Volledige Antwerpse ring (heraangelegd in 2004-2005) gaat vanaf 2015 weer op de schop. Overal, vanaf het Kiel tot in Merksem, zal dit gepaard gaan met een forse capaciteitsuitbreiding en ruimtebeslag.

De pas vrijgegeven tekeningen van de Vlaamse overheid schetsen een beeld van hoe die Antwerpse ring er zal uitzien.

De toekomstige situatie in Berchem geldt als typevoorbeeld voor de gehele ring:

– tussen de Plantin-Moretuslei en de Grote Steenweg (dit is over een afstand van 2,5 kilometer) krijgt Antwerpse ring gemiddeld 18 baanvakken (minimaal 16 baanvakken, maximaal 20 baanvakken);

– de barrièrevorming door de aanwezigheid van de ring in het hart van de agglomeratie neemt daardoor nog fors toe;

– ringfietspad sneuvelt, groengebieden worden aangesneden, autosnelweg komt overal dichter bij woonwijken extra-muros;

– een bijkomende op- en afrit komt uit midden in een woonwijk ten oosten van Berchem-station;

– het principe van gescheiden doorgaand en lokaal verkeer wordt op diverse plekken doorbroken en blijkt eigenlijk een fake verhaal: wie files wil vermijden op SRW zal DRW (doorgaande ringweg) nemen, en omgekeerd;

Zie bijgevoegde slides voor concrete vergelijking ‘huidige situatie’ en ‘geplande situatie’ op drie plekken in Berchem.

Voor alle duidelijkheid: de plantekeningen op de slides zijn tekeningen vrijgegeven door de Vlaamse regering, en dus geen simulatietekeningen gemaakt door stRaten-generaal.

Op 30 maart 2010 besliste de Vlaamse regering om bij het zoeken naar een alternatieve Scheldekruising vast te houden aan het BAM-tracé. Als gevolg daarvan wordt alle lokaal en doorgaand verkeer blijvend naar de Antwerpse ring geleid.

Verkeerdelijk wordt in het nieuwe Masterplan 2020 beweerd: “De doorgaande ringweg (DRW) heeft als functie om het verkeer over langere afstand en het bestemmingsverkeer dat rond de stad moet zijn met minimale hinder rond die stad te leiden.”

In werkelijkheid zal dit doorgaande verkeer gewoon dwars door de stad blijven rijden, met als gevolg: noodzakelijke capaciteitsuitbreiding op de gehele Antwerpse ring.

Onder druk van de actiegroepen raakte reeds in 2008 bekend dat vasthouden aan het BAM-tracé onvermijdelijk leidt tot een uitbreiding van de ring ter hoogte van het Sportpaleis (van 10 naar 18 baanvakken).

De Vlaamse overheid ontkende dit lange tijd, maar de onafhankelijke studie van Arup/SUM (maart 2009) wees uit dat de actiegroepen het bij het juiste eind hadden. De actiegroepen wonnen vervolgens de volksraadpleging.

Al tijdens de campagne van de volksraadpleging begonnen heel wat politici de problematiek van de Oosterweelverbinding gemakshalve te herleiden tot de ruimtelijke impact ter hoogte van het Sportpaleis.

De tekeningen daarover van Arup/SUM waren niet voor interpretatie vatbaar, ontkennen hielp niet meer, dan maar het beste ervan maken, zo werd gedacht.

Na de volksraadpleging werd door deze politici gezocht naar een politiek compromis waarbij toch kon worden vastgehouden aan het BAM-tracé. Zo ontstond de inmiddels gekende placebo-oplossing van 30 maart 2010: we bouwen (misschien) een tunnel in plaats van een viaduct en herwerken de situatie aan het Sportpaleis door er het viaduct af te breken.

Maar dergelijke oplossing kijkt niet verder dan de bewuste zone, en negeert volledig de verankering van mobiliteitsstromen en de daarmee gepaard gaande impact van het BAM-tracé op de rest van de toekomstige Antwerpse ring.

Over de geplande heraanleg van die ring bewaart de Vlaamse regering ook al jarenlang het stilzwijgen. Af en toe werd een nietszeggend schema vrijgegeven, maar reële tekeningen – ze bestaan wel degelijk – werden als interne documenten beschouwd.

Ook het Vlaamse parlement of de Antwerpse gemeenteraad kregen ze nooit te zien. Jarenlang luidde het: we geven de plannen wel vrij bij het geplande openbaar onderzoek over de nieuwe R1, dat zal plaats vinden NA de besluitvorming over de Lange Wapper. Of hoe je met het ene voldongen feit een ander creëert.

Op basis van schema’s van TV SAM, verkregen via de wet op de openbaarheid van bestuur, wees stRaten-generaal reeds tijdens de campagne van de volksraadpleging (persconferentie van 10 september 2009) erop dat bij vasthouden aan het BAM-tracé niet alleen aan het Sportpaleis, maar over de hele Antwerpse ring een forse capaciteitstoename noodzakelijk zal blijken tot gemiddeld 18 rijstroken.

We illustreerden dit met concrete tekeningen en simulaties. Opnieuw kregen we toen te horen dat dit uit de lucht gegrepen was. BAM liet verstaan dat er zelfs nog geen tekeningen van de nieuw geplande ring bestonden, dat daarover enkel ‘denksporen’ bestonden.

Na een intense campagne ‘openbaarheid van bestuur’ door Ademloos en stRaten-generaal gaf de Vlaamse regering twee weken geleden eindelijk de plannen van de toekomstige Antwerpse ring vrij.

In een brief van het kabinet-Peeters aan stRaten-generaal van 31 mei 2010 worden de tekeningen geduid:

“De meest recente plannen die inzicht geven in de ruimtelijke impact van het project betreffende de SRW tussen het Sportpaleis en de Kennedytunnel op grond waarvan de regering op 30 maart besliste om dit project te handhaven. De beschikbare plannen zijn reeds beschikbaar op de website www.vlaanderen.be/dam.”

En wat blijkt? De analyse van stRaten-generaal zoals publiek gemaakt in september 2009 wordt volledig bevestigd. De 18 baanvakken van het Sportpaleis duiken even goed weer op in Berchem – als gemiddelde dan nog wel: op sommige plaatsen blijft de teller steken op 16 baanvakken, op een plek (ter hoogte van Wolvenberg) schiet die even door tot 21 baanvakken, aan de Borsbeeksepoort – ter hoogte van Zurenborg – gaat het om 20 baanvakken.

Deze tekeningen blijken reeds in 2003 uitgewerkt door TV SAM, het studiebureau van BAM, en worden door de regering tegelijk als de ‘meest recente’ plannen beschouwd.

Het een sluit het ander niet uit: de simulaties zijn al zeven jaar een bekend feit binnen BAM en de Vlaamse regering, wat ook logisch is: deze tekeningen horen immers onlosmakelijk bij het project van het BAM-tracé, dat eveneens in 2003 concreet werd uitgewerkt door TV SAM.

Het sluiten van de ring via het BAM-tracé (brug of tunnel) leidt onvermijdelijk tot het bestendigen van alle verkeer (doorgaand en lokaal) op de bestaande ring.

Dat verkeer zal nog toenemen, en dus moet ook de Antwerpse ring bijgevolg een andere dimensie krijgen. Reeds in 2003 werd die herdimensionering op papier uitgewerkt.

Maar de Vlaamse regering voelde blijkbaar niet de behoefte om klare wijn te schenken over de intern gekende ruimtelijke impact van de toekomstige Antwerpse ring vooraleer de bouwwerken aan het BAM-tracé zijn opgestart.

Manu Claeys en Peter Verhaeghe

Manu Claeys en Peter Verhaeghe schrijven dit opiniestuk namens de actiegroep stRaten-generaal.