Foto: Ludger Dockers
Interview, Longread - Ludger Dockers

Wat is dat toch met die Sint-Bernadette wijk?

zaterdag 29 mei 2021 12:20
Spread the love

 

De Sint-Bernadette wijk is een tuinwijk in een uithoek van Gent, gebouwd in 1923. Er werd door de jaren heen verbouwd, er kwamen appartementen bij en in de jaren 90 kregen alle woningen een opknapbeurt. Het was toen dat de huizen hun typische gele kleur kregen. Voordien hadden de huizen een gewone baksteenkleur. Later kreeg de wijk nationale aandacht in een reportage van VRT, in het kader van de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. De wijk kwam toen erg negatief in het nieuws: mensen betaalden huur voor een huis dat eigenlijk onbewoonbaar zou moeten verklaard worden. Zowel de verantwoordelijke huisvestingsmaatschappij WoninGent als het stadsbestuur zaten erg verveeld met deze zaak. Rond juni 2020 werd aangekondigd dat de wijk volledig gesloopt en heropgebouwd zou worden. Er kwam protest, zowel van de bewoners als in de gemeenteraad. Was dit de juiste beslissing? En werd ze goed aangepakt? 

 

KLIMAATJONGEREN 

Rond kerstmis 2020 kregen de bewoners de steun van enkele klimaatjongeren. Ze doopten de actiegroep Bernadette Blijft! We praten met Tillo, één van de jongeren die zich engageerde voor de wijk en ter plekke een huis kraakte. 

Hoe komt een jonge klimaatactivist in de Sint-Bernadette wijk terecht om actie te voeren? 

Tillo Demil (Bernadette Blijft!): “Het is een eind weg van mijn thuisstreek, Tollembeek (lacht). Samen met vrienden heb ik een kraak-collectief tegen leegstand opgericht en hou ik me bezig met sociale huisvesting. Twee vrienden van mij maakten een film voor hun eindwerk aan de filmschool over leegstand. We hoorden van de wantoestanden en konden het daar niet bij laten. Er was hier al hevig protest in de wijk tegen de plannen van de sloop, maar de mensen werden niet gehoord. Toen één van de voortrekkers van het protest stierf, vielen ook de acties stil.  Toen de weduwe van de overleden man ons vertelde dat ze een mirakel nodig had, namen we actie. We kraken nu een huis in het midden van de wijk. Van daaruit organiseren we acties: we houden democratische zondagen, zangavonden, volksraden, we doen aan opbouwwerk en proberen alle problemen uit de wijk te documenteren. We zijn een informele groep, met goed contact met de bewoners. Eigenlijk zijn dat taken die WoninGent voor zijn rekening zou moeten nemen.” 

“De bewoners zijn niet per se tegen de sloop. Het is de manier waarop er wordt gesloopt dat erg veel problemen meebrengt.” 

Waarom willen de bewoners geen sloop? 

“De bewoners zijn niet per se tegen de sloop. Het is de manier waarop er wordt gesloopt dat erg veel problemen meebrengt. WoninGent heeft een studie laten maken waaruit bleek dat een renovatie van de huizen niet haalbaar is. De totale heropbouw is dan het alternatief. We hebben serieus wat vragen bij die studie, want niemand in de wijk heeft bezoek gehad van dat studiebureau. Mensen vragen zich af waarop die studie dan gebaseerd is. Maar wat de bewoners nog veel meer stoort is dat er nooit gesproken is met hen over die sloop. Een groot deel van de bewoners van de Sint-Bernadette wijk zijn mensen die hier al decennia lang wonen, soms hebben hun ouders hier nog gewoond. Die willen hier niet weg en ze hebben het sociaal weefsel van de wijk nodig in hun leven.” 

Je kan toch moeilijk de wijk slopen zonder de mensen de laten verhuizen? 

“Dat is juist, maar daar zijn oplossingen voor. De bewoners voeren al van voor dat wij hier kwamen actie met de slagzin ‘blok per blok’. De helft van de wijk staat nu al leeg, dus daar zijn mogelijkheden. Simpel voorgesteld: de mensen die echt in de wijk willen blijven, laat je in de helft van de wijk intrekken terwijl je de andere helft verbouwt. Als de nieuwe helft van de wijk er staat laat je de mensen terug verhuizen naar de nieuwe woningen. Dat brengt natuurlijk ook problemen met zich mee, maar dat is waar de buurt om vraagt. Daarnaast zijn er nog heel wat huizen die best wel in orde zijn. Waarom is renovatie dan geen optie? Dit is uiteindelijk één van de laatste tuinwijken in Gent, in 2010 werd ze zelfs als erfgoed bestempeld.” 

Wat is het plan voor de bewoners zoals WoninGent ze origineel had voorgesteld? 

“Iedereen mag drie Gentse wijken opgeven naar waar ze willen verhuizen. De meerderheid van deze bewoners wil zo dicht mogelijk bij de Sint-Bernadette wijk blijven. WoninGent stelt dan een huis voor. Als je weigert stellen ze een nieuw huis voor. Wanneer je dat opnieuw weigert, verlies je jouw recht op een sociale woning. Dan belandt je op straat of op de privémarkt als je genoeg geld hebt. En je staat weer achteraan de ellenlange wachtlijsten voor sociale woningen.” 

Is WoninGent dan de schuldige in dit dossier? 

“Ja en nee, ze worden ook zwaar ondergefinancierd door Stad Gent. Zowel Stad Gent als WoninGent ontlopen hun verantwoordelijkheid door naar elkaar te wijzen als verantwoordelijke. Nochtans zitten alle partijen (ook oppositie) in de raad van bestuur van WoninGent. Maar het beslissen boven de hoofden van deze mensen is volledig de fout van WoninGent. We breiden onze acties trouwens ook meer en meer uit naar ander wijken, want de verhalen die we daar te horen krijgen zijn vaak even schrijnend.” 

Wat denkt WoninGent van jullie aanwezigheid in het huis dat jullie hebben gekraakt? 

“Ze zijn naar de rechtbank gestapt en nu moeten wij een advocaat nemen en hoge gerechtskosten betalen. Maar dat hebben we ervoor over! Het is ook nodig. Als je alleen maar op straat komt, kunnen politici eens lachen. Je krijgt een heel andere dynamiek als je hun bezit kraakt. De rechter gaf ons trouwens gelijk, we krijgen een ‘tijdelijke invulling’ en mogen tot minstens september blijven. We hebben ook goed contact met de wijkagent en andere politiediensten.” 

Hebben jullie al veel vooruitgang geboekt met de acties? 

“We zijn toch al op het nieuws en in de krant gekomen. We brengen het probleem onder de aandacht en proberen de publieke opinie mee te krijgen. Zij hebben het geld en de macht. Wij hebben het volk mee. Dit is sowieso een overwinning voor de democratie. Wat zij niet konden met hun bureaucratisch gegeven, doen wij hier samen met de bewoners: een gemeenschap vormen, zoeken waar de problemen liggen en daar oplossingen voor vinden. Misschien winnen we de zaak niet juridisch, maar WoninGent zal in de toekomst beter nadenken over hoe ze dit soort zaken aanpakken. Dat is volgens ons een stap in de goede richting.” 

Welke boodschap hebben jullie voor WoninGent? 

“Waarom bestempelen zij ons als criminelen? Wij zijn eigenlijk vrijwilligers in een participatief programma ten dienste van WoninGent. We zouden het fijn vinden moesten ze onze hulp aanvaarden en met ons samenwerken.” 

“Waarom bestempelen zij ons als criminelen? Wij zijn eigenlijk vrijwilligers in een participatief programma ten dienste van WoninGent. We zouden het fijn vinden moesten ze onze hulp aanvaarden en met ons samenwerken.” 

 

DE EXPERT 

Als we Tillo geloven, lijkt WoninGent serieus te knoeien. Maar is dat wel zo? Ik had de lezer graag meegenomen in de uitleg van WoninGent, maar helaas weigeren zij hun beslissing te verdedigen. Gelukkig is er Simon Allemeersch. Hij is verbonden aan de UGent en doet onderzoek naar sociale huisvesting. 

Was de sloop van de Sint-Bernadette wijk de juiste beslissing van WoninGent? 

Simon Allemeersch (UGent): “Over die beslissing kan ik me moeilijk uitspreken, maar de manier waarop ze werd gevoerd is zeer jammerlijk. WoninGent is tien jaar geleden gefusioneerd met twee andere woningmaatschappijen. Door die fusie is er een grote afstandelijkheid gekomen naar hun bewoners toe. Daardoor zijn de bruggen met de bewoners verdwenen en werd hun inspraak over de wijk moeilijker. Daar komt bij dat de bewonerspopulatie veel kwetsbaarder is geworden en het patrimonium serieus is afgetakeld. Een huisvestingsmaatschappij had origineel drie taken: bouwen, renoveren en verhuren. Bewoners werden kwetsbaarder en er komt sociale problematiek bij kijken. Toen werd het een sociale huisvestingsmaatschappij. Maar de maatschappijen hadden al te weinig geld om hun patrimonium te onderhouden, laat staan die sociale taken erbij te nemen. Sinds de fusie is dat nog erger geworden. Eigenlijk is het logisch dit gebeurt, wat hadden we dan verwacht? Het punt dat wij proberen te maken is: wij zijn de woningmaatschappij. Onze overheid beslist wat een woningmaatschappij kan en mag doen. Daar schort het hem vooral.” 

“Wij zijn de woningmaatschappij.” 

Is die fusie van WoninGent dan een slechte zaak geweest? 

“Een fusie op zich kan voordelen meebrengen, maar de manier waarop deze fusie werd aangepakt, is toch bedenkelijk. Het patrimonium is in slechte staat, er moet veel gerenoveerd worden. Er is veel hoogbouw samengebracht, die al van bedenkelijke bouwtechnische kwaliteit is en vooral zeer stigmatiserend werkt. Ook de meest kwetsbare bewoners zijn bij WoninGent ondergebracht. Ze hebben heel veel problemen samengebracht door die fusie en de nabijheid met de bewoners afgebouwd. Er is een soort organisatie ontstaan die niet alleen met veel problemen geconfronteerd wordt, maar ook heel moeilijk te organiseren valt. En dat wreekt zich echt.” 

Hoe moet WoninGent dit dan aanpakken? 

“De bewoners betrekken in het nemen van beslissingen is één ding. Als de mensen een duidelijk perspectief hebben van wat er hen te wachten staat, los je ook al een groot deel van de onzekerheden op. Er zal sowieso een verhuisbeweging komen, zoals ik die heb bestudeerd in de Rabottorens. Die moet heel goed omkaderd worden, net als een terugkeerbeleid. Niet alle mensen zullen willen terugkeren, maar zij die dat wel willen moeten de kans daartoe krijgen. Er komt altijd leegstand als je mensen laat verhuizen, tussen uittrekken en intrekken zit de frictieleegstand zoals we dat in vaktermen noemen. Dat is erg vervelend voor zij die achterblijven.

Dus al die bewegingen vragen tijd,  en dat brengt druk voor een woningmaatschappij. Maar eigenlijk zou je dat allemaal moeten doen. Investeren in participatie, in communicatie, in nabijheid, dat vraagt geld, tijd en mensen. En dat krijgt de woningmaatschappij niet van Stad Gent of van Vlaanderen. Punt. Dat is de conclusie van alles in dit dossier.” 

U volgde de verhuisbeweging van de Rabottorens, wat kunnen we daarvan leren? 

“De groep bewoners van de Rabottorens was heel heterogeen, er waren mensen die heel gemakkelijk zijn overgestapt naar de privé. Nog voor alles werd aangekondigd. De slechtste verhalen kwamen van de mensen die vertrouwden op een informeel netwerk van buren en kennissen. En die dat plots kwijtgeraakt zijn door die verhuisbeweging. Wij kennen die netwerken meestal niet van de buitenkant, we kunnen er geen rekening mee houden. De beste oplossing zou geweest zijn om daar in de buurt nieuw te bouwen en dan te verhuizen uit de woningen naar nieuwe woningen en de keuze te geven om als buren samen te blijven. Maar dan had men dat jaren voor de verhuisbeweging al moeten opstarten en had men waarschijnlijk meer plaats nodig gehad. En dan was het Tondelier-project niet kunnen doorgaan. Het was duidelijk de bedoeling dat dat wel moest doorgaan. Ze hebben een stuk van de armoede van de Rabot opgelost door een nieuwe wijk te bouwen die naar de privémarkt zal gaan.” 

Is de armoede opgelost door meer plaats te geven aan de privémarkt in een wijk als Rabot? 

“Ik bedoelde dat oplossen eerder cynisch, in het Rabot is ze voor een stuk opgelost. Men kijkt op papier hoeveel armoede er is in een bepaalde wijk en nu komen die percentages beter uit. Maar in de levens van de sociaal huurders is er niets opgelost. Onze perceptie van sociale huisvesting zit ook volledig scheef, het is de onderste sport op de woonladder. Iedereen wilt altijd opklimmen en verbeteren en sociale woningen zijn het allerlaagste. Dat zou niet zo mogen zijn, maar het is zo. Heel ons woonmodel is er ook op gebaseerd. Als je in België niet de eigenaar bent van je eigen woning, dan ben je de pineut.” 

Waar komt dat beeld vandaan? 

“Dat is een erfenis van het België uit de laat negentiende eeuw en begin twintigste eeuw. De machthebbers hadden schrik dat de arbeidersbevolking in de steden zou samentroepen en de macht in handen zou willen nemen. De leefomstandigheden waren ook niet al te best onder de arbeiders in de steden. Machthebbers hadden een angst voor het electoraat, voor de socialisten dus.

Dus ze zijn ze een anti-stedelijke politiek begonnen: de mensen weghouden van steden en vooral geen collectieve woonvoorziening voorzien. Iedereen kreeg een woonhypotheek. Dus als jij een hypotheek hebt, jouw woning hangt daarmee vast en jij moet dat zelf in stand houden, dan ga je wel twee keer nadenken voor je begint te staken. Wie zijn werk kwijt raakt, kan zijn hypotheek niet afbetalen en verliest dat prachtige huis dat ondertussen als eigendom wordt gezien. Het is echt een disciplinering.” 

Een soort verdeel en heers? 

“Ja absoluut, iedereen is voor zijn individueel stekje verantwoordelijk. We houden de grondprijs laag, en voorzien goedkope abonnementen om naar de stad te gaan. Er is geen betaalbaar alternatief. Dus zo duw je iedereen naar een eigenaarschap en dat model staat eigenlijk op springen. Tegelijkertijd zijn we daar nog altijd van overtuigd.  Wanneer ik vraag aan mijn studenten: Hoe willen jullie later wonen? “Ik wil zo snel mogelijk een woning kopen.” is het antwoord meestal. Dat zit echt ingesleten, de baksteen in de maag. En dat wreekt zich bij de mensen die niet aan die norm voldoen.” 

Gent is toch trots op haar 14% sociale woningen? Is dat onvoldoende? 

“Kijk naar de praktijk, naar de wachtlijsten, mensen moeten zes tot acht jaar wachten. Hebben we dan genoeg sociale woningen? Gent is trots op die 14%. In vergelijking met het buitenland is dat verschrikkelijk weinig. Vlaanderen haalt niet eens de 9%, dat is het wettelijk minimum. Dat komt door de visie van politici op sociale woningen: er hangt een enorm stigma aan vast dat zichzelf in stand houdt. De meeste politici vrezen dat sociale woningen armoede en marginaliteit aantrekken. Dat klopt niet, onderzoek toont aan dat sociale woningen armoede juist kunnen tegengaan. In onze Vlaamse steden is er een gevecht voor de betere middenklasse aan te trekken. Politici geven liever ruimte aan projectontwikkelaars om deze mensen aan te trekken en er is zeer weinig ruimte beschikbaar in de stadscentra.

Een woningmaatschappij staat voor een moeilijke situatie: ze moeten in woningen investeren, ze moeten er bijbouwen en op zoek gaan naar grond om dat te doen. Dat vraagt veel geld en energie. Tegelijk is hun patrimonium in slechte staat, wonen mensen in onbewoonbare situaties en daar moeten ze boetes voor betalen. Ze moeten dus nieuwe woningen voorzien, terwijl de oude instorten. Tegelijk zitten ze met een even lastige situatie inzake beeldvorming en communicatie. Er verschijnen bijna uitsluitend negatieve berichten in de pers over de sociale huisvestingsmaatschappijen, door de situatie die ik juist beschreef. Ook als ze zelf nieuws naar buiten brengen, is dat zelden positief nieuws. Dat draagt weer bij aan dat stigma en daardoor wilt de woningmaatschappij zo weinig mogelijk communiceren.

Heel veel stigma’s en dingen waar wij maatschappelijk eigenlijk een probleem mee hebben, denk maar aan racisme, de vergrijzing, psychische kwetsbaarheid, alcohol- en middelenmisbruik, dat lijkt zich allemaal te bevinden. Dus dat stigma is ongelooflijk zwaar. En in plaats van daar iets aan te doen, gaan we dat eigenlijk alleen maar versterken door ervan af te blijven.” 

“Sociaal wonen moet hoger op de politieke agenda komen.” 

Dat zijn complexe problemen. Heeft u misschien een simpele oplossing? 

“Eigenlijk wel, het is gemakkelijk gezegd maar uiteraard zeer moeilijk gedaan. Sociaal wonen moet hoger op de politieke agenda komen. Het zou een thema moeten zijn zoals verkeersdoden, zowel links als rechts moet zich erachter scharen. Het is wat vreemd dat onze huisvestingsmaatschappijen niet vooraan in de rij staan om het sociaal wonen te verdedigen. Wat dat natuurlijk alleen maar toont dat ze politiek heel hard gekleurd en gestuurd zijn. Het helpt niet dat de winstmarges nergens zo hoog zijn als op de woningmarkt. Dat is waanzin, het gaat hier over de meest basale basisbehoefte: wonen.” 

Zou WoninGent zich dan aan de kant van de actievoerders moeten scharen en tegen het beleid van Stad Gent protesteren? 

“Niet tegen, maar voor sociaal wonen. Sociale woningen zijn echt gaan samenhangen met het probleem en het stigma, eerder dan met de mogelijke oplossing. Het idee dat sociale woningbouw een dam is tegen armoede is verdwenen. We zitten met een politieke partij die de ministers levert voor sociaal wonen, die er zelf niet van overtuigd is. Ze noemen het een trampolinemodel: als je het moeilijk hebt, kun in een sociale woning terecht voor een paar jaar. Maar vanaf dat het weer beter gaat, moet je er direct terug weg. Waardoor je nog meer mobiliteit en nog minder samenhang bekomt, kortweg achterlijk. Vooral NV-A, maar de andere partijen zijn niet veel beter. De klassiek-linkse partijen hebben het écht verknoeid. Ze hebben hun eigen achterban in de steek gelaten en niet voor even, twintig à dertig jaar. Nu zijn die mensen vaak VB-kiezers.” 

Ik hoor u eigenlijk zeggen dat politici meer naar sociale huurders moeten luisteren? 

“Absoluut, er is het idee dat je met sociale huurders niet veel kan uitrichten. Dat klopt absoluut niet, we doen het niet meer. Er zijn te weinig organisaties met tijd en middelen die in de praktijk gaan werken met sociale huurders. Sociale huurders krijgen het gevoel dat ze niets meer te zeggen hebben over hun eigen leven en dat zorgt voor veel frustratie.” 

“Want ik weet uit ervaring dat bewoners, ook als ze psychisch kwetsbaar zijn of een moeilijke biografie hebben, dat die eigenlijk écht bereid zijn om mee te werken en mee te spreken op hun manier.  Dat zie je gebeuren in de Sint-Bernadette wijk. Dat wil ik benadrukken. Het gaat niet altijd beleefd zijn, op hun manier is dat to the point. We moeten durven praten met bewoners.” 

De krakers in de wijk lijken dat wel te doen. 

“Dat is juist, zij zouden de bondgenoten van WoninGent moeten zijn. WoninGent zou met hen moeten spreken. Maar écht spreken, net zoals ze dat met hun bewoners zouden moeten doen. Ik heb heel veel met bewoners gewerkt, die zijn soms niet gemakkelijk. Maar dat zijn mensen, je kunt daarmee werken. Maar dat vraagt tijd, dat vraagt personeel, middelen die ze eigenlijk niet hebben.

Ik hoop dat het tot een alliantie komt, de actiegroep heeft erg veel expertise opgebouwd die niet verloren mag gaan. Het laatste dat we kunnen gebruiken is een ruzie tussen bewoners en de woningmaatschappij.” 

Ziet u een link met het pandinistisch verblijvingsfront uit de jaren 80? 

“Hun grote sterkte was dat ze zo’n brede alliantie konden smeden. Oude Gentenaars, anarchisten, buurtbewoners, zowel links als rechts, dat zorgde voor hun succes. Dat doen ze ook wel in de Sint-Bernadette wijk, oude (misschien rechtse) bewoners, met jonge mensen die een totaal andere visie hebben, met experts, met mensen uit cultuur, met politici,… Het succes van de jonge krakers hangt ervan af of ze bruggen kunnen smeden. De kloven nog meer verdiepen is sowieso een slechte zaak.”

 

DE BEWONERS 

WoninGent lijkt niet goed met de bewoners te communiceren, dus laten wij dat ook niet vergeten. We gaan eens horen bij Karina en Sylvain. Karina is een pijnpatiënt en woont alleen in één van de typische huisjes aan de voorkant van de wijk. Sylvain is een gezonde gepensioneerde en woont met zijn vrouw in een appartementje in de wijk. Veel van de bewoners die zich verzetten tegen de verhuis zijn oudere, alleenstaanden die al erg lang in de wijk wonen. Wat niet betekent dat ze allemaal aan dit profiel voldoen. Wat merken de bewoners van de fusie? En hoe zien zij de toekomst? 

Karina De Brauw 

“In 1993 ben ik in de Sint-Bernadette wijk komen wonen. Ik huur al sinds ’88 bij WoninGent. Vroeger had ik het gevoel dat er naar mij geluisterd werd als huurder. Als je de huur op tijd betaalde en het huisje goed verzorgde, dan was de huisbaas tevreden. Sinds de fusie is dat volledig veranderd. Als er een herstelling nodig is, dan moet je bellen. In de periode van de fusie had niemand de moeite gedaan om ons dat te melden, we moesten dat zelf maar uitzoeken. Dat is niet zo evident voor oudere bewoners. Als je dan belt moet je al geluk hebben dat ze de telefoon opnemen. Als je vijf maal hebt gebeld, zal er na zes maand wel iemand komen om het probleem half op te lossen. En dat is niet enkel in deze wijk zo.

Aan communicatie moet WoninGent dus nog wat werken en dat geldt ook voor de sloop. We kwamen op een infoavond te weten dat heel de wijk zou worden gesloopt en iedereen zou moeten verhuizen. Dat klonk vreemd toen, want een jaar geleden zijn ze nog renovatiewerken komen doen in de wijk. Terugkeren in de nieuwe wijk zou enkel voor grote gezinnen mogelijk zijn. WoninGent baseert zich op een studie, maar slechts één iemand in de wijk heeft iemand over de vloer gehad om foto’s te komen nemen… Het nieuws kwam als een donderslag bij heldere hemel. Mensen willen hier niet weg. Enkele bewoners in deze wijk zijn écht gouden mensen. Zij zijn mijn vrienden en mijn mantelzorgers. Als ik die verlies, zal de aftakeling beginnen. En dat geldt voor veel mensen in de wijk.”

“Voor kerst was ik bezig met zelfmoord, een bewuste keuze. Ik heb een beperking, maar ik kijk naar de mogelijkheden die mij wél resten. De periode van hulpbehoevendheid liet ik achter mij, met mijn huisje, auto en rollator heb ik mijn zelfstandigheid. Als ik geen huis krijg dat aan mijn situatie is aangepast, ga ik aftakelen. Ik weiger om mijn eigen aftakeling te tekenen en daarom had ik die suïcidale gedachten. Gelukkig kwamen toen de jongeren die het voor ons opnemen! Zij hebben mijn leven gered. Ze hebben me ook in een rebel veranderd, vroeger zou ik nooit op de barricades zijn gaan staan, ik meed de pers en politici als de pest. Maar nu ben ik mezelf aan het overstijgen. Als ze u laag proberen houden, kun je plat gaan liggen of hard protesteren zodat je weer naar boven komt. Ik zit momenteel in dat laatste.

Een vrouw bij WoninGent had een appartement voor mij gevonden, ik ging kijken en het was alles wat ik wou en nodig had. Wel een pak kleiner, maar ik pas me wel aan. Later bleek dat volgens de strenge regels van rationele bezetting ik geen woning met twee kamers kon krijgen, de vrouw die mij het huis aanwees had blijkbaar fouten gemaakt. Volgens mij is zij de enige bij WoninGent die géén fouten heeft gemaakt. Die woning stond al een jaar leeg en staat vandaag nog steeds leeg, wie kan mij dat uitleggen? WoninGent heeft me echt al in de put gestoken, niet enkel door hun beslissing, maar de manier waarop ze ons behandelen. Waarom kan WoninGent niet gefaseerd slopen? Dat is het enige wat wij vragen. Het is misschien duurder, maar dat zijn die mensenlevens toch wel waard? Bij mij gaat het over mijn zelfredzaamheid, bij oudere bewoners gaat het vaak over hun leven. Zo’n oude mensen weghalen uit hun wijk en sociaal weefsel, het zal met die mensen niet lang meer duren …

Ik heb nog steeds geen oplossing, ik heb geen idee waar ik over een jaar zal wonen. Die onzekerheid en de manier waarop ik moet strijden maakt mij echt kapot.”

 

Sylvain Vansteenkiste

“Ik woon in de wijk sinds 1963, het was hier vroeger een echte volkse buurt. We hadden wel zeven cafés, iedereen kende iedereen. Ze hadden toen niet moeten proberen om ons uit te zetten … Ook de woonmaatschappij zat in die nabijheid, er was hier in de wijk een depot en een werkman. Als er herstellingen nodig waren, dan moesten we niet ver zijn. We deden ook veel zelf. Ik heb nog muren uitgebroken omdat ik grotere ruimtes wou. Sinds de fusie is de werkman met pensioen en  wordt hier niet veel meer hersteld. Er scheelde iets aan mijn watertoevoer, ik belde en heb drie weken moeten wachten op technisch personeel. In de tussentijd ben ik emmertjes water bij mijn buurman gaan halen. Sinds die fusie is WoninGent zich op regeltjes en papieren beginnen richten, niet meer op de mensen.

Ze beseffen daar bij WoninGent niet goed dat ze niet alleen met huizen omgaan, maar met mensenlevens. Hopelijk schieten ze nu wakker en denken ze beter na in de toekomst. We doen ons beklag, geven onze zorgen en WoninGent doet er niets mee! Waarom kunnen we niet gefaseerd slopen? Dan waren hier geen protestacties, geen krakers. Ik ben blij dat die jonge mensen ons steunen, ze hebben een voorsprong op ons. Wij staan machteloos tegenover WoninGent, maar zij weten met wie ze moeten praten en hoe ze het in de media krijgen. Maar ik denk niet dat ze de plannen zullen kunnen veranderen. De politiek zit er ook niet meer achter, Vlaams Belang heeft opgegeven. Enkel PVDA zit er nu nog bovenop. Maar als ik eerlijk ben, volgens mij gaat de wijk tegen de grond en er komt geen terugkeerbeleid. De mensen in de raad van bestuur moeten eens tot hier komen, kijken welke woningen ze willen afbreken en eens praten met ons. Ze zouden ten eerste zo’n beslissing niet nemen en ten tweede zouden wij ons gemakkelijker kunnen neerleggen bij zo’n beslissing.

Ik ga naar de privémarkt, ik wil niet meer in die miserie van WoninGent zitten op mijn oude dag. Zo lang mijn vrouw en ik blijven leven, kunnen we het wel betalen. Het is hier vlak achter de hoek en we kennen mensen uit die blok, dus het sociale zal wel blijven. Maar we gaan vanuit ons appartement zien hoe de wijk waar we altijd hebben gewoond, wordt platgegooid. Dat gaat hard aankomen.”

 

DE POLITIEKERS 

Gelukkig zijn daar de verkozen politici om ons een woordje uitleg te verschaffen in hun bevoegdheid. Het mocht niet zijn, Tine Heyse (schepen van wonen in Gent, Groen) weigert een interview. Ze brengt als argument: het was een beslissing van WoninGent en ze heeft geen tijd. Maar goed, dan gaan we naar de oppositie! We praten met Natan Hertogen, lid van PVDA en de raad van bestuur van WoninGent. Sinds deze legislatuur is ook de oppositie betrokken in die raad van bestuur. We spraken ook met een architect met ervaring in het bouwen voor sociale huisvestingsmaatschappijen. Hij vertelde dat een gefaseerde sloop en heropbouw geen grote meerkost met zich kan meebrengen. Dus als het niet over centjes gaat, wat is dan het probleem? 

Natan Hertogen (PVDA): “Het probleem is dat de Sint-Bernadette wijk één van de laatste stukken bouwgrond in het bezit van WoninGent is. Ze moeten niet bijkopen, huren of pachten en er is enorm veel plaats om te verdichten. De grootste nood aan sociale woningen is die voor grote gezinnen en WoninGent zou het liefst dit soort woningen bouwen in de Sint-Bernadette wijk. Maar er is zo iets als de rationele bezetting: dat is een Vlaamse wetgeving die steden enkel mogen verstrengen, niet versoepelen. De rationele bezetting schrijft strenge regels voor om te bepalen welk gezin in welke woning mag gaan wonen. Een alleenstaande zal nooit in een woning voor een groot gezin terecht komen. Als WoninGent de huidige bewoners terug naar de wijk wilt laten trekken, zullen ze speciaal woningen voor hun woonsituatie moeten bouwen. En dat willen ze niet, want voor dat type woning is er minder vraag en die zouden ze op andere plaatsen in Gent kunnen bouwen.”

Dus WoninGent heeft eigenlijk een goede beslissing genomen? 

“Om te slopen en opnieuw te bouwen zijn er goede argumenten, ik heb voor gestemd in de raad van bestuur. Toen we de bevolking inlichtten op een infoavond, bleek dat de mensen niet wouden verhuizen. WoninGent had zich daar niet aan verwacht, in de Rabottorens waren de meeste mensen blij dat ze ergens anders konden wonen. Sociale woningen liggen niet voor het rapen en in die buurt van Gent beschikt WoninGent over te weinig passende woningen voor die profielen. Op dat moment hadden ze de plannen moeten aanpassen, de cijfertjes en regelgeving zijn één ding. De bewoners komen daar altijd boven en daar gaat WoninGent in de fout. Ze hadden ook met de bewoners kunnen praten voor ze beslissingen namen, nu besloten ze over mensenlevens zonder die daar zelf naar te bevragen. Als je miserie creëert, dan moet je die oplossen. De burgers mogen daar niet de dupe van zijn. Er zijn altijd pragmatische oplossingen te vinden, de schepen van wonen zou met wat extra budget kunnen komen. Dat is een kwestie van politieke moed.” 

“Als je miserie creëert, dan moet je die oplossen.” 

U stemde voor de sloop. Wanneer is dat veranderd? 

“Na die buurtavond was het voor ons duidelijk dat de bewoners in de wijk of in de buurt wouden blijven, dus hebben wij ingezet op een sloop en heropbouw blok per blok. Zo krijgen de bewoners die dat willen de kans om te blijven. We wouden een onafhankelijk onderzoek naar wat de mogelijkheden waren. We werden door N-VA en Vlaams Belang hierin gesteund. De meerderheid zou dit niet laten gebeuren en stemde dat weg. In plaats kwam een intern onderzoek naar waarom de gefaseerde sloop geen mogelijkheid was. Ze hebben het hoofd van hun eigen technische dienst een nota laten schrijven: waarom in fases werken niet tot de mogelijkheden behoort. Er is niets berekend en geen rekening gehouden met de sociale impact op de bewoners. We vonden die studie een bestelde affaire. Die mens heeft zelf mee de beslissing genomen. Waarom zou die nog terugkomen op zijn beslissing?” 

“Er is nu wel een mogelijke oplossing, twee andere woningmaatschappijen zouden een vijftigtal woningen aan WoninGent kunnen overdragen. Het is wel belangrijk om daar een grote misschien aan te hangen, je wilt niemand teleurstellen. Maar die oplossing was er niet gekomen zonder het verzet van de bewoners en actievoerders. Wat op zich belachelijk is, die oplossing had moeten klaar liggen. Nu komt ze een jaar te laat, met alle protestacties als gevolg. Ik wil benadrukken dat de strijd een succes was. Ze hebben in het wijk het gevoel dat hun strijd mislukt is, omdat ze moeten verhuizen. Ze hebben veel gewonnen: WoninGent heeft toegevingen gedaan, WoninGent zal sneller renoveren om meer capaciteit te voorzien in de wijk, ze hebben een samenwerking tussen WoninGent en andere woningmaatschappijen veroorzaakt. Zo’n samenwerking was daarvoor nooit gebeurd. Ze hebben er ook voor gezorgd dat WoninGent beter gaat nadenken over hoe ze deze zaken zal aanpakken in de toekomst, want hier was nog geen draaiboek voor. Allemaal positieve evoluties, helaas helpt het die bewoners geen meter vooruit.” 

“WoninGent verkeert in een constante sfeer van schaarste en problemen.” 

Dus WoninGent is wel degelijk de schuldige in dit verhaal? 

“WoninGent verkeert in een constante sfeer van schaarste en problemen. De Sint-Bernadette wijk was lang probleem nummer zeven. De Rabottorens en grotere projecten waren probleem nummer één. Als je met zo’n schaarste te maken krijgt, dan kijk je niet naar probleem nummer zeven, enkel naar het grootste. Door die reportage van VRT werd de Sint-Bernadette wijk ineens probleem nummer één. Ze dragen zeker hun verantwoordelijkheid in hoe ze met problemen omgaan. Maar het is ook geen gemakkelijke positie: je krijgt van de stad brolwoningen en niet de middelen om die deftig uit te baten. Karin Wauters (algemeen directrice van WoninGent) doet al vijftien jaar haar best om de boel te professionaliseren, maar als je daar de middelen niet voor krijgt….” 

Blijft u strijden voor de gefaseerde sloop? 

“Ik denk dat het daar te laat voor is, we zijn weggestemd. Op dat punt verschillen we ook van mening met de actiegroep. Zij geloven er wel écht nog in. Het is belangrijk om de bewoners nu te blijven opvolgen, ondersteunen en ervoor te zorgen dat ze in de buurt een nieuwe woning vinden waar ze gelukkig zijn. We moeten hier lessen uittrekken voor ander gelijkaardige dossiers, zoals Het Pand en de Arsenaalsite.” 

 

WAT HEBBEN WE NU GELEERD? 

WoninGent zal uit deze zaak hopelijk geleerd hebben dat je beter eerst met je bewoners praat, voor je beslissingen neemt die hun leven compleet veranderen. 

Maar het probleem ligt dieper dan dat. Er hangt aan sociaal wonen een enorm stigma vast, sociale huurders zijn in veel hoofden de onderkant van de maatschappij. Dat vertaalt zich naar de programma’s van politieke partijen, die niet willen investeren in sociaal wonen. Daardoor verkeren sociale huisvestingsmaatschappijen in een sfeer van verval en schaarste en dat houdt het stigma weer in stand. Zo lang sociaal wonen niet hoger op de politieke agenda geraakt en er niet meer in wordt geïnvesteerd zullen sociale huurders de dupe blijven van wanbeleid. Hopelijk kan aandacht voor zaken zoals dit, deze trend omkeren. 

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!