Paniek slaat wereldwijd toe nadat de Wereldgezondheidsorganisatie op 2 februari een internationale noodtoestand uitriep wegens het zikavirus. België raadt zwangere vrouwen af om te reizen naar risicolanden in Latijns-Amerika. Vooral Brazilië wordt geviseerd. Daar nam het aantal gevallen van microcefalie, een aangeboren afwijking van de baby met kleinere schedel en verstandelijke beperking, de jongste twee maanden met bijna 400% toe tot liefst 4.000 gevallen. Maar hoe zit het met het recht op abortus van Latijns-Amerikaanse vrouwen die besmet zijn met het virus?

De meeste Latijns-Amerikaanse landen hebben de vrouwen in risicogebieden opgeroepen om een zwangerschap te vermijden. Gemakkelijker gezegd dan gedaan wanneer de toegang tot voorbehoedsmiddelen zoals de morning-after-pill beperkt is, waar mannen wegens de machocultuur onveilige seks opdringen en veel vrouwen zwanger worden als gevolg van verkrachting. Met als bijkomend probleem dat Brazilië en zijn buurlanden abortus niet toelaten in geval van afwijkingen bij de foetus of bij verkrachting, maar enkel wanneer het leven van de zwangere vrouw in gevaar is.

De Mensenrechtencommissie van de Verenigde Naties heeft de landen vorige week nochtans openlijk opgeroepen om de vrouwen bij vaststelling van microcefalie wel toegang tot veilige abortus te verschaffen. “Hoe kunnen ze vrouwen vragen om niet zwanger te worden, maar hen de kansen hiertoe ontzeggen?”, vroeg woordvoerster Cécile Pouilly zich af. “Veel vrouwen kunnen hier simpelweg niet over beslissen, als slachtoffer van seksueel geweld”, voegde Commissaris Zeid Al Hussein daar aan toe. “De wetgeving in deze landen moet dringend herzien worden, om het mensenrecht op gezondheid voor alle inwoners te garanderen.”

Peru

Dat is net waar FOS-partner Promsex al jarenlang op aandringt in Peru, een land dat voorlopig nog gespaard bleef van het overwaaien van het zikavirus uit buurland Brazilië. Dankzij grootscheepse en succesvolle preventiecampagnes van het ministerie van Gezondheid. “Maar het gevaar is groot dat binnenkort ook in Peru talrijke zwangere vrouwen slachtoffer worden van het zikavirus, met alle gezondheidsrisico’s van dien”, waarschuwt Susana Chavez, directrice van Promsex.

“De overheid doet helaas weinig of niks om ongewenste zwangerschappen te voorkomen, vooral bij tieners in arme of afgelegen regio’s met hoge risico’s. In de regio’s van het Amazone-oerwoud die grenzen aan Brazilië, zoals Loreto, Ucayali en Madre de Dios, is 20 tot 30% van de tieners reeds moeder of zwanger”, aldus Chavez. “De overheid moet dringend haar preventieplan tegen tienerzwangerschappen herzien en activeren door tieners toegang te geven tot informatie, medische bijstand en voorbehoedsmiddelen. We zien nu de nefaste gevolgen van de wetten die ultraconservatieve strekkingen in het parlement goedkeurden om seksuele relaties tussen tieners tot 18 jaar en hun toegang tot voorbehoedsmiddelen te criminaliseren.”

Chavez roept de overheid ook op om vrouwen toegang te verstrekken tot ‘therapeutische abortus’. Dat is wettelijk toegelaten in Peru wanneer de fysieke en mentale gezondheid van de zwangere vrouw in levensgevaar is. Iets wat het geval kan zijn wanneer ze verplicht wordt om een zwangerschap verder te zetten met een foetus waarbij een ernstige afwijking zoals microcefalie vastgesteld werd. Elk jaar zoeken naar schatting 370.000 Peruaanse vrouwen hun toevlucht tot clandestiene abortus, waarbij velen overlijden, maar ook wegens zelfmoord bij ongewenste zwangerschap.

Het Peruaanse ministerie van gezondheid heeft verklaard dat ze de oproep van de VN en de Wereldgezondheidsorganisatie voor toegang tot abortus in die noodgevallen ernstig zal onderzoeken, maar dat er ook andere oplossingen zijn. Wellicht onder druk van de aartsconservatieve aartsbisschop van Peru, Juan Cipriani, die snel en militant reageerde op de ontwikkelingen. “De VN heeft wegens het zikavirus beslist dat we overal abortus moeten goedkeuren om kinderen te doden. Daar moet je echt een ezel voor zijn, ik heb hier geen andere woorden voor”, schuwde hij de harde taal niet.

Met FOS rekenen we eens te meer op Promsex om ook in deze noodsituatie de rechten van de Peruaanse vrouwen te verdedigen om voor zichzelf te beslissen.

09 februari 2016
Auteur: Felix De Witte
Contact: Stijn.Roovers@fos-socsol.be