De
drie bevlogen, en ook wel provocerende heren Hoet, Mortier en Antonis
maakten kunst toegankelijk en cultuur populair, zonder evenwel te
vervallen in een populistisch vertoog. Ze beweerden nooit te
spreken in naam van een zwijgende massa. Integendeel. Ze riepen met
hun bijzondere aandacht voor de kunsten elke mens op om eigenzinnig
na te denken over de rol van zichzelf en van kunst en cultuur in de
samenleving.

De ietwat hoogdravende vraag tijdens Antwerpen 93,
“Kan kunst de wereld redden ?” , ontlokte heel wat levendige controverses, reflecties en discussies
over de talrijke relaties tussen kunst en maatschappij. De
tentoonstellingen van het SMAK in Gent en de operavoorstellingen van
DE MUNT in Brussel redden de wereld niet, maar kunnen wel iets
veranderen in ons (samen)zijn in de wereld en ons denken over de
wereld die we met zovelen bewonen en beleven.

Reusachtig

Van
de drie kunstminnaars is het misschien wel de intendant-politicus
Eric Antonis die in Vlaanderen de krachtigste en meest blijvende
verandering heeft teweeggebracht in de innig met kunst en cultuur
verweven maatschappij. Zijn vernieuwingen zijn wezenlijk geweest en
hebben het samenleven in ’t stad misschien niet gered, maar toch
stevig versterkt.

Na
een valse start met een te horizontaal en te experimenteel
openingsvuurwerk ontpopte Antwerpen 93 zich tot een
schitterend publieksfestival dat een maatschappij en haar burgers in
beweging, zelfs in vervoering bracht. De impact in 1995 van de reuzen
van Royal de Luxe was reusachtig en verrukte talloze mensen. De
Zomer van Antwerpen, Het Paleis, Het Toneelhuis, het MAS, het
FelixArchief, de Permeke bibliotheek: ze kleuren dagelijks of
wekelijks het leven van duizenden mensen.

Onverdroten

Een maatschappij heeft
geëngageerde cultuur- en kunstvernieuwers zoals
Antonis, Hoet en Mortier broodnodig. Zeker in deze bange en barre
besparingstijden waar kunst en cultuur in de verdrukking geraken, en
onder het mom van ‘rationalisering’ als onnuttig worden weggezet.

Gelukkig
zijn er naast de hogergenoemde kunstredders nog altijd voorvechters
die zich het lot van de kunsten in onze maatschappij aantrekken. Ik
denk hierbij onder meer aan curator Frie Leysen die vorige week in
Amsterdam, in koninklijk gezelschap, de prestigieuze Erasmusprijs
ontving voor haar onverdroten en inspirerende inzet ten dienste van
de internationale podiumkunsten. Podiumkunsten die bij Leysen
overigens nooit los van het gediversifieerd maatschappelijk leven
staan. Zo zie ik het graag. En kunst blijft leven, zelfs na Antonis’
dood.

Wouter
Hessels is docent aan het RITS, School of Arts