Seksuele connotatie

Tijdens een persconferentie eerder deze maand merkte Vladimir Poetin op dat de Oekraïense regering niet veel op heeft met het akkoord van Minsk, om er vervolgens aan toe te voegen: “Of je het nu leuk vindt of niet, het is je plicht, mijn schoonheid”.

Deze uitspraak heeft bekende seksuele connotaties: Poetin leek te citeren uit ʻSleeping Beauty in a Coffinʼ van de punkrockgroep Red Mold uit het Sovjettijdperk: ʻDoornroosje in een doodskist, ik kroop erbij en neukte haar. Of je het nu leuk vindt of niet, slaap, mijn schoonheid.ʼ

Hoewel de persvertegenwoordiger van het Kremlin beweerde dat Poetin verwees naar een oude folkloristische uitdrukking, is de verwijzing naar Oekraïne als een object van necrofilie en verkrachting duidelijk.

Geen wonder dat Poetin en Trump het goed met elkaar konden vinden op het gebied van vulgariteiten.

In 2002 antwoordde Poetin op een vraag van een Westerse journalist met: “Als je een complete islamitische radicaal wilt worden en bereid bent om een besnijdenis te ondergaan, dan nodig ik je uit om naar Moskou te komen. Wij zijn een multireligieus land. Wij hebben specialisten in deze aangelegenheid [besnijdenis]. Ik zal hen aanbevelen de operatie zo uit te voeren dat er daarna niets meer aangroeit” – een nogal vulgaire dreiging met castratie.

Geen wonder dat Poetin en Trump het goed met elkaar konden vinden op het gebied van vulgariteiten. Het tegenargument dat je hier vaak hoort is dat politici als Poetin en Trump tenminste openlijk zeggen wat ze bedoelen en hypocrisie vermijden.

Op dit punt sta ik echter van harte aan de kant van de hypocrisie: de vorm (van hypocrisie) is nooit alleen maar een vorm, maar maakt ook deel uit van de inhoud, zodat wanneer we de vorm laten vallen, de inhoud zelf gebrutaliseerd wordt.

Tragikomisch

De obscene opmerking van Poetin moet worden gelezen tegen de achtergrond van de Oekraïense crisis die in onze media wordt voorgesteld als ʻde verkrachting van een mooi land’. Deze crisis is niet zonder komische aspecten – een bewijs, in de omgekeerde wereld van vandaag, dat de crisis ernstig is.

De beschermingsdrang van de VS doet ons denken aan de plaatselijke gangster die winkels en restaurants ʻbeschermingʼ biedt tegen overvallen.

De Sloveense politiek analist Boris Čibej wees begin 2022 op het komische karakter van de spanningen rond Oekraïne: “Diegenen van wie wordt verwacht dat ze zullen aanvallen (d.w.z.: Rusland) beweren dat ze dat niet van plan zijn, terwijl degenen die doen alsof ze de situatie willen kalmeren, volhouden dat strijd onvermijdelijk is”.

We kunnen hier nog wel even doorgaan: de afgelopen weken waarschuwden de VS, de zelf opgeworpen beschermer van Oekraïne, dat de oorlog ieder moment kon uitbreken, terwijl de president van Oekraïne, het verwachte slachtoffer van de Russische aanval, waarschuwde voor oorlogshysterie en opriep tot kalmte.

Het is makkelijk om deze situatie te vertalen in die van een verkrachting. Rusland, dat klaar staat om Oekraïne te verkrachten, beweert dat het dat niet wil doen – maar tussen de regels door maakt het duidelijk dat het, als het van Oekraïne geen toestemming voor seks krijgt, klaar staat om een verkrachting te begaan (getuige Poetins vulgaire antwoord). Rusland beschuldigt Oekraïne er ook van het land uit te lokken tot verkrachting.

Wat als dit conflict bewijst dat de twee ex-supermachten niet in staat zijn het feit te aanvaarden dat zij niet langer echte wereldmachten zijn?

De VS, die Oekraïne willen beschermen, luiden de noodklok over de dreigende verkrachting, zodat ze zich kunnen laten gelden als de hoeder van de post-Sovjetstaten. Deze beschermingsdrang doet ons denken aan de plaatselijke gangster die winkels en restaurants in zijn domein ʻbeschermingʼ biedt tegen overvallen, met het nauw verhulde dreigement dat hen iets kan overkomen als zij zijn bescherming weigeren…

Oekraïne, het doelwit van de dreiging van verkrachting, probeert zich kalm te houden, nerveus ook door de Amerikaanse alarmbellen, en zich ervan bewust dat het rumoer over een mogelijke verkrachting Rusland ertoe kan aanzetten daadwerkelijk een verkrachting te begaan.

Wereldmachten in verval

Wat zit er dan achter dit conflict, met al zijn onvoorspelbare gevaren? Wat als dit conflict zo gevaarlijk is, niet omdat het de groeiende kracht van de twee ex-supermachten weerspiegelt, maar integendeel bewijst dat zij niet in staat zijn het feit te aanvaarden dat zij niet langer echte wereldmachten zijn?

Toen Mao Zedong op het hoogtepunt van de Koude Oorlog zei dat de VS met al hun wapens een papieren tijger zijn, vergat hij eraan toe te voegen dat papieren tijgers gevaarlijker kunnen zijn dan zelfverzekerde echte tijgers.

Het fiasco van de terugtrekking uit Afghanistan was slechts de laatste in een reeks van klappen voor de suprematie van de VS. De poging van Rusland om het Sovjetimperium te reconstrueren is niets anders dan een wanhopige poging om het feit te verdoezelen dat Rusland nu een zwakke staat in verval is. Zoals ook het geval is met feitelijke verkrachters, signaleren verkrachtingen de impotentie van de agressor.

Het fiasco van de terugtrekking uit Afghanistan was slechts de laatste in een reeks van klappen voor de suprematie van de VS.

Deze onmacht is voelbaar nu de daad van verkrachting is begonnen met de eerste directe penetratie van Russische militairen in Oekraïne. Het is de ‘eerste’ penetratie, als we de obscene rol van de Wagner-groep buiten beschouwing laten. Dat is een privé-leger waarvan de contractanten hebben deelgenomen aan verschillende conflicten, waaronder operaties in de Syrische burgeroorlog, op de Krim, in Centraal-Afrika en in de Republika Srpska in Bosnië.

Deze groep anonieme huurlingen, een eenheid op armlengte van het Russische ministerie van Defensie, die door de Russische regering wordt gebruikt in conflicten waar ontkenning nodig is, opereert al jaren in de Donbas, waar zij het ʻspontaneʼ verzet tegen Oekraïne organiseert (zoals zij dat reeds op de Krim deed).

Zoals ook het geval is met feitelijke verkrachters, signaleren verkrachtingen de impotentie van de agressor.

Ieder van ons uit landen die getuige moeten zijn van de trieste affaire van de verkrachting van Oekraïne zou zich ervan bewust moeten zijn dat alleen een echte castratie verkrachting kan voorkomen. We moeten de internationale gemeenschap dus aanraden een castratie-operatie op Rusland uit te voeren – door het land zoveel mogelijk te negeren en te marginaliseren, en ervoor te zorgen dat er daarna niets meer zal aangroeien dat ook maar iets weg heeft van mondiaal gezag.

Slavoj Zizek is cultuurfilosoof. Hij is onderzoeker aan het Instituut voor Sociologie en Filosofie van de Universiteit van Ljubljana, Global Distinguished Professor of German aan de New York University, en internationaal directeur van het Birkbeck Institute for the Humanities van de Universiteit van Londen. Zijn boek Als een dief op klaarlichte dag is verkrijgbaar bij Starfish Books.

Dit artikel verscheen eerder op Spectatorworld.
Vertaling: Menno Grootveld