De heilige van tweede kerstdag is de Patroon van de steenhouwers. Zullen wij, als dragers van deze naam, Stefaan, een monumentje uithakken? Voor wie dan? Bart De Wever misschien? Dat ligt voor de hand. Daarbij wil ik schrijven over de mensen om ons heen, Vlaming en Vreemdeling alike. En als wij dan toch aan het marmerhakken gaan, ga ik meteen een standbeeldje sculpteren voor het kind dat wij in ons dragen. Snakt dat niet elke dag naar een goed verhaal?

Hoge bomen vangen veel wind. Misschien zijn wij, progressieve & menslievende, xenofiele opiniemakers, in onze gretige kritiek op bepaalde mensen het afgelopen jaar te veel zulke ‘kritische wind’ geweest. “De geest is als de wind, hij waait waar hij wil, en je kan hem niet zien”, zo klinkt het in het evangelie. Als publicist weet ik mij geroepen personen zo vaak als mogelijk in hun unieke waarde te zien. Doorheen zijn of haar defensieve maskers, huidskleur, afkomst, politieke kleur… Mea culpa, gisteren nog heb ik mee gehuild met de knappe wolvin die werd opgevoerd in sociale media met haar opiniestuk dat eerder verscheen in De Morgen. Zij brengt een sexy beschuldiging en afwijzing van de leidersfiguur van de rechterzijde in ons land, ‘die de mensen immers evident te veel tegen elkaar opzet’.

Wat je ook van de sterke man van de N-VA zegt, dit blijft overeind: hij drijft ons. Hij spoort ons aan. En laat dat nu in verband staan met een briljant concept dat een revolutionaire denker van onze tijd invoerde. René Girard (25 december 1923 – 4 november 2015) wordt wel eens de Einstein van de menswetenschappen genoemd. Hij leerde ons inzien hoe wij vaak ongemerkt, en dat doet de mens sinds de oertijd als hij in zwaar noodweer beland, ‘zondebokken’ kiezen. Die gaan wij vervolgens gretig afmaken, in de illusie dat daarmee orde op zaken in het bestaan de gemeenschap zal komen. Vandaag interesseert mij echter een ander besef van Girard: dat een van de sterkste drijfveren van mensen ligt in ‘de mimetische begeerte’. Als kleuter wilden wij al het speeltje dat de andere kleuter even verder op het tapijt zo gelukkig maakte. Is het niet zo dat de heer De Wever ons allen aansteekt door het grote Verlangen dat uit zijn optreden, stijl en woorden spreekt? Bart heeft, als een Antwerpse versie van Prometheus, zijn regio het Vuur gebracht. En zoals in het geval van de antieke Griekse halfgod straffen de Goden betrokkene nu natuurlijk met de komst van allerlei arenden die dagelijks gretig op het vleeske van de held inpikken.

Geen zinnig denkend mens zal ontkennen dat het Sociaal Weefsel de laatste generatie onderhevig is aan sterke, nooit geziene slijtage, ontrafeling, verzuring, klimaat-verkilling en zo voort. Door dit feit vallen elke dag doden, zonder meer. Op het eerste zicht lijkt de top politicus en meest invloedrijke Belg van het moment verantwoordelijk voor deze ellende. Als wij in staat zijn aan te tonen dat hij in feite voortdurend mensen tegen elkaar opzet, dat hij asociale maatregelen voorstaat met zijn team, dat hij in feite een mensenhater is en een wezel die iedereen grondig wantrouwt…

Wie de betrokken hoofdrolspeler in dit verband het liefst van al graag stante pede zou afschieten, gaat misschien toch te snel door de bocht. Gezadeld en gewapend met de inzichten van Girard, willen wij een en ander herinterpreteren. Zijn het bijvoorbeeld niet het ongewone enthousiasme en De Wevers ongelofelijk krachtig aanhangen van zijn persoonlijke, maar doorleefde waarden (zoals burgerschap, leiderschap, cultuur, identiteit…) die het mirakel mogelijk maakten dat een staatssecretaris als Theo Francken  bood in 2015? Een rechtse politicus loopt per definitie niet warm voor “mensen uit verre vreemde landen”. “Ne Vrèmde!” zoals het in Lubbeek klinkt uit de mond van de onwetende, misprijzende volksmens. De conservatieve jonge politicus heeft intussen, als bevoegde bestuurder voor Migratie en Asiel, de Vluchtelingencrisis goed aangepakt. Vriend en vijand zijn het daar over eens, lees er het interview met senior socialist en -bestuurder Louis Tobback maar even op na in Knack van 25 november. De burgemeester van Leuven, windt er als naar gewoonte geen doekjes om.

De Wever mag dan al geregeld het balletje mis slaan op inhoudelijk vlak, zijn enthousiasme heeft het spel veranderd. De sfeer op het gras is anders, een klein mirakel vond plaats op het gazon van de politiek en het denken. De grappige vogel met de scherpe bek heeft er single handed voor gezorgd dat… Ja, hier schieten gewone woorden te kort, hier zijn metaforen wellicht de beste keuze. Wij doen een poging, met waarnemingen uit onze geliefde natuur. Deze herfst blijkt in het De Wever-tijdperk dat de paddenstoelen levenslustig de kopjes op steken; de eikels vallen als druppels in een stortbui massaal en luidruchtig door de bebladerde boomkruinen, zij regenen neer als pijpenstelen – iets dat onze voorouders evenzeer mochten meemaken in de beste ‘mastjaren’; de koontjes van de vele soorten pijnbomen, die geheimzinnige, harsachtige, geurende, immergroene coniferen, regenen neer op de arme aarde zoals geen levende het zich herinnert…

Misschien moeten wij als trotse lui in een seculiere samenleving, die met religie graag de spot drijven, weer meer in mythische termen leren denken! Misschien zijn onze ogen dan in staat een essentiële waarheid te zien: dat in de klasse van Prometheus, Bart met stip is geslaagd als primus. Verdient hij echt wel het slecht rapport dat wij hem geregeld aansmeren? Moeten wij bang zijn van zijn uitstraling, kracht, branie,verbale stiletto’s, zijn persoonlijke genie? Ik denk het niet. Vooral niet als wij er zelf voor zorgen sterke klastitularissen te zijn: wie over de schreef gaat, die zetten wij even met ezelsoren in de hoek. Een afkoelingsperiode heeft nog nooit kwaad gedaan. De Vierde Macht is daar toch prima toe in staat? Zolang de geest van de Vrije Meningsuiting goed mag in leven blijven. De met internet power aangesterkte media bieden veel soorten mensen een grote mond. De vraag lijkt eerder of het De Wever is geweest het afgelopen jaar, heethoofd, of misschien wijzelf. En of wij zelf voldoende aan eigen groei en idealen werken. Of veel Vlamingen niet te veel “in de ban van de tegenstander” leven. Of wij onze vitaliteit als debaters en denkers voldoende aansterken en cultiveren… Zodat wij niet in de touwen hoeven hangen als de betreffende orakelfiguur heeft gesproken.

Het geheim van BDW is ook juist dat hij geen kamergeleerde of salonpoliticus is (gebleven of geworden). Hij heeft zijn persoonlijke strijd vol gehouden: zijn karakter, mensbeeld, ziel en tong… is op die pelgrimstocht gevormd door het gaan doorheen langdurige stormen, door het volle leven. Hij is een product van de KU-Leuven maar meer nog van ‘de Leerschool van het Leven’. De gevleugelde woorden van de hedendaagse moeder Theresa uit Heverlee, zuster Jeanne Devos, zijn op hem van toepassing:

“De toekomst behoort aan de mens

die blijft geloven

in de schoonheid van

zijn Dromen”

Is de conclusie intussen niet overdue, dat betrokkene op zijn eigen, en soms ook eigenaardige manier, juist met succes werkt aan het Sociale Weefsel? Zijn linkse, progressieve, menslievende én christelijk geïnspireerde tegenstanders als wijzelf vaak niet gaan zondigen tegen onze eigen principes, waar het de leider van de opvolger-partij van het Vlaams Belang betreft ? Wij worden toch geacht ‘de heel andere’, van de zieke medemens tot de exotische vogel, in de armen te sluiten? Bestrijden wij de voormalige Slimste Mens niet vooral vanuit een viscerale afkeer omdat hij veel ‘te anders’ is? Of (sympathieker nog…) omdat hij meer succes boekt dan wij? Omdat hij meer zielen enthousiasmeert?

Bij zonsopgang van tweede Kerstdag, (“Boxing Day” zoals de Britten het heten), wil ik toegeven aan de drang “de absolute waarde” te zien van “Bart De Wever”. Van op de schoolbanken ben ik gefascineerd door het concept van de absolute waarde van een getal. Daarbij doe je in wezen dit: je ontdoet het van zijn positieve of negatieve lading. De wiskundige zet het cijfer tussen twee rechtopstaande streepjes, die werken als een procrustesbed dat de lading weg snoeit. Dat is wondere wiskundige wetenschap. Vooral wanneer je het concept toepast op het denken over omstreden ontwerpers van culturele vitaliteit…

Geldt intussen niet voor de Vlaming van vandaag, hardwerkend of niet,

“je leeft niet van brood alleen, maar van elk Woord dat de geest voedt”?

Dit is een formulering die je terugvindt in de Bijbel, het heilige boek van onze eeuwenlang beproefde autochtone religie. Ook de Belg lééft van een goed geweven tekst. Man en vrouw voeden nog altijd de ziel met het goede verhaal. Of zij dat kostje halen in de vorm van een dagblad, een goed gesprek, een reis, een film, een roman, een non-fictiewerk, een traditioneel sprookje…

Nu,

Wij zijn mensen,

en dus voeden wij

onze innerlijke wereld

altijd met een Boodschap

die ons verlangen te leven

aanblaast.

Ook shoppende burgers kunnen niet zonder Sprookje. Zonder iconische presidenten als JFK en Barack Obama, keizers als Augustus, Pausen en Heiligen, de Prins en de Prinses, de Draak en de Ridder, de Eenhoorn die alleen met behulp van een onschuldige maagd kan gevangen worden, de Dwergen die edelstenen hakken, het Weverken dat in één klap vier vliegen doodslaat of dat de kleren van de keizer naait… Wij hebben een Haalbare Utopie nodig om te kunnen leven.

Bart De Wever

weeft

die haalbare utopie

als geen ander

Hij is een keizer die over gouddraad beschikt. Hij heeft wezenlijk groot succes, omdat goede sprookjes het mensenhart masseren. Zijn sprookje spoort de vrolijk-dominante man in de mens aan en geeft dit type mens aan zichzelf terug. Aan ons allen, en zeker aan de denkende elite, rest de taak er over te waken dat zijn Sprookje niet zo zeer eenzijdig wordt, zo ver van de Levende Werkelijkheid afwijkt, dat het ons zou misleiden, dat het ons of onze lieve medemens zou beschadigen. Er moeten figuren blijven die het met directheid kunnen, durven en mogen uitzeggen wanneer de keizer er op een dag naakt bij loopt. Ik zal zelf het goede voorbeeld geven, en hem er bijvoorbeeld per brief op wijzen dat de Zondagsrust in werkelijkheid echt niets van vervlogen tijden hoeft te zijn.

Want “al het nieuwe wordt geboren in het donker en in de stilte”

Een zalig-inspirerende Kersttijd wens ik jou, lezer

“Zoals het was in den beginne

en nu en altijd,

in de naam van de Vader,

de Zoon,

de Vrouw

en de Heilige geest,

Amen”. ¹

1  Het antifoon dat de monniken en monialen in onze abdijen en kloosters nog elke dag op min of meer bezielde manier samen zingend bidden, voorzien van een kleine persoonlijke feminafiele theologische injunctie.