Vanuit een grotendeels juiste, al langer gekende analyse wordt een fundamenteel verkeerde oplossing voorgesteld die vervolgens zo vaak herhaald wordt dat minister Bourgeois die nu zelf lijkt te volgen. Als maatschappelijk betrokken middenveld volgen we dit niet. Niet alleen is de oplossing gebaseerd op denkfouten, het zal de efficiënte en transparante overheid die deze Vlaamse Regering terecht nastreeft geen stap dichter brengen, wel integendeel.

Correcte analyse

Tien jaar geleden werd orde op zaken gesteld in het Vlaamse inspraakbeleid. De vele versnipperde adviesraden werden vervangen door 12 decretaal verankerde strategische adviesraden met een duidelijke opdracht en waarin zorgvuldig alle maatschappelijke belangen vertegenwoordigd werden. Mooi.
Begin 2009 verscheen een onderzoek over de werking van deze strategische adviesraden. De analyse die Lode Vereeck maakt in het artikel is daarin grotendeels terug te vinden. Het klopt dat de Vlaamse regering de meerwaarde van haar eigen adviesraden nog altijd onvoldoende naar waarde schat. Het klopt dat hun advies vaak pas wordt gevraagd als er al een politiek compromis is bereikt. Het klopt dat de adviesraden het kruim van experts en ervaringsdeskundigen, veelal vanuit sociale partners en verenigingsleven, omvatten. En het klopt dat de Vlaamse Regering hier en daar nieuwe ‘adviesorganen’ uitvindt waarnaar ze wel luisteren, hoewel de uiteenlopende cijfers (van 61 over 130 tot 224) vooral bedoeld lijken om te zeggen dat het er ‘veel’ zijn. Kortom: het is hemeltergend dat de Vlaamse Regering nauwelijks luistert naar waardevol advies van ‘mensen die het kunnen weten’. Inderdaad.

Merkwaardige oplossing

De analyse leidt tot een zeer merkwaardig plot, namelijk het wordt tijd dat de Vlaamse Regering snoeit in die adviesorganen en er niet langer in investeert. Zijn wij nu de enigen die dit een rare logica vinden? De regering moet beter luisteren naar adviesraden maar omdat ze dat niet doet, kan ze ze maar beter afschaffen. Mijn zoon moet beter luisteren naar de juf wiskunde, maar omdat hij dat niet doet, kan de les wiskunde maar beter afgeschaft worden. Mijn zoon (en de regering) lijkt hiermee op korte termijn te winnen. Een merkwaardige conclusie toch voor een parlementslid dat het “erg vindt dat de adviesraden zo genegeerd worden”. En toch waren we niet helemaal verrast want de laatste maanden en jaren regende het weer halve waarheden over inspraak, overleg en participatie (vertragend, duur, niet efficiënt…).

Wat als … ?

Met het ‘algemeen belang’ kan je niet praten, met vele individuele belangen wel. De beste manier om het algemeen belang te dienen is te zorgen dat de verschillende individuele belangen met elkaar kunnen discussiëren en tot akkoorden komen. Dat is net de rol van die strategische adviesraden!
Wat als die adviesraden niet bestonden? Dan wordt het ‘algemeen belang’ vervangen door het recht van de sterkste. En dan? Jawel hoor, dan kan er weer als vanouds gelobbyd worden. De achterkamertjes zijn terug, alle opgebouwde transparantie vervliegt en organisaties en burgers kunnen niet achterhalen waarom bepaalde maatregelen genomen worden.
In the end twittert Geert Noels dat hij stomverbaasd is dat een minister een wettekst schreef zonder dat een ‘lobbygroep’ de pen vasthield. En dan? Zonder de expertise van het middenveld en de maatschappij staan ministers er alleen voor. Maar geen nood, bevrijd van peperdure adviesraden richten ze adviesorganen op, met daarin vrienden en kennissen. Of nog transparanter, ze doen een beroep op ‘onafhankelijke’ consultants. Zoals iedereen weet, geven die voor een appel en een ei advies op maat waarmee de minister écht vooruit kan. Hopelijk komt er dan geen parlementslid op het idee om via parlementaire vragen de gezamenlijke kostprijs van ingeschakelde consultancybureaus te achterhalen en die te vergelijken met de kostprijs van de strategische adviesraden. En dan? Dan vertraagt het beleid. De dure adviesraden zijn weg, maar de burgers en organisaties zijn er nog. Die betweters, die lastigaards, zullen weer allerlei individuele belangen inroepen en de rechtbank zal hen weer gelijk geven. Allerlei beleidsmaatregelen zullen dus opnieuw geblokkeerd en vertraagd worden. Waarop nog meer wetten volgen om de Raad van State en consoorten aan banden te leggen… en dan?

“Het is hemeltergend dat de Vlaamse Regering nauwelijks luistert naar waardevol advies van mensen die het kunnen weten.”

En zo kunnen we nog wel even doorgaan. Ironisch en sterk overtrokken maar het blijkt almaar meer de nauwelijks verborgen agenda van al die pleitbezorgers van meer daadkracht en besparingen op advies en overleg. “Als je een leugen maar vaak genoeg herhaalt, ….”

Schaf strategische adviesraden niet af, luister ernaar!

Beleid maken is niet simpel en beslissen over beleid is aan onze politici.
Maar beleid maken is een zaak van de hele maatschappij, niet enkel van luide roepers of ‘belangrijke’ adviesraden. Het zijn net overheden die doof blijven voor de bekommernissen van haar burgers en organisaties die zorgen voor populisme, slecht beleid en ontevreden burgers. En toch lijkt er een groeiende teneur in Vlaanderen die eerder gericht is op uitschakeling dan op inschakeling van de strategische adviesraden. Wij pleiten ervoor dat de regering ze maximaal inzet, ondersteunt en – vooral – gebruikt waarvoor ze opgericht zijn. Het is toch ronduit onnozel om eerst een beperkt aantal democratische adviesstructuren te creëren, ze vervolgens bewust te negeren, intussen parallelle, ‘gehoorzame’, structuren op te zetten om dan te concluderen dat je één en ander gaat ‘saneren’ omdat alles te duur geworden is. Heel efficiënt en transparant is dat.

Bart Verhaeghe

Namens ‘de Verenigde Verenigingen’

‘de Verenigde Verenigingen‘ is het samenwerkingsverband en de spreekbuis van het middenveld in Vlaanderen.

Het artikel in De Standaard: http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20130407_00532614