betekent namelijk dat je ook betrokken bent – of wenst te zijn – in dit fundamentele thema.

Mijn positie als iemand geboren in een mannenlichaam heeft me nooit een warm welkom in het feminisme opgeleverd. Aan de ene kant komt dit voort uit de meningen die ik gedurende de jaren hierover heb verdedigd. Juist of fout laat ik even in het midden. Aan de andere kant speelt ook duidelijk perceptie mee. Het valt me nog steeds moeilijk dat je er als vermeende man eindeloos je onschuld dient te bewijzen. Het is zowat het enige onderwerp dat ik ken waar je ‘schuldig bent tot je onschuld is bewezen’.

Misschien is dit nogal wiedes. Tweedegolf-feminisme schiet vaak met scherp op de schuld van ‘DE man’ ten opzichte van de onderdrukking van ‘DE vrouw’. Het is echt geen pretje om dergelijke oordelen te moeten verdragen. Nog minder als je jezelf nooit als man hebt geïdentificeerd. En al helemaal niet vanuit de veronderstelling dat mensen niet kiezen wat er zich bij geboorte tussen de benen bevindt. Volgens mij kunnen we echter wél kiezen welke daden we stellen. Ook zijn we allemaal in staat tot leren en groeien. Geslacht is daarbij hoop ik minder relevant. Indien in elke man effectief een verkrachter zou schuilgaan, zoals in 1975 bijvoorbeeld Susan Brownmiller stelde in ‘Against Our Will’ (1) , begrijp ik niet waarom moeders hun zoontjes koesteren. Komt daar dan niet uitsluitend miserie van?

Maar neen, zo liggen de zaken dus echt niet. Er zijn talloze goede mannen. En er is een nog véél groter aantal mannen dat béter kan worden. Er is liefde en genegenheid en aantrekkingskracht en relaties en ouderschap. Life goes on. De soort blijft bestaan.

Maar dit betekent niét dat de grond van het feminisme weg is, zoals zovelen durven stellen. Het is voldoende om als vrouw gezien te worden om vanuit de heersende coderingen behandeld te worden. Eindeloos zijn vervolgens verhalen van ongewenste intimiteiten en verkrachtingen, dubbele sets moraal in seksualiteit (een man met veel meisjes is een held, een vrouw met veel jongens een slet), glazen plafonds (en sinds Marianne Thyssen dus ook ‘glazen afgronden’ – de vrouw die alleen naar boven wordt gestuwd om de klappen op te vangen), enzovoort.

Net buiten de grenzen van ons zogeheten ‘Verlichte Westen’ is het vaak nog een pak erger. Daar verwordt een lagere inschatting van het vrouwelijke ten opzichte van het mannelijke vaak nog tot echte knechting. Volgens Janet Henshall Momsen bedraagt het aantal genitale verminkingen in Afrika en het Midden-Oosten 135 miljoen! (2) The Economist van 6 maart 2010 wijdde een uitgebreid dossier aan ‘gendercide’: selectieve abortus op vrouwelijke foetussen in India en China staan in voor 100 miljoen dode meisjes. (3)

Die laatste twee cijfers wens ik even in beeldtaal om te zetten. Volgens Eurostat woonden er in 2009 in de Europese Unie in totaal 500 miljoen mensen. (4) Laat ons aannemen dat hier dus 250 miljoen mannen en 250 miljoen vrouwen leven. Indien deze praktijken bij ons zouden gelden, zou de helft van de vrouwen zijn geaborteerd, en de andere helft geslachtelijk verminkt om hun genot in seksualiteit af te remmen – en bijgevolg dus ook hun neiging tot ‘vreemdgaan’. Amper 15 miljoen van deze 250 miljoen zouden van dit lot gespaard zijn gebleven…

Hoe valt zoiets in hemelsnaam te rijmen met ‘liefde en aantrekkingskracht’? Om ervoor te zorgen dat ons ‘Verlichte Westen’ niet vrijuit gaat in deze discussie: waarom komt hier een zo minimale reactie op? Dit is dubbel het dodental van de Tweede Wereldoorlog, dat volgens Wikipedia tussen de 50 en 70 miljoen wordt geschat. (5) Waarom blijft het dan zo een thema in de marge? Volgens De Standaard van 17 juni 2009 leidt in België maar één verkrachting op de honderd effectief tot een straf. (6) Waarom denken we dan toch dat ‘feminisme is uitgestreden’?

Aan de andere kant is het echter verbluffend duidelijk dat er nog maar weinig in huis komt van feministische mobilisatie. Tweedegolf-feminisme lijkt vrijwel verdwenen. Hun eertijdse leden genieten van hun verdiende posten en verdiende vrijheden. Naast lobbywerk zijn hun organisaties eerder ingeslapen. De paar acties die we in de straten zien zijn zeer beperkt in aantal en impact.

Hoe komt dat?

Ik hoor nogal wat feministen suggereren dat ‘niet akkoord’ zijn met hun analyse, betekent dat je medeplichtig bent aan het heersende systeem, of dat je het gewoon niet begrijpt. Om even de meest vriendelijke oordelen weer te geven.

Ik zou graag voorbij gaan aan verdere welles-nietes-spelletjes. Het is me niet te doen over of je wel de juiste boeken hebt gelezen. Voor elk boek dat je leest, kan je ook een ander lezen dat het tegenspreekt. En zo geraken we er nooit aan uit.

We leven echter nog steeds duidelijk in een systeem dat qua ‘geslachtsperceptie’ oneerlijk en beperkend is voor béide geslachten (plus interseksuelen, en alle genders). We oordelen nog steeds over mannen en vrouwen zoals we dat ooit deden over blanken en zwarten, toen we nog missionarissen uitzonden om Afrika ‘te verlichten’. Vandaag is racisme steeds duidelijker not done. Maar seksisme, tja, dat staat als een paal boven water! Iemand bekend met ‘Mannen komen van Mars, vrouwen van Venus’? Dit boek is niet toevallig een bestseller. Onze gehele interpretatie van hoe een man is en hoe een vrouw, is volstrekt seksistisch in opbouw.

Mijn voorbeeld hoe kil het voor me aanvoelde om vanuit een mannelijk gepercipieerd lichaam binnen te wandelen in feministische kringen zegt trouwens exact hetzelfde: het is niét omdat krachtige vrouwen zich er in een sterke ‘wij’ hebben georganiseerd (versus ‘zij, de mannen’), dat daarom hun terechte woede minder seksistisch is. Dit bedoel ik in de letterlijke betekenis van de definitie: stereotypen kleven op een individu, op basis van fixe veronderstellingen over de groep.

Nu goed, ik heb horen stellen dat dit allemaal wel waar is, maar dat er toch nood is aan een ‘wij vrouwen’ om mobilisering te vergemakkelijken. Oké, daar volg ik in. Ik ga het dan ook niét hebben over de wankele grenzen tussen deze groepen, hoe moeilijk het is om transgenders, interseksuelen en queers een plaats te geven binnen klassieke ideeën over ‘mannen’ of ‘vrouwen’. Want hoe gammel ook de categorieën, ze worden wél echt doorheen de perceptie.  Zo doét het er hoegenaamd geen sikkepit toe als een butch lesbiënne zichzelf misschien eerder als man inschat. Het is voor ‘haar’ voldoende om als vrouw gezien te worden, om als dusdanig behandeld te worden.

Een ander voorbeeld: stel dat een slanke tienerjongen meisjeskleren aantrekt en naar een café gaat. Als hij ‘passeert’ als (mooie?) vrouw, dan zal hij exact evenveel kans lopen om in de billen gegrepen te worden door tooghangers dan eender welk meisje. Tot zijn ‘bedrog’ uitkomt natuurlijk. Dan ontstaat vaak een gruwelijke reactie die meisjes dan weer niét moeten slikken. De statistieken van vermoorde transgenders liegen er niet om: in deze relatief kleine groep zijn hatecrimes massaal…

Graag wil ik het verder hebben over het feit dat feminisme allesbehalve is uitgestreden. Méér nog, aan de andere kant is zogeheten ‘mannenbevrijding’ amper begonnen. Met als gevolg dat mannen gruwelijk beperkt zijn in hun toegelaten expressie in vergelijking met vrouwen. Hoe komt het dan dat de drive tot verandering in beide kampen vandaag zo beperkt is?

Is het dan onmogelijk om een wijde beweging te zien groeien die met trots ijvert voor maximale groei tot wie we (willen) zijn? Wat ligt hier toch een immens potentieel voor ons allen! Wat als we nu eens en masse zouden ophouden met redeneren dat we op basis van ons geslacht dit of dat moeten zijn of doen? Wat als we tegelijkertijd mensen niet meer op de vingers zouden tikken indien hun gedrag of expressie ‘sociaal niet zou passen’? Stel je voor dat iedereen zou leven vanuit diepere waarheden en naar boven zou halen wat gevoeld wordt, los van geslachtsoordelen. Stel dat iedereen zou proberen hier het schone en juiste van in te zien. Zou dat geen mooie wereld zijn? Ik kan echt niet begrijpen waarom dat toch zo zeer als een bedreiging blijft aanvoelen.

En ik moet tot mijn spijt toevoegen: vooral een bedreiging voor mannen. Dat mocht ik leren uit mijn regelmatige porren om mannen zover te krijgen dat ze zélf ook eens over feminisme of mannenbevrijding zouden nadenken. Blijkbaar treft dat neanderthaler-programma M!LF zoveel meer de harten dan waar het me hier om te doen is. Waarom? Welk risico loop je dat je in je mannelijkheid wordt beperkt of aangevallen, als je pakweg gelijkwaardig mee de afwas doet? Als je mannelijke identiteit wérkelijk afhankelijk is van niét meewerken in het huishouden, dan staat die wel héél zwak. Dat zou je toch als voldoende motivatie moeten kunnen zien om die te versterken? Wat is dat voor jou, mannelijkheid? Je kan héus iets beters verzinnen als ‘niet als een vrouw’…

Maar goed, wat ik bovenal zou willen zien ontstaan, is betrokkenheid van mensen van allerhande slag, met als doel onze oude zekerheden opnieuw te bekijken. Volgens mij is hier haast bij. Volgens mij is het veranderen van onze ‘genderorde’ richting volledige gelijkwaardigheid, dé sleutel naar duurzame ontwikkeling, eerlijke liefde en echte democratie.

Niet akkoord? De vernieling van onze leefomgeving heeft volgens mij wortels in een hogere appreciatie voor het mannelijke boven het vrouwelijke. Eerder geld verdienen en wereldlijk respect veroveren, dan gratis liefde geven of genieten van de schoonheid die is. Dit zijn ook al weer clichés natuurlijk. Toch hoeft niemand te ontkennen dat de mensen die wérkelijk de touwtjes in handen hebben, die corporate board rooms besturen en op beurshallen waanzinnige systeempjes opzetten, voor pakweg 95% mannen zijn. En het is daadwerkelijk hun initiatief dat onze wereld dag na dag schraler maakt, de rijken rijker en de armen armer. Dus volgens mij is het ten vroegste vijf voor twaalf om opnieuw te bekijken in welke mate we medeplichtig zijn aan deze logica. Logica die niet goed voor ons is – niet voor het kind, niet voor het volk, en niet voor de toekomst.

En ik zou het ook zéér aangenaam vinden indien er een einde zou komen aan de argwaan die veronderstelde ‘mannen’ opwacht als ze zich in feministische kringen begeven. In principe hoeft hier geen tekeningetje bij. Actie brengt gevolg. Leven in een wereld waar vrijwel geen enkele vrouw vrij blijft van ongewenste intimiteiten, schept pijn en woede. Die veroorzaakt dan weer negatieve verwachtingen en kilheid. Voor samenwerking lijkt het me dus van groot belang dat mannen en vrouwen elkaar (weer?) leren begrijpen en respecteren. Dat de ongelijke rangorde tussen de twee – van het Oude Testament tot vandaag – eindelijk verdwijnt.

Dat kan nogal moeilijk als je investeert in afzonderlijke forten met daartussen enkel niemandsland. Wie heeft echter te vrezen van het slopen van de muren?

Mare, 5 juli 2010, marevanhove@gmail.com

(1) Brownmiller, Susan, Against Our Will, Men, Women and Rape … a conscious process of intimidation by which all men keep all women in a state of fear, Penguin Books, 1975
(2) Momsen, Janet Henshall, Gender and Development, Routledge, 2004, pagina 80
(3) The Economist, Gendercide, what happened to 100 million baby girls?, 6 maart 2010
(4) http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_PUBLIC/3-03082009-AP/EN/3-03082009-AP-EN.PDF
(5) http://en.wikipedia.org/wiki/World_War_II_casualties
(6) Verhoest, Filip, Verkrachting haast altijd onbestraft, De Standaard, 17 juni 2009 

take down
the paywall
steun ons nu!