De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Wat Rusland motiveert: het recht op een invloedssfeer

Wat Rusland motiveert: het recht op een invloedssfeer

maandag 14 februari 2022 17:21
Spread the love


Sinds de gebroken Amerikaanse beloftes van 1991 voelen de Russen zich verraden. De Amerikaanse the-winner-takes-all-mentaliteit heeft tot een diep gevoel van rancune geleid. Rusland eist een eigen invloedssfeer. Dáár gaat het conflict om, niet om Oekraïne. De wereld staat voor een belangrijk scharnierpunt: het unipolaire tijdperk is voorbij.

De Russische invasie van Oekraïne vindt deze week plaats. Het land is volledig omsingeld door de land- en zeemachten van Rusland en Wit-Rusland. Dat is wat de media in het Westen ons tot vervelens toe voorhouden. De Olympische winterspelen in China lopen ten einde, en tal van westerse landen roepen hun burgers en ambassadepersoneel terug. Een luchtvaartmaatschappij als de Nederlandse KLM schrapt zijn vluchten op Kiev, en vliegt naar bestemmingen in Azië zelfs niet meer over Oekraïne. NAVO-landen sturen extra troepen naar landen in Oost-Europa. Maar de Vlaming Vlad Polyanskiy die in Kiev woont, voelt geen dreiging, althans niet meer dan anders.

Amerikaanse bewindslieden proberen al maandenlang de wereld ervan te overtuigen dat de Russen op het punt staan Oekraïne binnen te vallen, ondanks dat Moskou die berichten met klem ontkent. Het is “nieuws” dat wordt uitgedragen door Amerikaanse persbureaus en ijverig overgenomen door de mainstream media in het Westen. De retoriek wordt kracht bijgezet met kleurige landkaarten die de locaties van Russische strijdkrachten in een cirkel rond Oekraïne moeten weergeven, zowel te land als ter zee. Maar over de locatie en omvang van recent door het Westen tot de tanden gewapende en getrainde Oekraïense strijdkrachten, waar de barbaarse neonazische en antisemitische Azov-brigade1 een integraal onderdeel van is, zwijgt men in alle talen.

Russische invloedssfeer

Ruslandkenner KUL-professor Ria Laenen zegt2 geen idee te hebben wat het Kremlin motiveert. Maar op p.17 van haar dossier “De Russische verkiezingen 2007-2008 gewikt en gewogen” van november 2007 schreef zij al dat Poetins München-speech van februari 2007 duidelijk was: Rusland zoekt samenwerking met de EU en de VS, en respecteert het internationaal recht als andere spelers dat ook doen. De op 18 september 2020 overleden Amerikaanse emeritus U-New-York-professor Stephen Cohen3 durft in de bovenstaande videoclip van zijn inleiding “Soviet Fates and lost Alternatives: From Stalinism to the New Cold War” van 2 juni 2010 wél te zeggen waar het op staat. De woorden van Cohen kunnen als volgt worden samengevat:

De uitbreiding van de NAVO betekent voor Rusland een radicaal gebroken belofte van vader Bush aan de Russen. In ruil voor een eengemaakt Duitsland binnen de NAVO, zou de alliantie zich niet oostwaarts uitbreiden. Die toezegging staat buiten kijf. Al of niet op papier of in de vorm van een verdrag, een deal is een deal. De VS heeft zijn woord gegeven, we zijn toch geen beunhazen4? Maar de VS heeft zijn woord gebroken. Zowel Poetin en Medvedev voelen zich misleid en verraden. Voor de Russen is de NAVO een onbetrouwbare speler, een militaire alliantie die hun land militair omsingelt.
Het ergste is nog dat dit onderwerp absoluut taboe is in de VS. De uitbreiding van de NAVO staat voor de Russen gelijk aan hypocrisie en een dubbele moraal. Het fenomeen betekent in essentie uitbreiding van de Amerikaanse invloedssfeer. Waar de NAVO aantreedt, verschijnen Amerikaanse militairen en daarmee de American way-of-life, en is men verplicht Amerikaanse wapens te kopen. Sinds halverwege de jaren 1990 is de Amerikaanse invloedssfeer ontegenzeggelijk opgeschoven tot de Russische grenzen, en dat terwijl elke Amerikaanse regering de Russen liet weten dat zij geen invloedssfeer konden hebben omdat zoiets gedateerd denken is.
De Amerikanen eigenen zich toe wat traditioneel tot de Russische invloedssfeer heeft behoord, inclusief de daar onontgonnen bodemrijkdommen. Dit ‘the winner takes all’ heeft tot een diep gevoel van rancune geleid. Als de VS dit probleem niet onder ogen ziet, komt het nooit tot een stabiel partnerschap met Rusland. Men kan discussiëren over de inhoud van het begrip ‘invloedssfeer’, maar dat Rusland recht heeft op een eigen invloedssfeer, naar analogie van de Amerikaanse Monroedoctrine, staat buiten kijf. Zonder akkoord daarover kunnen we de Koude Oorlog niet achter ons laten. Maar het probleem is dat het in de VS taboe is.

Normale Russische troepenbewegingen

De hysterische Amerikaanse waarschuwingen voor een nakende aanval op Oekraïne worden niet enkel stelselmatig door Moskou ontkend, maar recent ook door de Oekraïense president Zelensky. Die ging zelfs zo ver om zijn Amerikaanse collega Biden te vragen te zwijgen over een invasie, nu er enkel sprake is van normale Russische troepenbewegingen in eigen land, en de militaire oefeningen met en in Wit-Rusland voor Oekraïne geen enkele bedreiging vormen. Nadat Biden verklaringen had afgelegd over de Russische voorstellen en gesteld dat hij zijn leger nooit tegen de Russen zou laten vechten, daagde Zelensky op een persconferentie Washington zelfs uit om ronduit te zeggen dat zijn land nooit lid van de NAVO kan worden.

De geloofwaardigheid van Amerikaanse bewindslieden nadert zo langzamerhand het nulpunt. Echte experten zeggen dat de Russische troepen waar Washington zo voor waarschuwt, niet zijn uitgerust voor een aanval op Oekraïne, laat staan in staat zijn een invasie uit te voeren en het land te bezetten. De troepenbewegingen zijn hooguit een signaal aan Oekraïne om af te zien van elke poging om de 125.000 man sterke Oekraïense legermacht aan de demarcatielijn in te zetten om de Donbas en/of de Krim te heroveren. De Amerikaanse waarschuwingen zijn niets anders dan ordinaire propaganda, erop gericht de aandacht af te leiden van waar het de Russen werkelijk om gaat: de ongebreidelde uitbreiding van de NAVO en de dreiging die daar voor hen van uitgaat.

“Militair-technische” maatregelen

Deze week worden laatste pogingen ondernomen om langs diplomatieke weg de lont uit het kruitvat te halen, maar de kans op een doorbraak is eerder gering. Dat betekent dat het Kremlin uitvoering gaat geven aan de “militair-technische” maatregelen die het heeft aangekondigd. Wat mogen we daarvan verwachten? Alvast geen grootschalige aanvallen op Oekraïne. Denk aan militaire of cyberaanvallen op NAVO-infrastructuur in Oekraïne, zoals wapendepots en de marinebasis die de Britten aanleggen in Zuid-Oekraïne. Mogelijk erkent Rusland de Donbas-republieken Donetsk en Luhansk als onafhankelijke, soevereine landen, wat de weg vrijmaakt voor aanhechting bij Rusland, en plaatst het defensieve militaire infrastructuur langs de demarcatielijn.

Het Russisch-Oekraïens conflict is totaal ondergeschikt aan de rivaliteit tussen Rusland en de VS. Sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 liggen Amerikaanse en Russische leiders met elkaar in de clinch. Partijen beseffen dat een militair treffen snel escaleert in een alles verwoestende nucleaire oorlog. Dus dreigt Washington met sancties. Maar Rusland heeft de afgelopen jaren de nodige maatregelen genomen om de immuniteit tegen sancties te optimaliseren. Wordt Rusland de toegang tot het internationale betalingssysteem SWIFT ontzegd, dan doet dat pijn, maar de gevolgen voor Duitsland zullen vele malen groter zijn. Het kan de Russische gasleveranties immers niet meer betalen, en dus gaat de gaskraan dicht, en zit een deel van Europa in de kou.

Vandaag ligt de focus op Oekraïne, maar in essentie gaat het om het mondiale machtsevenwicht, de eenheid binnen de EU en de NAVO, het succes van het presidentschap van Joe Biden, en de politieke erfenis van Poetin. We staan voor een belangrijk scharnierpunt in de geschiedenis. Amerika heeft het niet alleen meer voor het zeggen. Het zal de macht moeten delen. De unipolaire wereld is voorbij.

Noten

1  De extreemrechtse Azov-militie werd in 2014 opgericht. Onder de eerste wapenfeiten valt het heroveren van de Zuid-Oekraïense stad Mariupol aan de Zee van Azov, nabij de Krim. De overwinningen leverden de militie een reputatie op als een plek waar extreemrechtse lieden en zelfverklaarde neonazi’s zich thuis konden voelen. De militie won aan bekendheid door zijn straatgevechten tegen de toenmalige president Petro Poroshenko, waarbij ruim 20 politieagenten gewond raakten in een gewelddadig protest tegen vermeende corruptie in de entourage van Poroshenko. Bron: Colborne, Michael: “There’s One Far-Right Movement That Hates the Kremlin”, in Foreign Policy, 17 april 2019, https://foreignpolicy.com/2019/04/17/theres-one-far-right-movement-that-hates-the-kremlin-azov-ukraine-biletsky-nouvelle-droite-venner/
2  Laenen, Ria: “We hebben het raden naar wat het Kremlin van plan is maar toch een poging om de Russische troepenopbouw langs de grens met Oekraïne te duiden als onderdeel van het opportunistische beleid van Rusland” in Twitter, 22 november 2021, https://twitter.com/rialana/status/1462681043727695876
3  Zie het inmemoriam “Stephen F. Cohen, Influential Historian of Russia, Dies at 81” in de New York Times van 18 september 2020
4  Cohen gebruikt hier het woord shyster, fonetisch ʃaɪstər, dat in de informele spreektaal duidt op iemand die op een beruchte, onethische of gewetenloze manier handelt, vooral in de rechtspraktijk, soms ook in de politiek of het bedrijfsleven.

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!