De Caraïben kregen de voorbije decennia te maken met verschillende stormen waarvan meteorologen dachten dat die maar “eenmaal in een eeuw” zouden voorkomen. “De kracht van deze stormen is enorm”, zegt Guido Corno van het VN-ontwikkelingsprogramma UNDP. “Sandy was een gigantische storm, de grootste in de voorbije honderd jaar.”

Volgens wetenschappers zullen dergelijke extreme weerfenomenen nog toenemen tegen het einde van de eeuw, en zullen stormen als Sandy vaker voorkomen. Voor Caraïbische landen met gebrekkige middelen is dat vooruitzicht zorgwekkend.

Spoor van vernieling

Op 24 oktober 2013 groeide Sandy uit tot een orkaan van categorie 1 en ging hij aan land in het oosten van Jamaica. Zeven op de tien inwoners van de regio kwamen zonder stroom te zitten, en in sommige delen werd het dak afgerukt van 80 procent van de huizen.

De storm kwam rakelings langs Haïti, maar de hoeveelheid neerslag was er enorm. Het vormde een nieuwe beproeving voor de honderdduizenden mensen die nog steeds dakloos zijn na de aardbeving in 2010. In 2012 was de tropische storm Isaac bovendien al eens gepasseerd, gevolgd door een droogte in de aanloop naar Sandy. De gecombineerde effecten van de drie rampen hadden een dramatisch effect op de boeren in Haïti. Anderhalf miljoen inwoners van het land dreigen ondervoed te raken.

Water is “de belangrijkste zorg”, zegt Johan Peleman, hoofd van de VN-coördinatie voor Humanitaire Zaken in Haïti. De hoofdstad Port-au-Prince, een stad van 2,5 miljoen inwoners, beschikt niet over riolering. De orkaan maakte de cholera-epidemie die al sinds 2010 woedt, nog erger. “Ziektes die zich verspreiden via water, waren al een van de massamoordenaars in Haïti”, zegt Peleman. De oplossing, een afwateringsysteem, kan decennia op zich laten wachten.

Ook buiten de hoofdstad is het land kwetsbaar voor de gevolgen van stormen. Na jaren van illegale houtkap is amper 2 procent van het eiland bebost. De kale hellingen zijn kwetsbaar voor modderstromen bij zware neerslag.

Ook voor de inwoners van Santiago de Cuba, die nochtans gewend zijn aan orkanen, kwam Sandy, inmiddels uitgegroeid tot categorie 3, als een verrassing. De storm kostte elf mensen het leven en de helft van de woningen in de stad werd beschadigd. Ondanks inspanningen van de overheid is het woningtekort, dat al voor de storm bestond, nog erger geworden.

Onzekere toekomst

Dit jaar is de regio tot nog toe relatief gespaard gebleven van nieuwe stormen. Maar de klimaatverandering maakt het nog moeilijker om het weer te voorspellen, zegt Kathy Ann Caesar, hoofd van het Caribbean Institute for Meteorology and Hydrology in Barbados. “Dit orkaanseizoen waren de voorspellingen tussen normaal en boven-normaal”, zegt ze. “Maar die voorspellingen bleken niet uit te komen: er zijn geen orkanen met een naam geweest.”

Uit het laatste rapport van het VN-klimaatpanel (IPCC) blijkt dat de temperatuur wereldwijd kan stijgen met 4,8 graden tegen het einde van deze eeuw, met voedselonzekerheid en zware schade in ontwikkelingslanden tot gevolg.

De gevolgen voor de Caraïben zijn uiteenlopend en onzeker. Studies in Jamaica voorspellen meer regen in de volgende twintig jaar, en vervolgens een afname, zegt Albert Daily van de afdeling Klimaatverandering van het Jamaicaanse ministerie van Water, Land en Leefmilieu. “Er zullen minder orkanen zijn, maar ze worden sterker”, zegt hij.

De stijgende zeespiegel vormt tegelijk een ernstige bedreiging voor de kustgemeenschappen. De landen proberen buitenlandse donoren ervan te overtuigen dat voorkomen veel beter is dan genezen. “Het is aangetoond dat, als je niet begint te investeren, voor elke dollar die nu niet uitgegeven wordt aan klimaataanpassing, je er uiteindelijk zes of zeven zult uitgeven binnen enkele jaren”, zegt Guido Corno van de UNDP. “Die kosten zullen blijven exploderen als je geen plan op lange termijn hebt.”

Auteur: Samuel Oakford