Volgens de Europese Commissie stijgt de schuldenberg van Griekenland volgend jaar tot 375 miljard euro of 166 procent van het bruto nationaal product. Precies een jaar geleden leenden de eurozone en het IMF Griekenland 110 miljard euro. Een enorm bedrag, maar het blijkt onvoldoende.

Om 2012 en 2013 door te komen zou Griekenland nog eens 60 miljard euro nodig hebben. De eurolanden staan niet te springen om dat bedrag op te hoesten. “De enige oplossing is meer hervormingen, meer besparingen en meer privatiseringen”, zei de Nederlandse minister van Financiën Jan Kees de Jager.

Nochtans zijn veel economen het er over eens dat het net die harde saneringen zijn die de Griekse economie kopje onder duwen. Ook dit jaar zou de economie met 4 procent krimpen. De productie van cement kelderde met 60 procent sinds 2006.

Werkloosheid verdubbeld

Verwacht wordt dat er tegen het eind van het jaar een kwart miljoen jobs verdwenen zullen zijn in de privésector. De werkloosheid verdubbelde tot bijna 15 procent. Eén op vijf Grieken leeft in armoede. In Athene nam het aantal daklozen op korte tijd met een kwart toe. Een gaarkeuken in Athene die 10 jaar geleden kookte voor 100 mensen per dag, krijgt nu 3500 mensen over de vloer op zoek naar een gratis maaltijd en tweedehandskledij.

Meer werklozen betekent meer kosten en minder inkomsten voor de overheid en minder consumenten voor Griekse bedrijven die nog meer in moeilijkheden komen en dus nog meer mensen moeten ontslaan. Het is een infernale spiraal met als resultaat nog meer schuld en een nog uitzichtlozer situatie.

De eurolanden draaien de duimschroeven aan. Griekenland moet heel snel een groot deel van het patrimonium privatiseren om een deel van de schulden terug te betalen. Vorige maand werd al een verlanglijstje opgesteld. De verkoop van het overheidsaandeel in de spoorwegen, nutsbedrijven, de defensie-industrie en de Postbank, van honderden havens en regionale luchthavens, van stukken strand en land, hotels en casino’s zou 50 miljard moeten opbrengen.

Hekken rond stranden

“Dat ze een paar eilanden verkopen.” Een jaar geleden was dat nog de cynische kreet van een paar dolgedraaide Duitse parlementsleden. Vandaag ligt het als een optie op tafel. “Griekenland is één van de beste kavels ter wereld”, zegt het hoofd van de afdeling onroerend goed van de National Bank of Greece, de grootste commerciële bank die een belangrijke rol zal gaan spelen bij de landprivatiseringen in NRC Handelsblad.

De Grieken dreigen dus nog meer hekken te zien verschijnen rond hun stranden. Als ze willen zonnen en zwemmen zullen ze moeten betalen of inchecken in één van de resorts die de stranden opkochten.

Nederland en Finland suggereerden zelfs om een team van internationale en Griekse experts aan te stellen die het privatiseringsprogramma in goede banen zouden moeten leiden. 38 jaar na het einde van het kolonelsregime zou de democratie weer even in de koelkast worden gezet.

Ondertussen begint het wel door te dringen dat zelfs de totale uitverkoop van alle Griekse kroonjuwelen niet genoeg is om de schuldenput te dempen. Er moet dus iets gebeuren. Maar over wat er precies moet gebeuren, bestaat er grote onenigheid aan de top van de Europese Unie.

Eufemismes voor schuldkwijtschelding

Jean-Claude Juncker die aan het hoofd staat van de eurogroep had het maandag voor het eerst over een “zachte herstructurering” van de schulden. Juncker gebruikte nog een ander eufemisme: ‘reprofiling’ van de schulden.

‘Reprofiling’ zou betekenen dat de Grieken meer tijd krijgen om hun schulden terug te betalen. Een alternatief is dat er een tijd geen interest meer zou betaald worden op de schulden. Een deel van de schulden kwijtschelden blijft absoluut taboe.

Zowat 70 procent van de Griekse overheidspapieren – goed voor 215 miljard euro – is in handen van Europese en Amerikaanse banken en de Europese Centrale Bank. Dexia heeft bijvoorbeeld 3,5 miljard euro Griekse obligaties in portefeuille. Een herstructurering van die schulden – en zelfs een uitstel van betaling – kan die banken pijn doen. Vertegenwoordigers van de Europese Centrale Bank reageerden al meteen dat zelfs een zachte herstructurering geen optie is. De enige oplossing die dan rest is Griekenland nog meer te laten bloeden.

Ook de Belgische minister van Financiën Didier Reynders en zijn Franse collega Christine Lagarde verzetten zich tegen een herstructurering of een ‘reprofiling’. Een beslissing over nieuwe hulp of de uitbetaling van een nieuwe schijf van 12 miljard euro van het huidige pakket komt er pas tijdens de volgende vergadering van de ministers van Financiën van de eurozone op 20 juni.

Eurozone kapseist

Welke optie de leiders van de Europese Unie ook kiezen, de Amerikaanse Nobelprijswinnaar voor economie Paul Krugman is pessimistisch. “Het programma voor Griekenland werkt niet. Er moet minstens een schuldherschikking komen die de schuldenlast verlicht liever dan gewoon wat te rekken in de tijd. Hoe langer dit probleem aansleept, hoe minder hoop ik heb dat Griekenland in de eurozone kan blijven, zelfs als het dat wil”, schreef hij op zijn blog.

Zijn collega-econoom Mark Weisbrot die aan het hoofd staat van het Center for Economic and Policy Research in Washington vindt zelfs dat Griekenland de euro vaarwel moet zeggen als de Europese leiders niet milder worden. Weisbrot verwijst naar Argentinië. Tien jaar geleden ging dat land doorheen één van de diepste recessies ooit. De peso was vastgeklikt aan de dollar, een gelijkaardige situatie met Griekenland en de euro.

Eind 2001 besloot Argentinië om de dollar los te laten en de schulden niet terug te betalen. Het land ging als het ware bankroet. De economie kromp nog één kwartaal om daarna de volgende zes jaar met 63 procent te stijgen. Na drie jaar was de diepe crisis al verteerd. Het IMF voorspelt dat het nog minstens 8 jaar duurt vooraleer de Griekse economie terug op het niveau zit van vlak voor de crisis.

Over de gevolgen van een uitstap uit de euro zijn economen het niet eens. Krugman vreest een lange periode van chaos. Belangrijker misschien is dat het mogelijk ook het einde van de eurozone en het begin van een nieuwe financiële crisis zou inluiden.

“Verantwoordelijke leiders in Griekenland, Ierland, Portugal en Spanje zouden net dat dreigement moeten gebruiken om de Europese leiders te dwingen hen te helpen in plaats van hen te straffen”, schrijft Weisbrot.

De Europese Unie beschikt inderdaad over genoeg middelen om de Grieken, de Ieren en de Portugezen uit de nood te helpen, door een deel van de schulden kwijt te schelden en door te investeren in de toekomst.

Maar voorlopig worden de waarschuwingen van een Nobelprijswinnaar economie in de wind geslagen. De Europese leiders houden strikt vast aan de lijn die ze sinds de crisis volgen: te allen prijze moet vermeden worden dat de Europese banken bloeden. Dat de toekomst van de Europese Unie daardoor zeer onzeker wordt, lijkt voorlopig niet door te dringen.