De blogtekst van Desmet is op vele platforms, waaronder Doorbraak, te lezen. Onze beslissing om deze tekst bij ons platform offline te halen, is niet bedoeld om de professor monddood te maken. Dat zou ons niet lukken als we het al zouden willen. Wat we wel doen, is desinformatie en extreemrechts van ons kanaal weghouden. Tot spijt van wie het benijdt.

Psychologie van het totalitarisme

Mijn artikel Mattias Desmet in extreemrechtse fuik – dat ik ongeveer een maand geleden op DeWereldMorgen.be publiceerde en waar Desmet in zijn recente blog over klaagt – gaat maar erg beperkt in op de ideeën die Desmet verspreidt. De professor stelde onder andere dat het aantal coronadoden niet overeenkomt met eerdere voorspellingen, dat de economische schade van de lockdowns niet in verhouding was tot het aantal doden door het virus, en dat er eerder sprake is van massapsychose dan van een werkelijke coronapandemie.

Het nieuwste boek van Desmet, de Psychologie van het Totalitarisme, werd uitgegeven bij Pelckmans. Bij de promotie van het boek, dat ook in het Engels vertaald werd, was Mattias Desmet te gast bij de extreemrechtse talkshowhosts Tucker Carlson en Alex Jones.

Bij Jones beweerde hij onder andere dat hij met eigen ogen gezien had hoe een openhartoperatie zonder medicinale verdoving met de hulp van hypnose werd uitgevoerd. Hij herriep die lapsus daags nadien. Desmet heeft zo’n operatie niet met eigen ogen gezien, hij zag een video-opname waarin die operatie te zien zou geweest zijn.

Mattias Desmet in de studio van Info Wars

Wat Mattias Desmet niet herriep, was zijn claim dat tijdens de coronapandemie een proces van massavorming speelde, waardoor mensen bereid waren onmenselijke offers te brengen. Desmet en Jones beweerden dat de coronacrisis werd aangegrepen om de bevolking te onderwerpen aan de dictatuur van de wetenschappers.

Eigen aan Mattias Desmet is hoe graag hij zijn beweringen kracht bijzet met het aanhalen van denkers als Hannah Arendt en nu ook David Graeber. Het is duidelijk dat hij voor zijn opvattingen potentieel ziet in een publiek met eerder linkse economische en ethische ideeën. Ook wist hij media als Knack meermaals te overtuigen zijn bijdragen te publiceren. In de community van DeWereldMorgen werd hij begin 2021 geïnterviewd door een burgerjournalist. Daarop reagerend hadden we toen zelf als redactie een kritische analyse geschreven.

Afzetten tegen wetenschap

Kort na het verschijnen van mijn eerste artikel over de ideeën van Desmet vorige maand, verscheen bij ons ook het artikel Mattias Desmet: messias tegen de wetenschap, evangelist voor extreemrechts? van burgerjournalist Eva Vanhoorne. Zij besprak de ideeën van Desmet, die zich in essentie afzet tegen wetenschap en in de plaats daarvan spiritualiteit naar voor schuift. In een citaat uit het boek van Desmet wordt meer duidelijk:

“In wezen wordt wetenschap gerealiseerd door een vermogen tot empathie, een soort resonerend invoelen met het fenomeen dat onderzocht wordt. Wetenschap stoot daarbij op een kern die zich aan elk logisch discours onttrekt en die zich enkel in de taal van de poëzie en de metaforen laat beschrijven. Het contact met die kern resulteert niet zelden in wat we de seminale religieuze ervaring zouden kunnen noemen – de religieuze ervaring die voorafgaat aan en niet bezoedeld wordt door enige vorm van godsdienstige institutionalisering”

Publiek zoeken bij extreemrechts

Daarnaast bracht Eva Vanhoorne ook in deze bijdrage uitgebreid aan het licht in welke mate Mattias Desmet een publiek zoekt in extreemrechtse middens. Zo poseerde hij met Sarah Melis, woordvoerster van ‘Samen voor Vrijheid’, en liet hij zich interviewen door PALNWS en Doorbraak.

In een volgend artikel, Yannick Verdyck en hoe spirituelen radicaliseren, ging Eva in op de dood van ‘prepper’ Yannick V. Het artikel ging in op hoe schijnbaar onschuldige figuren als Mattias Desmet, Steven Arrazola en Steve Van Herreweghe rondhangen in de buurt van veel radicalere personaliteiten als Brecht Arnaert en Yannick V, die zich voorbereidde op het einde der tijden en meer dan 100 wapens in zijn bezit bleek te hebben. Het artikel was geïllustreerd met beelden van een barbecue in juli 2022 waarop zowel Desmet, Arrazola, Van Herreweghe, Arnaert als Yannick V aanwezig bleken.

Op de man spelen

In de reactie die Desmet nu op onder andere Doorbraak laat publiceren, herhaalt hij dat hij zich vergist heeft door te stellen dat hij met eigen ogen een openhartoperatie zag waarbij de patiënt niet met medicijnen verdoofd was maar door middel van hypnose. Ik had in mijn stuk al meteen aangegeven dat Desmet die fout snel heeft gecorrigeerd. Het lijkt mij wel het allerminste dat je van een wetenschapper kan verwachten: eens je inziet dat je je vergist hebt, herroep je je fout.

Mijn artikel diende om aan de lezer te duiden in welk extreemrechts vaarwater Desmet was terechtgekomen. Op die kritiek heeft hij geen begin van een antwoord. Neen, Desmet pocht er nog eens mee dat hij bij de ‘grote’ Tucker Carlson te gast was, denkt dat hij daardoor ‘niet langer te negeren’ is, en dat daardoor ‘operatie beschadiging’ zou ingezet zijn.

Welnu, ik vind een spreekbeurt bij Alex Jones en Tucker Carlson geen reden om trots te zijn. Hetzelfde met Desmets passage bij Joe Rogan, PALNWS en Doorbraak. Stuk voor stuk extreemrechtse stemmen waarvan wij vinden dat ze al veel te veel schade hebben aangericht.

Ik geef graag toe dat ik in mijn stuk op de man speel, maar ik wil dan ook waarschuwen voor wie de man is.

De verdedigers van Desmet die sinds de publicatie van mijn eerste artikel over dit onderwerp hun beklag maken, stellen dat ik op de man speel, en dat ik beter eens zou luisteren naar wat Desmet te zeggen heeft. Het klopt, ik ga niet diep in op zijn ideeën. Ik weet dat ik een relatieve leek ben als het over geneeskunde of psychologie gaat. Ik geef graag toe dat ik in mijn stuk op de man speel, maar ik wil dan ook waarschuwen voor wie de man is, een complotdenker die zich graag laat vieren door extreemrechts, van identitaire jongeren over trumpisten tot gewapende ‘preppers’.

De stukken van Eva Vanhoorne gaan dieper in op zowel het denken als de netwerken van Mattias Desmet. Ik sluit me aan bij haar conclusies. Eva is een burgerjournaliste die zelf kiest welke toon ze aanslaat in haar teksten. Wij als redactie vinden dat ze sterk is als researcher en blijven haar een plaats bieden zolang haar bijdragen in onze ogen relevant zijn.

Dicht bij de mainstream

Dan kreeg ik ook nog te horen dat mensen van DeWereldMorgen verwachten dat we ‘alternatief’ nieuws brengen en dat het daarom ongepast zou zijn om Mattias Desmet te bekritiseren. We zouden hem een forum moeten geven voor zijn ideeën. Mijn artikel, en volgens sommigen zelfs dat van Eva, zou te dicht bij de mainstream-media aanleunen.

Dat vind ik onzin. Ik doe aan journalistiek vanuit een overtuiging, of eerder een aantal overtuigingen die in logisch verband staan. Deel daarvan is dat ik mij verzet tegen extreemrechts, en de normalisering ervan. Het onderscheidt mij voldoende van de zogenaamde mainstream-media, waar racisten en fascisten hoe langer hoe vaker hun haat mogen prediken. En het onderscheidt mij ook van Mattias Desmet, die zich die aandacht van internationaal extreemrechts zodanig laat welgevallen dat ik stilaan begin te geloven dat hij zelf die ideeën aanhangt.

Ik verzet mij ook tegen desinformatie en nepnieuws. Ik ben geen arts, viroloog of psycholoog. Toch voel ik me zeker als ik stel dat het coronavirus een reëel gevaar vormde en een oversterfte veroorzaakt heeft, dat gevaccineerde mensen beter beschermd zijn dan niet-gevaccineerden, en dat de pandemie geen slinkse manier was om een dictatuur aan de macht te brengen. Dat mijn weinig-spectaculaire overtuiging ook in de mainstream-media te lezen is, maakt ze nog niet fout.

Met spiritualiteit is niets mis, maar het wordt heel gevaarlijk als ze gebruikt wordt om wetenschappelijkheid te discrediteren.

Met spiritualiteit is niets mis, maar het wordt heel gevaarlijk als ze gebruikt wordt om wetenschappelijkheid te discrediteren. Met figuren als Trump en Bolsonaro zie je tot wat dit kan leiden. De bevolking van die landen hebben een zware tol betaald voor de lichtzinnige en anti-wetenschappelijke houding van hun presidenten.

De kritiek op extreemrechtse coronasceptici houdt wat mij betreft geen afwijzing in van iedereen die ervoor koos om zich niet te laten vaccineren. Ik kijk er naar uit om vaccinweigeraars te horen die hun beslissing verdedigen, maar die tegelijk op geloofwaardige wijze afstand nemen van figuren als Sarah Melis, Brecht Arnaert, Tucker Carlson en Alex Jones. En die ook ondubbelzinnig afstand nemen van Mattias Desmet.