Waarom is er, als het over schendingen van het internationaal recht gaat, wapengekletter nodig voor de wereld enigszins uit zijn sluimer ontwaakt? Wat in de Westelijke Sahara gebeurt, is eens te meer tekenend voor de zwakte van de VN. De VN is niet in staat het internationaal recht te doen eerbiedigen, evenmin als meerderheidsbeslissingen van de VN-lidstaten.

Marokko heeft een ‘zandmuur’ opgetrokken om de gebieden van de Sahrawi in te sluiten. In die muur zit een onwettelijke bres ter hoogte van El Guerguarat in het zuidwesten (aan de grens met Mauritanië, nvdr.) in een bufferzone die voortgekomen is uit de wapenstilstand die het Polisario en Marokko in 1991 onder VN-auspiciën zijn overeengekomen. Onlangs, op 13 november 2020, betoogden Sahrawi burgers voor die bres. Het Marokkaanse leger heeft op hen geschoten.

Kaart: minurso

Het Polisario Front¹, vertegenwoordiger van het Sahrawi-volk, erkend door de VN, de Afrikaanse Unie en het Europees Hof van Justitie, heeft de burgerbetogers daar beschermd tegen de Marokkaanse militairen. Daarmee wil het er de wereld aan herinneren dat het Sahrawi-volk sinds tientallen jaren de wapens heeft neergelegd en op de VN vertrouwt om een referendum over zelfbeschikking te organiseren.

Marokko heeft alles gedaan om dit proces voor zelfbeschikking tegen te werken. Het heeft met geweld het grootste deel van het Sahrawi grondgebied ingelijfd en een ‘zandmuur’ aangelegd en helemaal vol grondmijnen gestoken. Daardoor werden de Sahrawi herleid tot een bevolking van vluchtelingen in eigen land en in Algerije dat sinds decennia duizenden Sahrawi opvangt en steunt, daarbij geholpen door internationale bijstand.

Al jaren heeft de opbrengst van de gestolen natuurlijke hulpbronnen bijgedragen aan de Marokkaanse economie (en meer bepaald aan het persoonlijke fortuin van de koning) tot grote voldoening van Europese landen. In eerste instantie van Frankrijk dat zijn eigen economische en militaire belangen in Marokko veilig stelt.

Spanje is hier tweede actor. Dit land blijft volgens het internationaal recht verantwoordelijk voor zijn vroegere kolonie. Het heeft toegelaten dat Marokko de Westelijke Sahara kon bezetten. Ook hier heersen vooral economische belangen boven het recht, maar politieke belangen spelen daarin mee, want Spanje wil de soevereiniteit behouden over zijn Afrikaanse enclaves Ceuta en Melilla, overblijfselen van het koloniale rijk en fyiseke landgrenzen tussen Marokko en Europa (voor meer uitleg, zie Ceuta et Melilla: villes espagnoles ou dernières colonies en Afrique?).

Die enclaves vormen een twistpunt tussen Spanje en Marokko en kunnen een middel zijn voor chantage op Spanje door Marokko. Anderzijds oefent Marokko, voortdurend door Frankrijk gesteund, een onophoudelijke chantage uit op de Europese landen door de kaart te trekken van de migratie van vluchtelingen en wanhopige armen uit Afrika en eigen land, van de drugshandel en van de controle over de Marokkaanse diaspora bij ons.

Sahrawi-kinderen tijdens een viering in een vluchtelingenkamp in Algerije. Foto sdsrasd.org

De eisen van de Sahrawi blijven dezelfde: de VN moeten dringend een speciale gezant sturen naar dit gebied dat op ontploffen staat en het referendum moet eindelijk kunnen doorgaan. Zelfbeschikking blijft immers een van de essentiële rechten van volkeren en is een vereiste voor ons mondiale politieke bestel.

De EU beweert altijd opnieuw de VN-waarden en het internationaal recht te verdedigen. Ze zou eindelijk druk moeten uitoefenen op haar bevoorrechte partner die Marokko is, om de internationale wettelijkheid te herstellen. Ze heeft daar de macht voor. Ze moet er ook de politieke wil voor hebben.

Daar is echter weinig kans toe, als we de enorme zwakte vaststellen tegenover de moorddadige schending van het internationaal recht door Israël dat het Palestijnse volk uitbuit, onderdrukt, bombardeert en in apartheid isoleert. Dezelfde politieke apathie (van de EU) is te vrezen tegenover een gewapende revolte in de Westelijke Sahara.

Strijders van het Polisario in 1980. Foto: Robert la Roche/CC BY-SA 4:0

Een dergelijke revolte zou een ernstige destabilisering betekenen voor de hele regio die al ten prooi ligt aan de verwoestingen door moordende radicale Islamitische benden, aan migratie van de armste bevolkingsgroepen en aan allerlei trafieken.

Onze wereld wordt gedecimeerd door een ernstige pandemie en onder de daardoor veroorzaakte destabilisering van de wereldeconomie. Onze wereld kan geen gewapende conflicten toelaten waaronder gegijzelde burgerbevolkingen lijden. Het voorbeeld van Syrië en Afghanistan, aangevallen door de VS en een aantal Europese, puur om economische belangen te beschermen, illustreert op een wrede manier het lijden van tot ballingschap gedwongen bevolkingsgroepen.

De EU weigert een beleid te voeren om die ongelukkigen op te vangen. Ze zou ten minste moeten beletten dat conflicten ontaarden in oorlogen. Die veroorzaken immers op hun beurt nog meer massale toevloed van vluchtelingen, slachtoffer van kuiperijen met een kolonialistisch geurtje.

Het artikel Sahara Occidental: les armes ou la diplomatie? van journaliste Gabrielle Lefèvre verscheen op 27 november 2020. Entre les Lignes (‘tussen de lijnen’) biedt een forum voor opinie en analyse aan “burgers en burgerbewegingen die strijden voor een opstand van het geweten voor de verwezenlijking van een meer rechtvaardige en egalitaire maatschappij”.

Note: