Maandag hadden de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton en minister van Defensie Leon Panetta een ontmoeting met hun Filipijnse collega’s Albert del Rosario en Voltaire Gazmin. De Verenigde Staten proberen al jarenlang goede banden te smeden met de Filipijnen.

Sinds het begin van dit jaar hebben de VS stappen gezet om de Filipijnse marine te versterken. Ook werd de mogelijkheid geopperd om Amerikaanse militairen te laten rouleren op Filipijnse bases. Tijdens de zogenaamde 2+2-gesprekken hebben de VS een nieuw marineschip aan de Filipijnen beloofd, het tweede schip dit jaar. 

Amerikaanse agenda

Gina Apostol, auteur van een boek over de relatie tussen de Filipijnse elite en het Amerikaanse leger, noemt het “erg ontmoedigend dat de Filipijnen niet in staat zijn een gezonde relatie te onderhouden met de VS.” Een gezonde relatie is volgens haar een relatie waarin de Filipijnen niet alleen met de VS, maar ook met buurlanden zoals China betekenisvolle betrekkingen onderhouden. “We blijven steken in onze historische relatie met de VS, terwijl die overduidelijk onwaardig en traumatisch is geweest.”

Renato M. Reyes jr, secretaris-generaal van het overkoepelende orgaan Bagong Alyansang Makabayan, waarschuwt dat de nieuwe stappen de Filipijnse afhankelijkheid van de VS versterken. “De VS hebben hier meer belang bij dan de Filipijnen. Deze besprekingen passen in de bredere Amerikaanse agenda met betrekking tot de Stille Oceaan.”

Reyes verwacht niet dat er een nieuw akkoord komt over de formele rol van het Amerikaanse leger op de Filipijnen. “De Amerikaanse speciale troepen op Mindanao zullen hier wel blijven, ook zonder verdrag”, zegt hij. “Deze militairen zijn al tien jaar in ons land.”

Zuid-Chinese Zee

De Filipijnen zijn een voormalige Amerikaanse kolonie en een belangrijke bondgenoot van de VS in Azië. Desondanks verzuurden de bilaterale betrekkingen in de vroege jaren negentig. De regering in Manilla weigerde destijds een akkoord over de aanwezigheid van twee Amerikaanse militaire bases te verlengen.
 
De VS probeerden vrijwel direct weer voet aan de grond te krijgen in het land, maar pas na de aanslagen van 9/11 kwam er schot in de zaak. Sinds 2000 waren er wel troepen gestationeerd op de Filipijnen. Ook deden de landen gezamenlijke militaire oefeningen.

De gesprekken tussen de VS en de Filipijnen, die de naam 2+2 meekregen, vinden plaats op een moment dat de spanningen tussen China en de Filipijnen oplopen over eilanden in de Zuid-Chinese Zee. Clinton noemde deze zee tot woede van de Chinezen onlangs de ‘West-Filipijnse Zee’.  

Apostol stelt dat mensen ten onrechte geloven dat samenwerking met de Amerikanen hun beschermt. “Elke samenwerking met het Amerikaanse leger vormt een bedreiging voor onze soevereiniteit. Het is zelfs een bedreiging van onze vrede.”

De Amerikaanse president Barack Obama kondigde in november 2011 aan dat de VS zich strategisch gezien willen richten op Azië.  Sindsdien wordt alom gespeculeerd over de rol van de Filipijnen hierin en over de Chinese reactie op sterkere Amerikaanse aanwezigheid in de omgeving.