Waarom heeft Europa niet zijn nine-eleven? Omdat Anders Breivik geen moslim was.

911 of: “nine-eleven” staat nog steeds voor veel emotie in de Verenigde Staten.  Ook in enkele Europese kranten wordt aandacht geschonken aan die 11e september in New York. Gek genoeg is het hoofdnieuws in sommige kranten het feit dat het nieuwe World Trade Center bijna klaar is en de ruzies tussen de architekten die daaraan vooraf zijn gegaan. De “war on terror” is hier niet gaan leven.

Aanslagen waren in de afgelopen twintig jaar in Europa een veel voorkomend verschijnsel. Het aantal daarvan dat religieus gemotiveerd werd en dan met name vanuit de islam, is marginaal. Toch kon na de aanslag in New York een jarenlange hysterie ontstaan rond het “moslimterrorisme”. Dat kwam verschillende belangengroepen goed uit. In de eerste plaats de overal in Europa opduikende populistische partijen die de vreendelingenhaat als mobilisatiethema gebruikten. Dan was er aan de overkant van de oceaan de neoconservatieve entourage van president Bush die het Midden-Oosten als slagveld hadden uitgekozen om de Amerikaanse en deels de Israëlische belangen veilig te stellen. Vrijwel tegelijkertijd met “nine-eleven” brak in de door Israël bezette gebieden de tweede Palestijnse volksopstand uit. Daarbij gebeurde iets ongehoords: de Palestijnen gebruikten geweld! Dat Palestijns verzet werd door Europese regeringen in navolging van die van Israël en de Verenigde Staten gedefinieerd terreur. En dat had een verband met de islam. En het werd onderdeel van de “war on terror”.

Intussen deed de politie hier spectaculaire invallen in huizen van waaruit jonge moslims dreigende passages uit de koran naar elkaar mailden. De acute hysterie (“let vooral op plastic tassen en koffertjes die onbeheerd staan”) werd geleidelijk minder. Maar de bureaucratische machine die de politie en de inlichtingendiensten meer bevoegdheden en budget gaf, draaide gestaag door. Onbehagen voelden wij wel. Toen kwam Edward Snowden. De omvang van de spionage door de Amerikaanse en Britse geheime diensten van alles en iedereen overtrof de stoutste verwachtingen. Lanzaam beginnen wij te beseffen dat de war on terror niet in het Midden-Oosten is uitgevochten maar veel dichter bij huis. Dat de voorlopige winnaars niet de vrijheid en de democratie zijn maar orde- en bewakingsbureaucratieën en de Amerikaanse IT-industrie.

Intussen konden in Duitsland neonazi’s onder het oog van het machtige inlichtingen- en opsporingsapparaat een reeks moorden plegen onder uit Turkije afkomstige Duitsers. Vanuit Noorwegen kon een zekere Anders Breivik onbeperkt mails verzenden en boodschappen op het net plaatsen waarvan de inhoud bij al die ijverig spionerende instanties de alarmbellen had moeten doen rinkelen.

De oorlog tegen de terreur wordt meer een meer gevoerd door vliegende robots. Mensen van wie wij nog nooit hebben gehoord worden door een zoemende drone vermoord. In Verweggistan. Zonder proces. Er schijnt in Washington een commissie te zijn die erover beslist. “… ook vijf omstanders kwamen bij de drone-aanval om het leven.” De commissie kan natuurlijk geen rekening houden met mensen die ergens in Jemen naast een terrorist gaan staan.

“Terrorisme” is een politiek manipulatiemiddel geworden. Dat van de EU niet gepraat mag worden met Hamas, dat Hezbollah als een club melaatsen behandeld moet worden, dat Iran tot de bedelstaf gesanctioneerd moet worden: het is vast ten voordele van de Israëlische economische en militaire elite, waarschijnlijk ten voordele van de Amerikaanse politici en hun cliënten, maar zeker niet ten voordele van de Europese bevolking.   

Breivik! Is zijn daad een symbool geworden van het gevaar van ideologische verblinding? Ik heb daar weinig van gemerkt. Breivik past niet in het verhaal van de war on terror, de terreur die zijn diepere oorsprong zou vinden in leer van die Profeet van lang geleden, in Mekka en Medina.    

Dan maar niets gedenken op 11 september? Mijn advies: sta nog even stil bij de coup van 11 september 1973 in Chili. Die kostte uiteindelijk ook zo’n 3000 mensen het leven. Plus lange jaren van dictatuur.

Jan Schnerr,

11 september 2013