Op dinsdag 22 januari zijn er verkiezingen in Israël. Een gelegenheid om even te kijken naar een aspect van het Israëlisch veiligheidsbeleid dat veelal uit de picture blijft, de kernwapens van Israël. Vandaag deel II.

Saddam Hoessein

Israël wil haar regionaal kernwapenmonopolie behouden en dus vermijden dat andere landen in het Midden-Oosten kernwapens maken. Daarvoor worden alle mogelijke middelen ingezet. In 1981 vernietigde de Israëlische luchtmacht een kernreactor van Saddam Hoessein in Irak (foto van de piloten onderaan). De Israëlische eerste minister Menachem Begin vatte het zo samen: “On no account shall we permit an enemy to develop weapons of mass destruction (WMD) against the people of Israel.” Daarmee was de Begin-doctrine geboren: Het is uitgesloten dat een vijand van Israël massavernietingswapens verwerft[1]. Die doctrine werd ook in 2007 toegepast. De Israëlische luchtmacht vernietigde een gebouwencomplex in Syrië waar meer dan waarschijnlijk een kernreactor in aanbouw of exploitatie was.

Iran?

Gaat Israël de Begin-doctrine ook toepassen op het militaire, nucleair programma van Iran?[2] Gaat Israël, al of niet in samenwerking met de VS, Iraanse nucleaire sites bombarderen? Het is een bijzonder belangrijke vraag die al jaren tot grote debatten overal ter wereld leidt. Ik ken geen experts die zeggen dat het een makkelijke uitdaging is, integendeel.  De experts zijn het eens: het gaat om een heel moeilijke operatie. Sommige nucleaire installaties zitten diep onder de grond verborgen, Iran heeft zich op aanvallen beter voorbereid dan Saddam in de tijd en de grote afstand tussen Israël en Iran bemoeilijkt de operatie. Bovendien zijn er voor Israël en de VS grote risico’s verbonden aan een dergelijke militaire operatie: vergeldingsacties door Iran of Hezbollah, troubles in de Straat van Hormuz etc. Experts zeggen dat een dergelijke militaire aanval het nucleair programma van Iran wel zou kunnen vertragen, maar niet stoppen.

Uitputtingsoorlog

Terwijl diplomaten, experts, pers en publieke opinie al jaren debatteren over een mogelijk Israëlische aanval op Iraanse nucleaire sites, is er al een uitputtingsoorlog aan de gang. Er waren de laatste jaren verschillende cyberattacks op nucleaire installaties in Iran (Stuxnet bv.). Iedereen keek naar Israël als bedenker en uitvoerder van deze aanvallen. Sinds 2010 werden vier Iraanse kernwetenschappers vermoord. Bewijzen dat de Mossad er een rol in speelde, zijn er niet, sterke vermoedens wel. De economische sancties tegen Iran wurgen de Iraanse economie, de rial heeft een duik genomen en de Iraniërs in de straat voelen de sancties meer en meer. Willen Israël en haar bondgenoten ayatollah Khamenei op deze manier dwingen om af te zien van kernwapens? Heeft dat een kans op slagen? De zeer complexe en moeilijk te analyseren politieke en socio-economische situatie in Iran maken het heel moeilijk daarop te antwoorden. Persoonlijk denk ik dat die sancties het regime niet gaan ontwrichten. Meer nog, het regime kan zo zelfs extra legitimiteit verwerven.

Als de economische sancties de volgende maanden niet het beoogde effect hebben, kan de militaire optie weer naar boven op de agenda schuiven. Of is de nominatie van Chuck Hagel als nieuwe Amerikaanse minister van defensie een teken dat president Obama een militaire aanval uitsluit?

Welke toekomst?

Welke politici ook straks de verkiezingen in Israël winnen, ze zullen dezelfde politiek-existentiële vragen op hun agenda hebben als hun voorgangers. Wordt de Begin-doctrine in 2013 toegepast en krijgen we een militaire aanval van Israël (en eventueel de VS) op Iraanse nucleaire sites? Of worden de economische sancties tegen Iran nog verder opgedreven en hebben die uiteindelijk toch effect? Dwingen de ontwikkelingen in het Midden-Oosten en het verderzetten van het kernwapenprogramma van Iran Israël en de VS tot een fundamenteel andere aanpak? Veiligheid via internationale samenwerking in plaats van de militaire logica? Dat lijkt op korte termijn niet waarschijnlijk. Maar willen de machtshebbers in het Midden-Oosten deze situatie nog decennia verder zetten? Dat zijn fundamentele vragen waarop de vrouwen en mannen die dinsdag in Israël verkozen worden antwoorden zullen moeten op geven. Antwoorden waar ook de politici in ons land zich zullen moeten over uitspreken.

[1] Saddam had inderdaad een kernwapenprogramma. Frankrijk speelde daar een cruciale rol in. Een Belgisch bedrijf bouwde voor Saddam, met instemming van de Belgische regering, een uraniumfabriek.

[2] Ik argumenteer in mijn boek “België en de bom” (www.lucbarbe.be) uitvoerig waarom ik denk dat Iran echt wel aan een kernwapen werkt. Voor alle duidelijkheid: ik denk dat een Iraanse kernmacht een heel slechte zaak zou zijn voor het Midden-Oosten en de internationale gemeenschap en dat alle massavernietigingswapens waar ook ter wereld zo snel mogelijk de wereld uit moeten.