Incompany is een Brussels collectief van artiesten die onze verhouding met werk in vraag willen stellen en samen met het publiek op onderzoek willen gaan naar andere manieren van werken.

Snakken naar ademruimte

Het twintigtal deelnemers aan de workshop moet per twee de relatie tussen hun werk, vrije tijd, thuis en de wereld in beeld brengen aan de hand van allerlei voorwerpen. Nadien werd met een speelbord in kleine groepen dieper ingegaan op het spanningsveld tussen je persoonlijkheid en je werk, wat het met je doet en welke oplossingen je daarvoor ziet. De oplossingen worden vervolgens in de vorm van slogans op een bord geschreven en gebruikt in een performance.

Bijna in alle groepen kwam er min of meer hetzelfde naar voren. Mensen snakken naar meer ademruimte voor zichzelf en het gezin.

Volgens Einat Tuchman van Incompany verwoordt dit treffend de kernboodschap van het collectief. “De relatie en het spanningsveld tussen wie we zijn en wat we werk of vrije tijd noemen. De kapitalistische maatschappij heeft ons ‘zijn’ geclassificeerd en alleen het economisch nuttige deel daarvan wordt gewaardeerd. Terwijl een pauze nemen als mens ook werk is en relevant kan zijn. Je werkt aan jezelf maar dit valt niet te rijmen met de economische logica. Die dicteert dat alleen wie produceert waardevol bezig is.”

“Maar we werken als mens continu in de zin dat we constant betekenisvolle interacties genereren met onze omgeving. We leren, we ontmoeten, we bereiken dingen en we verliezen. Dat is allemaal werk. Waarom moeten we aanvaarden dat we alleen waardevol werken op het moment dat we geld genereren voor een ander?”

“Deze artificiële scheiding tussen economisch nuttige en niet nuttige activiteiten gaat voorbij aan ons zijn. En zelfs onze vrije tijd wordt in deze logica gelabeld als het moment waarop je kan consumeren. Minder werken in dat systeem is dan synoniem voor meer consumeren.”

Hoe kunnen we dit oplossen?

Tuchman: “We moeten de classificatie van ons tijdsgebruik in vraag stellen. Andere dingen leren waarderen dan we vandaag doen. Veel mensen lijden aan een enorme gebrek aan zelfvertrouwen omdat ze niet op de top van die ladder staan en eigenlijk een nobody zijn in de ogen van anderen. En daarnaast doen ze een oninteressante job die vaak ver staat van wie ze zijn. Er is helemaal geen onderhandeling over mogelijk. Hoe is het zover kunnen komen dat we ons zomaar in deze situatie schikken? Hoe zijn we in zo’n absurd systeem gerold? En hoe kunnen we omgaan met de hete adem van automatisering in onze nek? Worden we dan helemaal economisch onnuttig als werkkracht? We moeten dringend een ander systeem heruitvinden, is het besluit van de workshop.”

Hoe zie jij de relatie werk en vrije tijd in jouw ideale wereld?

Tuchman: “We moeten eerst en vooral stoppen met gehoorzamen aan de huidige orde. Basisinkomen kan een eerste stap zijn om de door automatisering ontslagen mensen op te vangen. Maar zolang we geen greep krijgen op de economie en ze niet evenredig bijdraagt aan de belastingen zal het basisinkomen net niet genoeg zijn om boven de armoedegrens te raken. Daarom vertrouw ik het niet.”

“We hebben zelf geen duidelijk beeld van die ideale wereld. Het is een proces waar we samen over moeten nadenken en samen creëren. Het zal af en toe falen en botsen en daaruit kan dan iets nieuws voortkomen.”

“Kunst moet onze normen en relaties in vraag blijven stellen en een laboratorium zijn voor onze samenleving. Een plek waar geëxperimenteerd kan worden met nieuwe denkbeelden. Een plek waar het vastgeroeste status quo kan opengetrokken worden.”

Jullie willen de discussie met werknemers aangaan in bedrijven maar bedrijven zullen jullie niet snel uitnodigen met zo’n boodschap?

Tuchman: “Het bedrijfsleven is voor ons een heel andere territorium waar we als artiesten weinig tot geen toegang toe hebben. Om toch door hen uitgenodigd te worden hebben we onze promoflyer zodanig aangepast aan de bedrijfstaal tot we beseften dat het helemaal niet meer beantwoordde aan onze echte boodschap, helaas zonder succes.” (lacht)

“Daarom willen we een club oprichten in Brussel. Individuele werknemers kunnen bij ons een traject volgen van vijf workshops met de bedoeling om samen na te denken over die toekomstige organisatie van werk. De Incompany Workersclub moet een soort hulpgroep worden voor werknemers. En wie weet zullen de bedrijven bijdraaien en ons alsnog uitnodigen.”

Meer info: http://www.incompanybrussels.be/