Een van de wetenschappelijke verklaringsmodellen waarmee deze protesten op een goede manier geanalyseerd kunnen worden is dat van de Amerikaanse politicoloog Kingdon (1995) rond agendasetting. In zijn stromenmodel geeft hij een grote rol voor factoren zoals ‘policy window’ en ‘the entrepreneur’, etc.
The policy window (beleidsraam) is een moment wanneer een onderwerp/probleem hoog op de politieke agenda wordt geplaatst. Dit beleidsraam kan opengaan door een probleemdefinitie via o.a. een incident, onderzoek, … of door politieke omstandigheden zoals een verandering in het bestuur. In de context van deze protesten is de moord van de visverkoper duidelijk het incident dat the policy window heeft geopend om de problematiek van de mensenrechtenschending en achterstelling in de Rifstreek terug op de politieke agenda te plaatsen.
The Entrepreneur is de pleitbezorger die wacht op de opening van the policy window om druk uit te oefenen zodat een bepaald onderwerp aangepakt wordt. In het geval van deze protesten zijn de activisten op het terrein zoals Nasser Zafzafi en zijn viend(inn)en duidelijk the entrepreneur. Deze activisten speelden direct na de moord van Fikri een belangrijke rol bij het begeleiden van de protesten. Ze namen het woord bij de eerste confrontatie met de gouverneur van het arrondissement Al Hoceima. Ze bereidden en coördineerden de protestacties voor. Ze lanceerden een voorstel van eisenpakket dat de socio-economische positie van de Rifstreek wil verbeteren, etc. kortom: zonder Zafzafi en andere activisten konden deze protesten niet lang duren.
Doel van de protesten
Het doel van de protesten is deels bereikt. De moord van de visverkoper is hoog op de politieke agenda geplaatst. Een onderzoek in dit kader is gestart. Maar de protesten gaan door en willen meer bereiken. Deze moord gaf aanleiding voor het aankaarten van andere problemen in het Rif gebied. Vanuit het voorstel van het eisenpakket dat de activisten lanceerden kunnen we lezen dat er problemen zijn op verschillende vlakken. Er zijn geen jobs voor de werkloze jongeren. Er is geen volwaardige ziekenhuis in Al Hoceima waardoor de bewoners geen optimale gezondheidszorg kunnen krijgen. Er is geen infrastructuur die de stad linkt met de andere Marokkaanse steden, etc. Kortom: er zijn problemen en men wil maatregelen vanuit de overheid om ze op te lossen.
Tot nu toe heeft de koning enkel een antwoord geboden op de vraag om de directe verantwoordelijken van de moord van de visverkoper te zoeken en te bestraffen. Op andere vragen (nog) niet. Hoe komt dit?
De eerste reden is dat er nog geen definitief eisenpakket is. Indien de activisten een antwoord willen krijgen op hun eisenpakket dan moeten ze zo snel mogelijk overeenkomen over we ze juist willen.
Verder moeten de activisten goed nadenken over de strategie die ze willen volgen bij het verdedigen van het eisenpakket. De Riffijnse leider Abdelakrim Al Khattabi –die door actievoerders wordt gezien als referentie- voerde tegelijk actie en onderhandelde met de vijand (Spaanse en Franse bezetter). Burgers die protesteren moeten en willen zien dat hun eisen op de politieke tafel van de verantwoordelijken komen. Dit betekent dat er een officiële vraag moet worden gesteld -aan de overheid- om te onderhandelen. Als de overheid ingaat op de vraag om te onderhandelen dan moeten de activisten uitmaken wie de onderhandelingen op zich neemt.
De volgende vraag is wie zal de onderhandelingen voeren indien er ingegaan wordt op de vraag om te onderhandelen. Tijdens zijn verzet tegen de Spaanse en Franse bezetter koos de Riffijnse leider Abdelkarim Al Khattabi meestal om dicht bij de strijders te blijven en liet de onderhandelingen voor anderen. Een van de scenario’s is dat Zafzafi de protesten blijft leiden en dat er een comité wordt opgericht om te onderhandelen. Dit comité zal grotendeels bestaan uit geloofwaardige experten die het eisenpakket kunnen en willen verdedigen. De activisten zouden beroep moeten doen op experten die vertrouwd zijn met de punten van het eisenpakket. Ze zullen de excuses van de verantwoordelijken wetenschappelijk tegenspreken indien er beweerd wordt dat bepaalde eisen niet te realiseren zijn. De onderhandelaars blijven in rechtstreeks contact met de actievoerders op het terrein. Deze laatsten beslissen uiteindelijk over de resultaten van de onderhandelingen. Dit scenario heeft veel voordelen. Het belangrijkste voordeel is dat Zafzafi samen met anderen volledig kan inzetten op de continuïteit van de protesten. Want het is moeilijk om tegelijk te onderhandelden en de protesten te leiden. Bovendien is zulke continuïteit van de protesten cruciaal in het versterken van de positie van de onderhandelaars. Verder kan een rol van Zafzafi in het onderhandelen veel schade veroorzaken voor zijn geloofwaardigheid bij de achterban indien deze onderhandelingen mislukken.