(foto cash4gr.blogspot.com)
Analyse -

Welk economisch beest voeden wij met onze offers?

Indexsprong, langer werken, minder loon voor deeltijds werk, hoger inschrijvingsgeld voor studies… zure appels waar we door moeten om de economie terug op de sporen te krijgen. Is dat zo? Voor FairFin ligt het fundamentele probleem niet bij ons maar bij de financiële sector, die de hele economie parasiteert.

maandag 10 november 2014 16:34
Spread the love

Zoveel er over ‘economie’ gesproken wordt en wat die nodig heeft,
zo weinig aandacht wordt er besteed aan dat beest dat we moeten voeden
met onze offers. Nochtans hebben we dat beest de laatste
jaren heel vreemde bokkensprongen zien maken. Dat zagen we toen banken
massaal overkop gingen in 2008 en financiële markten zich kort daarna
tegen overheden keerden en hen de Europese besparingspolitiek
oplegden, die nu ook in België op volle toeren draait.

‘Financialisering’?

Laten we het maar een naam geven: ‘financialisering’. Een draak van een woord, maar het wordt steeds vaker gebruikt om de
transformatie te beschrijven die de economie de laatste decennia
doormaakte. Die transformatie houdt in dat economie en maatschappij, maar ook gezinnen en onze eigen blik op de wereld
steeds afhankelijker zijn
geworden van financiële markten en van financiële
tussenpersonen, die op die markten de dienst uitmaken.

Er is
een sterke tendens om de meest uiteenlopende maatschappelijke
fenomenen door een
financiële bril te bekijken, waardoor alles wordt
uitgedrukt in de termen die tijdens transacties op de financiële
markten worden gebruikt.

De meest elementaire zaken – zelfs
huizen – worden ‘assets’ of
‘financiële activa’. Men zou haast vergeten dat een huis in
de eerste plaats dient om in te wonen, niet om er
geld aan te verdienen.

Een van de meest voor de hand liggende symptomen van
financialisering is de uit zijn voegen barstende bankensector. In
heel wat Europese landen is de financiële sector 6 jaar na 2008 nog
altijd enkele malen groter dan de rest van de nationale economieën.

Too big to fail

Daar hebben financiële hervormingen niet
veel aan veranderd. Het too-big-to-fail-probleem in Europa is
allesbehalve opgelost. Die banken houden zich niet meer in de
eerste plaats bezig met ophalen van spaargeld en verstrekken van
kredieten, maar houden zich onledig met het creëren en verhandelen
van ‘financiële producten’.

Die trend gaat samen met een tendens die eveneens bij andere grote,
niet-financiële bedrijven kan vastgesteld worden. Multinationals
financieren zich steeds meer vanuit hun eigen reserves of
rechtstreeks via financiële markten. Ze doen minder beroep op extern krediet
van banken.

Daarnaast maken grote bedrijven een groeiend deel van hun
winst met operaties op diezelfde financiële markten of met het verlenen van
financiële diensten. Carrefour, is niet enkel meer een supermarkt.
Kan je je boodschappen niet betalen? Geen probleem, Carrefour
finance helpt je aan een lening!

In het artikel Belgische bedrijven zitten op 240 miljard euro cash in Trends van 5 november 2014 kwam dit fenomeen vorige week kortstondig
aan de oppervlakte. Belgische bedrijven zitten op een pot van 240
miljard euro aan reserves. Die reserves worden niet geïnvesteerd in
de productieve activiteiten van de bedrijven en creëren dus ook
geen jobs.

Waar dat geld precies zit en wat er mee gebeurt werd niet meteen
duidelijk. Daar zit een lacune: internationaal groeit de
aandacht naar financialisering sterk, maar in België is er nog maar
weinig onderzoek naar verricht.

Een ‘appeltje’ voor de dorst

Een internationaal voorbeeld dan maar, Apple.
De glanzende aanblik van Iphones en uitbarstingen van creativiteit in Sillicon
Valley (in de Amerikaanse deelstaat California) worden niet enkel vertroebeld voor doffe uitbuiting op de
werkvloer in China.  Daar worden immers de makers van hun modieuze communicatie-apparatuur letterlijk
als dieren behandeld.



Braeburn, een kruising van Granny Smith en Lady Hamilton, bij Apple goed voor 1 miljard dollar per jaar (foto Wikimedia Commons)

De aandeelhouders van Apple maakten zich enkele jaren geleden
ernstige
zorgen
omdat hun financiële reserves (117 miljard dollar – 94 miljard euro)
slechts 1 procent winst genereerden. Dat is nog altijd meer dan een miljard dollar winst per jaar.

Apple kocht vervolgens het hefboomfonds Braeburn Capital (de Braeburn
is een sappige appelsoort) dat de taak heeft om met meer agressieve
en speculatieve beleggingstechnieken het rendement op die gigantische
reservepot meer te laten opbrengen op de financiële markten.

Het tipje van de ijsberg

Ook bij gezinnen heeft het fenomeen financialisering al aan de deur geklopt.
Naarmate de overheid haar rol in publieke voorzieningen als
huisvesting of pensioenen terugschroeft, wordt deze leemte
gedeeltelijk gevuld door financiële diensten. De toegang tot deze
diensten wordt door het financiële systeem bepaald. Omgekeerd zijn
deze gezinnen ook zelf meer afhankelijk van de
financiële markten.

Het besparingsbeleid is slechts het tipje van de ijsberg. De aandacht voor
de onrechtvaardigheid over wie hoeveel moet bijdragen en de
scheefgetrokken verhouding in ons belastingstelsel is meer dan
terecht. We moeten echter ook letten op het economisch
beest dat dit besparingsbeleid eist (en kapitaal wegzuigt van de belastingen). 

De regering Michel I zegt dat er geen alternatief is voor haar beleid,
maar eigenlijk is het omgekeerd. De leegroof die de
gefinancialiseerde economie organiseert is geen alternatief.

Het
erodeert het sociale weefsel van de samenleving. Om het met Hart
boven Hard
te zeggen: waar winst het wint van waarde, wordt verlies
het resultaat. Als we onze sociale welvaart in de toekomst willen veiligstellen, moeten we zélf gaan nadenken over welk soort economie we willen.

Frank Van Aerschot is campaigner bij FairFin.

FairFin wijdt
donderdag 13 november haar vierde editie van de lezingenreeks
Bank2basics
aan het onderwerp ‘financialisering’ en ontvangt Costas Lapavitsas, econoom aan de
University of London en auteur van Profiting without producing: how
finance exploits us all
.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!